ამაშუკეთი
(→წყარო) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:AmashukeTi.PNG|thumb|250პქ|ამაშუკეთი]] | [[ფაილი:AmashukeTi.PNG|thumb|250პქ|ამაშუკეთი]] | ||
| − | '''ამაშუკეთი''' – სოფელი | + | '''ამაშუკეთი''' – სოფელი [[საქართველო]]ში, ზემო [[იმერეთი]]ს (ხარაგაულის რ.), მდებარეობს [[მდინარე]] ძირულის მარცხენა მხარეს. ერთ-ერთი ცნობილი და ლამაზი სოფელია. სამწუხაროდ სოფელს 1970-იან წლებში სახელწოდება შეუცვალეს და ციხისძირი დაარქვეს. ამის მიუხედავად ადგილობრივი მოსახლეობა მშობლიურ სოფელს კვლავ ამაშუკეთს უწოდებს. |
| − | ამაშუკეთის მკვიდრებს თავიანთი სოფლის სახელწოდების შექმნის თაობაზე მშვენიერი თქმულება შემოუნახავთ: „წინათ აქ ორ ძმას უცხოვრია. მტერი ხშირად ესხმოდა თავს სოფელს, ამიტომ ძმებს სოფლის გაღმით და გამოღმით, ორ უბანში ციხე აუგიათ; ერთი ძმა აქეთ მხარეს გამაგრებულა თავისი ხალხით, მეორე – იმ მხარეს. ციხეებს შორის გაბმული ყოფილა ჯაჭვი და, თუ საფრთხე იყო მოსალოდნელი, [[ხმალი|ხმალს]] ან [[ხანჯალი|ხანჯალს]] შემოკრავდენ და ჯაჭვი ამ შემოკვრაზე ხმას გამოსცემდა. ყოფილან ასე უშიშრად. ხალხს უთქვამს: ამაში უკეთ გავმაგრდებითო. მერე, როცა მშვიდობიანობის დროს იქ სოფელი გაუშენებიათ, ამაშუკეთი შეურქმევიათ“ (''ნათელა სიმონის ასული ამაშუკელი, ქ. თბილისი''). | + | ==== სახელეოდება ==== |
| + | ამაშუკეთის მკვიდრებს თავიანთი სოფლის სახელწოდების შექმნის თაობაზე მშვენიერი [[თქმულება]] შემოუნახავთ: „წინათ აქ ორ ძმას უცხოვრია. მტერი ხშირად ესხმოდა თავს სოფელს, ამიტომ ძმებს სოფლის გაღმით და გამოღმით, ორ უბანში ციხე აუგიათ; ერთი ძმა აქეთ მხარეს გამაგრებულა თავისი ხალხით, მეორე – იმ მხარეს. ციხეებს შორის გაბმული ყოფილა ჯაჭვი და, თუ საფრთხე იყო მოსალოდნელი, [[ხმალი|ხმალს]] ან [[ხანჯალი|ხანჯალს]] შემოკრავდენ და ჯაჭვი ამ შემოკვრაზე ხმას გამოსცემდა. ყოფილან ასე უშიშრად. ხალხს უთქვამს: ამაში უკეთ გავმაგრდებითო. მერე, როცა მშვიდობიანობის დროს იქ სოფელი გაუშენებიათ, ამაშუკეთი შეურქმევიათ“ (''ნათელა სიმონის ასული ამაშუკელი, ქ. თბილისი''). | ||
| − | აშკარაა, რომ სოფელ ამაშუკეთის სახელი ამგვარი შესიტყვებით (ამაში უკეთ გავმაგრდებით!) არ შეიძლებოდა წარმოქმნილიყო. უნდა ვიცოდეთ, რომ ქართული [[ტოპონიმი|ტოპონიმები]] მსგავსი წინადადებებით, ან რაღაც წამოძახილებით, გაოცების, წუხელის ან აღტაცების გამომხატველი შორისდებულებით არასოდეს წარმოიქმნებოდნენ და არც ახლა წარმოიქმნებიან. ტოპონიმი ამაშუკეთი ისევეა -ეთ სუფიქსით გაფორმებული, როგორც: გობრონ-ეთი, სიმონ-ეთ-ი, ცხომარ | + | აშკარაა, რომ სოფელ ამაშუკეთის სახელი ამგვარი შესიტყვებით (ამაში უკეთ გავმაგრდებით!) არ შეიძლებოდა წარმოქმნილიყო. უნდა ვიცოდეთ, რომ ქართული [[ტოპონიმი|ტოპონიმები]] მსგავსი