ფუტურიზმი იტალიაში

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება
ჯინო სევერინი. დაჯავშნული მატარებელი მოქმედებაში, 1915; ტილო, ზეთი, 115.8 X 88.5 სმ. ახალი ხელოვნების მუზეუმი (MOMA), ნიუ იორკი. რიჩარდ ს. ზაისტერის საჩუქარი

იტალიური ფუტურიზმიიტალიაში კუბიზმი ფუტურიზში გადაიზარდა. განსაკუთრებული აქცენტი აქ ტექნოლოგიების გამოსახვასა და სიჩქარის გრძნობის გადმოცემაზე კეთდებოდა. 1908 წელს იტალია კრიზისში იმყოფებოდა. უზარმაზარმა ქონებრივმა შეუსაბამობამ ერთმანეთისგან გამიჯნა ქვეყნის სამხრეთი და ჩრდილოეთი ნაწილები, მოსახლეობის 4/5 წერა-კითხვის უცოდინარი იყო, მძვინვარებდა საყოველთაო სიღარიბე და შიმშილი, იმ დროისთვის თავსდამტყდარ საშინელ მიწისძვრებს 50 000 ადამიანის სიცოცხლე შეეწირა.

1909 წლის 20 თებერვალს მილანელმა პოეტმა და რედაქტორმა ფილიპო ტომაზო მარინეტიმ (Filippo Tommaso Marinetti, 1876-1944) პარიზული გაზეთის, Le Figaro-ს პირველ გვერდზე გამოაქვეყნა ფუტურიზმის დაფუძნება და მანიფესტი. ავტორი უტევდა ყველაფერ მოძველებულს, მოსაწყენს და "ქალურს" და მკითხველს იტალიის მისივე წარსულისგან გათავისუფლებას სთავაზობდა, რაც შესაძლებელი იყო აღმაფრთოვანებელი, "მასკულინური", "ფუტურისტული" და ზოგ შემთხვევაში, საშიში სამყაროს მიღებით, რომელიც ახალი, ურბანური ცხოვრების მღელვარებას, სისწრაფეს, ენერგიასა და სიმძლავრეს ეფუძნებოდა.

1911 წლის აპრილში, მილანელი მხატვრების ჯგუფი მარინეტის მანიფესტს ფუტურისტული ფერწერის ტექნიკური მანიფესტით გამოეხმაურა. ისინი ითხოვდნენ: "აღიგავოს ყველაფერი რაც აქამდე არსებულა, რათა გამოიხატოს ჩვენი დაუდეგარი, ფოლადის ცხოვრების სიამაყე, ციებ-ცხელება და სისწრაფე." ამ მხატვართაგან ზოგიერთი 1912 წელს, პარიზს გაემგზავრა ფუტურისტების გამოფენაზე. ამის შემდეგ, მათ დაიწყეს კუბიზმის სახვითი ფორმების გამოყენება, რათა ამ ხერხით გამოეხატათ მანქანების, სიჩქარისა და ომისადმი სიყვარული.

ტექნიკური მანიფესტის ხელმომწერი, ჯინო სევერინი (Gino Severini, 1883-1966), პარიზში ცხოვრებისას, შუამავლის როლს ასრულებდა იტალიელ ფუტურისტებსა და ფრანგულ ავანგარდს შორის. სევერინი შესაძლოა, სხვა ფუტურისტებზე მეტად იზიარებდა ომის, როგორც სოციალური განმწმენდის კონცეფციას. 1915 წლის ნამუშევარში დაჯავშნული მატარებელი მოქმედებაში (სავარაუდოდ, ის ეფუძნებოდა ფოტოს, რომელზეც აღბეჭდილი იყო ხიდზე მიმავალი მატარებელი, რომელზეც ბელგიური ჯავშანმანქანა იყო მოთავსებული), სევერინი იყენებს კუბიზმისთვის დამახასიათებელ უსწორმასწორო, დაკბილულ ფორმებსა და დაბზარულ ზედაპირებს, რათა აღწეროს გაქანებული მატარებლიდან გამოსული კვამლის, ძალადობის და ზარბაზნების აფეთქების ბობოქარი სცენა, რომელიც ხედვის თავბრუდამხვევი, ორიენტირდაკარგული წერტილიდან იხილვება.

უმბერტო ბოჩონი, სივრცეში განგრძობადობის უნიკალური ფორმები, 1913; ბრინჯაო, 111X89X40 სმ.

1912 წელს, უმბერტო ბოჩონი (Umberto Boccioni, 1882- 1916) თავისი ფუტურისტული "გარემოს ქანდაკებით", გვიმტკიცებდა, რომ ფორმამ უნდა გაარღვიოს ჩაკეტილი, მკვრივი მასა და ბობოქარ მოძრაობაში გადმოიფრქვეს გარემომცველ სივრცეში. ნამუშევარში სივრცეში განგრძობადობის უნიკალური ფორმები ბოჩონი გამოსახავს ფიგურას, რომელიც მძლავრად მიაბიჯებს სივრცეში. უძველესი ნიკე სამოთრაკიელის მსგავსად, მას ზურგს უკან ფრთებივით უფრიალებს კუნთოვანი ფორმები. ბოჩონის მრავალ ქანდაკებაში არატრადიციული მასალაა გამოყენებული. ზემოთ აღწერილი ქანდაკება თაბაშირისგან იყო შექმნილი და მხოლოდ მოქანდაკის გარდაცვალების შემდეგ ჩამოისხა ბრინჯაოში. ბოჩონიმ შეინარჩუნა ფუტურისტული იდეალებისადმი ერთგულება და სიხარულით შეეგება I მსოფლიო ომში იტალიის ჩართვას. ის მოხალისედ წავიდა ფრონტზე და ბრძოლაში დაიღუპა.



წყარო

ხელოვნების ისტორია XVIII საუკუნიდან დღემდე

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები