იხილეთ წყარო გვერდისთვის ია მთაზედა

'''„ია მთაზედა“''' – [[ქართული ფოლკლორი]]ს ერთ-ერთი უძველესი პოეტური შედევრი, საფერხულო [[ბალადა |ბალადა]] ცნობილია მისი ქართლური, კახური, ფშაური, მთიულური და რაჭული ვარიანტები პირველი ჩანაწერი შესრულებულია [[მცხეთა]]ში 1863 წელს. ლექსი რიტუალური დანიშნულებისაა, შეიცავს მითოლოგიურ და საწესჩვეულებო ელემენტებს ძირითადი მოტივია – [[ირემი|ირმის]] მოკვლისთვის სასიძოს განგმირვა სიმამრის მიერ. 

:::::სტყორენა სასიძომ – მოკლა ირემი 
:::::სტყორცნა სიმამრმა – მოკლა სასიძო...

სამეცნიერო ლიტერატურაში გამოთქმულია ვარაუდი, რომ სიმამრის [[ისარი|ისრით]] სასიძოს განგმირვა, ესაა „ნადირთ ბატონის შურისძიება მისი სიყვარულის უგულებელყოფის ან წმინდა ირემის მოკვლისათვის“ (ე. ვირსალაძე). ბალადაში მნიშვნელოვანი ადგილი უჭირავს მამა-შვილის [[დიალოგი|დიალოგს]], ქალიშვილის მიერ მამის შეჩვენებას და მოკლული საქმროს საძებნელად წასვლას. ლექსის ზოგიერთ ვარიანტში შეიმჩნევა ქრისტიანული წეს-ჩვეულების კვალი. 

:::::– მამე სანთელი – გზა გავინათლო, 
:::::მამე საკმელი – გზა გავირკვიო... 

საერთოდ კი ლექსს კარგად აქვს შემონახული როგორც წარმართული რიტუალური შინაარსი, ასევე ადრინდელი მხატვრულ-გამომსახველობითი ხერხები. ლექსი აგებულია ათმარცვლიან ურითმო საზომზე. 

''ჯ. ბარდაველიძე'' 


==ლიტერატურა== 
* ვ. კოტეტიშვილი, ხალხური პოეზია, 1961; 
* მ. ჩიქოვანი, ქართული ხალხური სიტყვიერების ისტორია, 1956; 
* გ. კალანდაძე, ქართული ხალხური ბალადა, 1955; 
* ე. ვირსალაძე, ქართული სამონადირეო ეპოსი, 1964.
 
==წყარო==
[[ქართული ფოლკლორის ლექსიკონი: ნაწილი I]]
[[კატეგორია:პოეზია]]
[[კატეგორია:ბალადები]]