წიგნის გამომცემელი ქართველთა ამხანაგობა
წიგნის გამომცემელი ქართველთა ამხანაგობა – ქართული წიგნების გამომცემელი და გამავრცელებელი ორგანიზაცია XIX ს. მიწურულსა და XX ს. დამდეგს.
XIX ს. საქართველოში საგამომცემლო საქმემ დიდი აღმავლობა განიცადა. ქართული სტამბები დაარსდა როგორც საქართველოში, ისე რუსეთსა და ევროპის ქვეყნებში. ამ საუკუნეში პირველი — ქუთაისის სტამბა - 1803 წ. შეიქმნა სოლომონ მეორის თაოსნობით. ეს სტამბა შემდეგ გადაიტანეს სოფ. წესში (რაჭა), მერე — საჩხერეში. 1811 წ. სტამბამ არსებობა შეწყვიტა და 1821 წ. კვლავ განახლდა. 30-იანი წლებიდან სტამბები (როგორც სახელმწიფო, ისე კერძო) თბილისშიც იქმნება: მთავარმართებლის სტამბა, დუბლერის (1846), არზამანოვების, გულოიანცის, გ. ერისთავის (1850), მუნთოევის (1855), ი. კერესელიძის (1856), ნ. ავალიშვილის(1861), ს. მელიქიშვილისა და ამხანაგობის (1864), კრამჩენკოს ანუ ავლაბრის (1870), ექ. ხელაძის (1874), მარტიროსიანცის, მ. ვართანიანცის (1877), ჩარკვიანის (1881), ვ. გუნიას (1896) სტამბები. წიგნების გამოცემა დაიწყო აგრეთვე საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში — ქუთაისში (გამრეკელისა და წულუკიძის სტამბა, 1880, ი. ხელაძის, 1890), ბათუმში (ა. მახარაძის, 1880), ფოთსა და ზუგდიდში (ლ. ტუღუშის, 1892–93), სენაკსა და ოზურგეთში (კ. თავართქილაძის, 1891), თელავში (1890), სიღნაღში (1892), ხონში (1890). XIX ს. დასაწყისიდან ქართული სტამბები არსებობდა მოსკოვსა და პეტერბურგში. ამავე საუკუნის მეორე ნახევრიდან ქართული წიგნები გამოიცა აგრეთვე ვენეციაში, კონსტანტინოპოლში, პარიზში, ტრიესტში.
ქართული წიგნების გამოცემა-გავრცელების საქმეს ემსახურებოდა ქართველთა შორის წერა-კითხვის გამავრცელებელი საზოგადოების მიერ დაარსებული „წიგნის გამომცემელი ქართველთა ამხანაგობა“, რომელიც ამ საზოგადოების შექმნის პირველივე წლებიდან მოქმედებდა. ამხანაგობა ყოველწლიურად სცემდა ათეული სახელწოდების წიგნს (მხატვრულს თუ მეცნიერულ-პოპულარულს), შექმნილი ჰქონდა ფართო და მობილური ქსელი, რომლის მეშვეობითაც საქართველოს სხვადასხვა კუთხეში ავრცელებდა როგორც საკუთრივ ამხანაგობის, ისე სხვა გამომცემლობათა პროდუქციას. 1892 წ. მსგავსი ორგანიზაცია ქუთაისშიც შეიქმნა საკუთარი სტამბითურთ.
