ძაღლის ენა
ძაღლის ენა - (Cynoglossum creticum Mill.); ოჯახი: ლაშქარასებრნი (Boraginaceae). მეგრულად — სახოკია. ორწლიანი ბალახოვანი მცენარეა, შებუსულია რბილი, მონაცრისფრო ბეწვით. ღერო სწორია, მარტოული ან რამდენიმე, დატოტვილი, 20-80 სმ სიგრძის ფოთლები ლანცეტაა, ქვედა ფოთლები ყუნწშია თავმოყრილი, ფოთლები მჯდომარეა. ხვეულები მცირეყვავილიანია. გვირგვინი ცისფერია, მუქი ლურჯი ძარღვების ბადით. ყვ. ნაყ. V-VIII. დაბლობის მცენარეა, იზრდება მშრალ ქვიან ადგილებზე, ტყის პირას, ბუჩქნარებში. კახეთში მისი ნახვა შესაძლებელია ქალაქების – თელავისა და წნორის – მიდამოებში. ცნობილია საქართველოს თითქმის ყველა რეგიონში.
სამკურნალოდ ფესვები გამოიყენება, ამზადებენ აგვისტო-სექტემბერში. შეიცავს: ალკალოიდებს – ცინოგლოსინს, ცინოგლოსეინს, გლუკოალკალოიდ კონსოლიდინს, რომელიც ჰიდროლიზით იშლება კონსოლიცინად და დექსტროზად, მთრიმლავ ნივთიერებებს, ინულინს, ფისებს, საღებავებს, მწარე ნივთიერებებს – ცინოგლოსიდინს. მიწისზედა ნაწილებში აღმოჩენილია ალკალოიდები, ეთერზეთები, ქოლინი, ფისები, მწარე ნივთიერებები. ავლენს ანტიბაქტერიალურ აქტივობას. ხასიათდება ანთების საწინააღმდეგო, ტკივილგამაყუჩებელი, შემკვრელი, დამამშვიდებელი, ამოსახველებელი მოქმედებით, ხელს უწყობს ქსოვილების რეგენერაციას.
ხალხურ მედიცინაში გამოიყენება როგორც ტკივილგამაყუჩებელი და კრუნჩხვების საწინააღმდეგო საშუალება; აგრეთვე – ფაღარათის, განსაკუთრებით სისხლიანის, ლორწოს, ჩირქის უხვი გამოყოფისას, ანუსის კონდილომას, ცხიმგროვების, სიმსივნეების, დიზენტერიის, უტეროპტოზის, სკროფულოზის დროს.
ბალახის ნაყენი და ფესვების ნახარში მცირე რაოდენობით და მათი სპირტიანი ნაყენი წვეთების სახით გამოიყენება კუჭ¬ნაწლავის ტკივილების, ხველების, კრუნჩვების დროს და როგორც დამამშვიდებელი საშუალება. მისი პრეპარატები ხელს უწყობს სისხლის შედედებას, იხმარება ეპილეპსიის სამკურნალოდ.
გარეგანად, აბაზანებისა და საფენების სახით იყენებდნენ სიმსივნეების, საყმაწვილოს, ჩიყვის, ჭრილობების, ქავილების საწინააღმდეგოდ, კანის წყლულოვანი დაავადებების, გველებისა და ცოფიანი ძაღლების ნაკბენებისას. როგორც დამარბილებელი საშუალება საფენების სახით – ფურუნკულების, დამწვრობების დროს.
მცენარე დიდი ყურადღებას იპყრობს რატიციდული მოქმედებიდან გამომდინარე, თაგვები ვერ იტანენ მის სუნს და ტოვებენ საცხოვრებელს.
შხამიანია, გამოყენებისას სიფრთხილე გმართებთ.
