ოცხე
(→წყარო) |
|||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ოცხე''' – ისტორიული სახელწოდებაა სამცხის ერთ-ერთი ხეობისა, რომელიც ქართულ საისტორიო და ეკონომიკურ ძეგლებში უპირატესად ოძრხედ მოიხსენიება. ოცხე, იგივე ოძრხე, ტრადიციული გაგებით დღევანდელ [[აბასთუმანი (დაბა)|აბასთუმანსა]] და მის შემოგარენ ტერიტორიას (მიწებს) მოიცავდა. ოცხედან [[ქართლი|ქართლში]] მომაგალი გზა [[თორი (საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე)|თორი]]ს ანუ ამჟამინდელი ბორჯომის ხეობით შემოდიოდა. „ამან (უსუფფაშამ, გ.ბ.) დაანება გზა როსტომ მეფესა, გარდმოვლო ოცხე და ჩამოვიდა ქართლსა…“ ნიშმანდობლივია, რომ ძველი ქართული საისტორიო ძეგლები უპირატესად | + | '''ოცხე''' – ისტორიული სახელწოდებაა სამცხის ერთ-ერთი ხეობისა, რომელიც ქართულ საისტორიო და ეკონომიკურ ძეგლებში უპირატესად ოძრხედ მოიხსენიება. ოცხე, იგივე ოძრხე, ტრადიციული გაგებით დღევანდელ [[აბასთუმანი (დაბა)|აბასთუმანსა]] და მის შემოგარენ ტერიტორიას (მიწებს) მოიცავდა. ოცხედან [[ქართლი|ქართლში]] მომაგალი გზა [[თორი (საქართველოს ისტორიულ-გეოგრაფიული მხარე)|თორი]]ს ანუ ამჟამინდელი ბორჯომის ხეობით შემოდიოდა. „ამან (უსუფფაშამ, გ.ბ.) დაანება გზა როსტომ მეფესა, გარდმოვლო ოცხე და ჩამოვიდა ქართლსა…“ ნიშმანდობლივია, რომ ძველი ქართული საისტორიო ძეგლები უპირატესად ოძრახე||ოძრხე ფორმებს გვიდასტურებენ, ოცხე კი, რომელიც ოძრხე-ს ფონეტიკურ სახესხვაობას წარმოადგენს, მხოლოდ გვიანდელი ხანის მასალაში იჩენს თავს. |
| − | ოძრახე||ოძრხე ფორმებს გვიდასტურებენ, ოცხე კი, რომელიც ოძრხე-ს ფონეტიკურ სახესხვაობას წარმოადგენს, მხოლოდ გვიანდელი ხანის მასალაში იჩენს თავს. | + | |
1970-იან წლებში გამოთქმულმა ვარაუდმა იმის თაობაზე, თითქოს ოცხე ზანური ეკვივალენტი იყოს ქართული [[სამცხე|სამცხისა]] (მეგრ. ო–-ქართ. სა-, თავკიდურ მ- [[თანხმოვნები|თანხმოვნის]] განვითარების გზით), მხარდაჭერა ვერ ჰპოვა, რადგანაც, როგორც უკვე ვთქვით, ოცხე გვიანდელი წარმონაქმნია: თავდაპირველი ფორმაა ოძრახე|| ოძრხე, ამ უკანასკნელის მისადაგება კი სამცხესთან მეთოდოლოგიურად არ შეიძლება (იმის მიუხედავად, რომ ჩვენი მემატიანეები ზოგჯერ ოძრახეს და სამცხეს ერთიმეორესთან აიგივებდნენ). სამცხე ქვეყნის, მხარის სახელია, ოძრახე (ოძრხე, ოძრვე) კი ერთი კონკრეტული ხევის (თემის) სახელი, რომელსაც მხარის აღნიშვნის ფუნქცია უკისრია ოძრხე სახელწოდებისგან ოცხე-ს მიღება ფონეტიკურად დაბრკოლებას არ ქმნის. | 1970-იან წლებში გამოთქმულმა ვარაუდმა იმის თაობაზე, თითქოს ოცხე ზანური ეკვივალენტი იყოს ქართული [[სამცხე|სამცხისა]] (მეგრ. ო–-ქართ. სა-, თავკიდურ მ- [[თანხმოვნები|თანხმოვნის]] განვითარების გზით), მხარდაჭერა ვერ ჰპოვა, რადგანაც, როგორც უკვე ვთქვით, ოცხე გვიანდელი წარმონაქმნია: თავდაპირველი ფორმაა ოძრახე|| ოძრხე, ამ უკანასკნელის მისადაგება კი სამცხესთან მეთოდოლოგიურად არ შეიძლება (იმის მიუხედავად, რომ ჩვენი მემატიანეები ზოგჯერ ოძრახეს და სამცხეს ერთიმეორესთან აიგივებდნენ). სამცხე ქვეყნის, მხარის სახელია, ოძრახე (ოძრხე, ოძრვე) კი ერთი კონკრეტული ხევის (თემის) სახელი, რომელსაც მხარის აღნიშვნის ფუნქცია უკისრია ოძრხე სახელწოდებისგან ოცხე-ს მიღება ფონეტიკურად დაბრკოლებას არ ქმნის. | ||
მიმდინარე ცვლილება 20:00, 26 მაისი 2024 მდგომარეობით
ოცხე – ისტორიული სახელწოდებაა სამცხის ერთ-ერთი ხეობისა, რომელიც ქართულ საისტორიო და ეკონომიკურ ძეგლებში უპირატესად ოძრხედ მოიხსენიება. ოცხე, იგივე ოძრხე, ტრადიციული გაგებით დღევანდელ აბასთუმანსა და მის შემოგარენ ტერიტორიას (მიწებს) მოიცავდა. ოცხედან ქართლში მომაგალი გზა თორის ანუ ამჟამინდელი ბორჯომის ხეობით შემოდიოდა. „ამან (უსუფფაშამ, გ.ბ.) დაანება გზა როსტომ მეფესა, გარდმოვლო ოცხე და ჩამოვიდა ქართლსა…“ ნიშმანდობლივია, რომ ძველი ქართული საისტორიო ძეგლები უპირატესად ოძრახე||ოძრხე ფორმებს გვიდასტურებენ, ოცხე კი, რომელიც ოძრხე-ს ფონეტიკურ სახესხვაობას წარმოადგენს, მხოლოდ გვიანდელი ხანის მასალაში იჩენს თავს.
1970-იან წლებში გამოთქმულმა ვარაუდმა იმის თაობაზე, თითქოს ოცხე ზანური ეკვივალენტი იყოს ქართული სამცხისა (მეგრ. ო–-ქართ. სა-, თავკიდურ მ- თანხმოვნის განვითარების გზით), მხარდაჭერა ვერ ჰპოვა, რადგანაც, როგორც უკვე ვთქვით, ოცხე გვიანდელი წარმონაქმნია: თავდაპირველი ფორმაა ოძრახე|| ოძრხე, ამ უკანასკნელის მისადაგება კი სამცხესთან მეთოდოლოგიურად არ შეიძლება (იმის მიუხედავად, რომ ჩვენი მემატიანეები ზოგჯერ ოძრახეს და სამცხეს ერთიმეორესთან აიგივებდნენ). სამცხე ქვეყნის, მხარის სახელია, ოძრახე (ოძრხე, ოძრვე) კი ერთი კონკრეტული ხევის (თემის) სახელი, რომელსაც მხარის აღნიშვნის ფუნქცია უკისრია ოძრხე სახელწოდებისგან ოცხე-ს მიღება ფონეტიკურად დაბრკოლებას არ ქმნის.
ცნობილია ტოპონმ თოცხეს ახსნას სხვაგვრი ვერსიაც. ალ. ღლონტი, მაგალითად, მხარს უჭერს თვალსაზრისს, რომლის მიხედვითაც ოცხე წარმომდგარი ყოფილა ოჩხი („თევზი“) და ხევი სიტყვების შეერთებით: ოჩ (ხის) + ხე (ვ)-ი „თევზთ საბუდარი“, ამასთან დაკავშირებით მკითხველს კვლავ შევახსენებთ, რომ ოცხე ოძრხე-საგან მომდინარე ტოპონიმია და ამიტომ მისი სხვადასხვა თვალსაზრისით განმარტება დაუშვებელია. ოცხე-ს ნამდვილი შინაარსი მხოლოდ მას შემდეგ გახდება ცნობილი, როცა განიმარტება მისი ამოსავალი ტოპონიმი ოძრახე||ოძრხე.
