ფოა ვიტორიო
ვიტორიო ფოა – (იტალ. Vittorio Foa; 18 სექტემბერი 1910 – 20 ოქტომბერი 2008), იტალიელი პოლიტიკოსი, იტალიის რესპუბლიკის „დამფუძნებელ მამათაგან“ ერთ-ერთი.
ფოა იყო გულმხურვალე ანტიფაშისტი, იტალიური და ევროპული მემარცხენეობის ერთ-ერთი უმნიშვნელოვანესი წარმომადგენელი. „წინააღმდეგობის მოძრაობის“ წევრი ტურინსა და მილანში. ვიტორიო ფოა 1946 წელს დაფუძნებული იტალიის რესპუბლიკის პირველი პარლამენტის წევრი, მშრომელთა უფლებების აქტიური დამცველი და პროფკავშირების აქტივისტი იყო.
1935 წელს ფოა რეჟიმის მოწინააღმდეგე იატაკქვეშა მოძრაობის „სამართლიანობა და თავისუფლება“, წევრობისთვის დაიჭრეს და თხუთმეტწლიანი პატიმრობა მიუსაჯეს „პოლიტიკური შეთქმულების“ მუხლით. უმძიმეს პირობებში გატარებული 8 წლის შემდეგ, 1943-ში, ჯანმრთელობაშერყეული გამოვიდა ციხიდან და „წინააღმდეგობის მოძრაობას“ შეუერთდა. 1948 წელს „მოქმედი პარტიის“ სიით იტალიის რესპუბლიკის პირველი პარლამენტის დეპუტატად აირჩიეს, რის შემდეგაც, „იტალიის სოციალისტური პარტიის“ სიით, კიდევ სამი მოწვევის პარლამენტის წევრი იყო.
ფოას ნააზრევი სისტემატურად იბეჭდებოდა მემარცხენე გამოცემებში „ლა სინისტრა“, „ილ მანიფესტო“ და სხვები. 1987 წელს სენატორად აირჩიეს „იტალიის კომუნისტური პარტიის“ სახელით, თუმცა არასოდეს ყოფილა ამ პარტიის წევრი.
„... არასოდეს მიმიღია მარქსიზმი, როგორც რეალობის გლობალური ინტერპრეტაციის გასაღები. ... არასოდეს ვყოფილვარ კომუნისტი და არც მნდომებია პარტიის წევრობა, ალბათ ჩემი მყარი, წვრილბურჟუაზიული ინდივიდუალიზმის გამო, რომელსაც პროფკავშირებში მუშაობის რამდენიმე ათწლეულიც კი ვერ მოერია. კომუნისტებთან ჩემი თანაცხოვრება დემოკრატიული შენების ასპექტებს ეხებოდა, რაც ძირითად საკითხად მიმაჩნია.“
ვიტორიო ფოა, „ცხენი და კოშკი. ფიქრები ერთ ცხოვრებაზე“ (1991).
1992 წელს ფოა პოლიტიკიდან წავიდა და ცხოვრების ბოლო წლები წერას დაუთმო. მნიშვნელოვანია მისი ნაშრომები მემარცხენეობის თეორიულ ასპექტებზე: „ხელფასის სტრუქტურა“ (1976), „მუშათა მოძრაობის ისტორიისთვის“ (1980), „ეს მეოცე საუკუნე“ (1996), ასევე ბოლო წლების ნაშრომები: „მიმდინარე სამუშაო“ (2002), „დიალოგი კარლო გინძბურგთან“ (2002), „მეხსიერება გრძელია“ (2003), „დროის ენა“ 2004. თავის უკანასკნელ ნაკრებში „პოლიტიკის სიტყვები“ (2008), ფოა აანალიზებს პოლიტიკისა და მისი ენის დეგრადაციას, პოლიტიკური ენის შინაარსიდან დაცლას და მის გამომწვევ სტრუქტურულ მიზეზებს.
