დიდაი
NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
(სხვაობა ვერსიებს შორის)
| (2 მომხმარებლების 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''დიდაჲ''' ''(ბალყ.-ყარაჩ. Дыдай)'' – ავდრის მფარველი ბალყარულ-ყარაჩულ მითოლოგიაში (წარმოდგენილია ბოროტი და მახინჯი დედაბრის სახით). | + | '''დიდაჲ''' ''(ბალყ.-ყარაჩ. Дыдай)'' – ავდრის მფარველი ბალყარულ-ყარაჩულ მითოლოგიაში (წარმოდგენილია ბოროტი და მახინჯი დედაბრის სახით). სარი-ბუღა დუდეჲსა და ყიზილ-ბუღა დუდეჲს (გვალვის მფარველი სულის) დედა: |
::::ო, დიდაჲ, ო, დიდაჲ! | ::::ო, დიდაჲ, ო, დიდაჲ! | ||
::::პირველი შენი ვაჟი სარი-ბუღა დუდეჲა, | ::::პირველი შენი ვაჟი სარი-ბუღა დუდეჲა, | ||
| ხაზი 21: | ხაზი 21: | ||
::::და შენს კუთვნილ შესაწირსაც | ::::და შენს კუთვნილ შესაწირსაც | ||
::::არ მოგცემ! | ::::არ მოგცემ! | ||
| − | მოცემულ [[ლოცვა]]ში დიდაჲსთან ერთად ნახსენებია მფარველი ბაფაჲ, რომლის ფუნქცია ერთ-ერთი შელოცვის ტექსტის მიხედ ვით დგინდება. ცივი ქარებისგან და სეტყვისგან ყანების დასაცავად წარმოთქვამდნენ შესალოც ტექსტს, რომელიც სეტყვის მფარველ ფაფაჲს მიემართება: | + | მოცემულ [[ლოცვა]]ში დიდაჲსთან ერთად ნახსენებია მფარველი ბაფაჲ, რომლის ფუნქცია ერთ-ერთი [[შელოცვა|შელოცვის]] ტექსტის მიხედ ვით დგინდება. ცივი ქარებისგან და სეტყვისგან ყანების დასაცავად წარმოთქვამდნენ შესალოც ტექსტს, რომელიც სეტყვის მფარველ ფაფაჲს მიემართება: |
::::დიდაის უხეშო ვაჟებო, | ::::დიდაის უხეშო ვაჟებო, | ||
::::ფაფაჲს ყინულის ქვებო, | ::::ფაფაჲს ყინულის ქვებო, | ||
| ხაზი 46: | ხაზი 46: | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | + | [[კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები]] | |
| + | |||
| − | |||
[[კატეგორია:კავკასიური მითები]] | [[კატეგორია:კავკასიური მითები]] | ||
[[კატეგორია:ბალყარულ-ყარაჩული მითები]] | [[კატეგორია:ბალყარულ-ყარაჩული მითები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 20:39, 11 აპრილი 2021 მდგომარეობით
დიდაჲ (ბალყ.-ყარაჩ. Дыдай) – ავდრის მფარველი ბალყარულ-ყარაჩულ მითოლოგიაში (წარმოდგენილია ბოროტი და მახინჯი დედაბრის სახით). სარი-ბუღა დუდეჲსა და ყიზილ-ბუღა დუდეჲს (გვალვის მფარველი სულის) დედა:
- ო, დიდაჲ, ო, დიდაჲ!
- პირველი შენი ვაჟი სარი-ბუღა დუდეჲა,
- უმცროსი კი – ყიზილ-ბუღა დუდეჲ,
- ო, დიდაჲ,
- ო, დიდაჲ, დიდაჲ!
- დე, შენი მინდვრები უწყლოდ დარჩეს,
- დე, შენი სათიბი დაისეტყვოს,
- დე, ჭინჭარმა იხაროს
- შენი სახლის კართან, ჭიშკართან,
- დე, ქოლერა გაგიხეთქოს მუცელი!
- შენ იცი, როგორ დაგწყევლეთ,
- ხედავ, შენი უკანასკნელი (სამსხვერპლო) ღვეზელი
- (დევს) კერიის ქვაზე,
- კერიის ქვებზე,
- იცი, რაც შენთვისაა განკუთვნილი,
- აიღე და წადი!
- ავადმყოფებს თავი დაანებე, წადი,
- თუ არ წახვალ, უსარგებლოვ,
- ვიპოვი შენთვის ბაფაჲს ქვებს,
- და შენს კუთვნილ შესაწირსაც
- არ მოგცემ!
მოცემულ ლოცვაში დიდაჲსთან ერთად ნახსენებია მფარველი ბაფაჲ, რომლის ფუნქცია ერთ-ერთი შელოცვის ტექსტის მიხედ ვით დგინდება. ცივი ქარებისგან და სეტყვისგან ყანების დასაცავად წარმოთქვამდნენ შესალოც ტექსტს, რომელიც სეტყვის მფარველ ფაფაჲს მიემართება:
- დიდაის უხეშო ვაჟებო,
- ფაფაჲს ყინულის ქვებო,
- ნუ ურტყამთ ყანებს,
- ნუ გვაზიანებთ,
- ურტყით მთის ქედს,
- ისიც ყინულოვანია და თქვენც,
- დაარტყით და გახეთქეთ იგი!
მიიჩნევდა რა ეპიდემიებს ქარის მოტანილად, ხალხი დიდაჲს წყევლიდა:
- ო, დიდაჲ, დიდაჲ!
- დე, სახლი დაენგრეს დიდაჲს,
- დე, კერიის ყელიდან მოთქმა ისმოდეს,
- დე, მისიკერა თოვლმა დაფაროს,
- დე, მისი სათიბი დაისეტყვოს,
- დე, მისი ჯეჯილი წითელმა ხარმა (ე. ი. ცეცხლმა) შეჭამოს,
- დე, დუდაჲ მოგვშორდეს!
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- Джуртубаев М. Древние верования балкарцев и карачаевцев. Нальчик, 1991;
- Каракетов Д. М. Традиционные верования // Карачаевцы. Балкарцы. М., 2014.