წინადადებებით, ან რაღაც წამოძახილებით, გაოცების, წუხელის ან აღტაცების გამომხატველი შორისდებულებით არასოდეს წარმოიქმნებოდნენ და არც ახლა წარმოიქმნებიან. ტოპონიმი ამაშუკეთი ისევეა -ეთ სუფიქსით გაფორმებული, როგორც: გობრონ-ეთი, სიმონ-ეთ-ი, ცხომარ-ეთ-ი და სხვ. ეს სახელები იმაზე მიგვანიშნებენ, რომ ამ სოფლებში თუ უბნებში ოდესღაც გობრონის, სიმონის, ცხომარიას, ნიქაბერის.. შთამომავლობას უცხოვრია, ან ამ გვარის ხალხს სჭერია ეს ადგილები. ანალოგიური აგებულებისაა ამაშუკეთიც. იგი იმ ფაქტზე მეტყველებს, რომ სოფლის ყველაზე პირველი, ამასთან, კომლმრავალი ოჯახები აქ ამაშუკელები ყოფილან. საკვლევია თვით ამაშუკ- სიტყვის შინაარსი და წარმომავლობა. |
==წყარო== | ==წყარო== | ||
მიმდინარე ცვლილება 00:43, 26 მაისი 2024 მდგომარეობით
ამაშუკეთი – სოფელი საქართველოში, ზემო იმერეთის (ხარაგაულის რ.), მდებარეობს მდინარე ძირულის მარცხენა მხარეს. ერთ-ერთი ცნობილი და ლამაზი სოფელია. სამწუხაროდ სოფელს 1970-იან წლებში სახელწოდება შეუცვალეს და ციხისძირი დაარქვეს. ამის მიუხედავად ადგილობრივი მოსახლეობა მშობლიურ სოფელს კვლავ ამაშუკეთს უწოდებს.
[რედაქტირება] სახელეოდება
ამაშუკეთის მკვიდრებს თავიანთი სოფლის სახელწოდების შექმნის თაობაზე მშვენიერი თქმულება შემოუნახავთ: „წინათ აქ ორ ძმას უცხოვრია. მტერი ხშირად ესხმოდა თავს სოფელს, ამიტომ ძმებს სოფლის გაღმით და გამოღმით, ორ უბანში ციხე აუგიათ; ერთი ძმა აქეთ მხარეს გამაგრებულა თავისი ხალხით, მეორე – იმ მხარეს. ციხეებს შორის გაბმული ყოფილა ჯაჭვი და, თუ საფრთხე იყო მოსალოდნელი, ხმალს ან ხანჯალს შემოკრავდენ და ჯაჭვი ამ შემოკვრაზე ხმას გამოსცემდა. ყოფილან ასე უშიშრად. ხალხს უთქვამს: ამაში უკეთ გავმაგრდებითო. მერე, როცა მშვიდობიანობის დროს იქ სოფელი გაუშენებიათ, ამაშუკეთი შეურქმევიათ“ (ნათელა სიმონის ასული ამაშუკელი, ქ. თბილისი).
აშკარაა, რომ სოფელ ამაშუკეთის სახელი ამგვარი შესიტყვებით (ამაში უკეთ გავმაგრდებით!) არ შეიძლებოდა წარმოქმნილიყო. უნდა ვიცოდეთ, რომ ქართული ტოპონიმები მსგავსი წინადადებებით, ან რაღაც წამოძახილებით, გაოცების, წუხელის ან აღტაცების გამომხატველი შორისდებულებით არასოდეს წარმოიქმნებოდნენ და არც ახლა წარმოიქმნებიან. ტოპონიმი ამაშუკეთი ისევეა -ეთ სუფიქსით გაფორმებული, როგორც: გობრონ-ეთი, სიმონ-ეთ-ი, ცხომარ-ეთ-ი და სხვ. ეს სახელები იმაზე მიგვანიშნებენ, რომ ამ სოფლებში თუ უბნებში ოდესღაც გობრონის, სიმონის, ცხომარიას, ნიქაბერის.. შთამომავლობას უცხოვრია, ან ამ გვარის ხალხს სჭერია ეს ადგილები. ანალოგიური აგებულებისაა ამაშუკეთიც. იგი იმ ფაქტზე მეტყველებს, რომ სოფლის ყველაზე პირველი, ამასთან, კომლმრავალი ოჯახები აქ ამაშუკელები ყოფილან. საკვლევია თვით ამაშუკ- სიტყვის შინაარსი და წარმომავლობა.
