თუთია
| (ერთი მომხმარებლის 4 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Tutia.JPG|thumb|თუთია]] | [[ფაილი:Tutia.JPG|thumb|თუთია]] | ||
| − | '''თუთია''' − (ლათ. Zincum), მყიფე მოცისფრო-თეთრი ფერის ლითონი. | + | '''თუთია''' − (ლათ. Zincum), მყიფე მოცისფრო-თეთრი ფერის [[ლითონი]]. |
სიმბოლო Zn. <br /> | სიმბოლო Zn. <br /> | ||
| ხაზი 7: | ხაზი 7: | ||
დუღილის ტემპერატურა – 906,2°C. | დუღილის ტემპერატურა – 906,2°C. | ||
| − | თუთია ბუნებაში, როგორც თვითნაბადი ლითონი, არ გვხვდება. ცნობილია მისი 66 მინერალი, მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია: ცინკიტი, სფალერიტი, ვილემიტი, [[კალამინი]], სმიტსონიტი, ფრანკლინიტი. თუთიისა და სპილენძის შენადნობი ([[თითბერი]]) ცნობილი იყო ჯერ კიდევ ძველ [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]], ძველ [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ინდოეთი|ინდოეთში]] (VII საუკ.), [[ჩინეთი|ჩინეთში]] (XI საუკ.). | + | თუთია ბუნებაში, როგორც თვითნაბადი ლითონი, არ გვხვდება. ცნობილია მისი 66 [[მინერალი]], მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია: ცინკიტი, სფალერიტი, ვილემიტი, [[კალამინი]], სმიტსონიტი, ფრანკლინიტი. თუთიისა და სპილენძის [[შენადნობი]] ([[თითბერი]]) ცნობილი იყო ჯერ კიდევ ძველ [[საბერძნეთი|საბერძნეთში]], ძველ [[ეგვიპტე|ეგვიპტეში]], [[ინდოეთი|ინდოეთში]] (VII საუკ.), [[ჩინეთი|ჩინეთში]] (XI საუკ.). |
| − | თუთია მიიღება ელექტროლიტური (ჰიდრომეტალურგიული) გზით – გახურებულ გამომწვარ კონცენტრატს ამუშავებენ გოგირდმჟავათი; მიღებულ სულფატურ ხსნარს წმენდენ მინარევებისაგან და [[აბაზანა|აბაზანებში]] ახდენენ მის ელექტროლიზს. თუთია ილექება [[ალუმინი]]ს კათოდზე, საიდანაც მას ყოველდღე აცილებენ და ადნობენ ინდუქციურ ღუმლებში. ჩვეულებრივ ელექტროლიტური თუთიის სიწმინდეა 99,95 %. თუთიის გამოყენების სფეროა: ფოლადის დაცვა კოროზიისაგან (მოთუთიება), კეთილშობილი | + | თუთია მიიღება ელექტროლიტური (ჰიდრომეტალურგიული) გზით – გახურებულ გამომწვარ კონცენტრატს ამუშავებენ [[გოგირდმჟავა|გოგირდმჟავათი]]; მიღებულ სულფატურ ხსნარს წმენდენ მინარევებისაგან და [[აბაზანა|აბაზანებში]] ახდენენ მის ელექტროლიზს. თუთია ილექება [[ალუმინი]]ს კათოდზე, საიდანაც მას ყოველდღე აცილებენ და ადნობენ ინდუქციურ [[ღუმელი|ღუმლებში]]. ჩვეულებრივ ელექტროლიტური თუთიის სიწმინდეა 99,95 %. თუთიის გამოყენების სფეროა: [[ლითონების კოროზიისაგან დაცვა|ფოლადის დაცვა კოროზიისაგან]] (მოთუთიება), [[კეთილშობილი ლითონები]]ს აღდგენა, [[ვერცხლი]]სა და [[ოქრო]]ს გამოყოფა (და სხვა ლითონების) შავი ტყვიიდან, ბატარეები და [[აკუმულატორი|აკუმულატორები]], სარჩილავი მასალები, მედიცინა (ანტისეპტიკი), მანქანათმშენებლობა, იარაღის წარმოება, ნავარგამტარები, პოლიგრაფია და სხვ. |
| ხაზი 15: | ხაზი 15: | ||
[[სამშენებლო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] | [[სამშენებლო ენციკლოპედიური ლექსიკონი]] | ||
[[კატეგორია:ქიმიური ელემენტები]] | [[კატეგორია:ქიმიური ელემენტები]] | ||
| + | [[კატეგორია:ფერადი ლითონები]] | ||
[[კატეგორია:ლითონები]] | [[კატეგორია:ლითონები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 12:29, 24 ოქტომბერი 2022 მდგომარეობით
თუთია − (ლათ. Zincum), მყიფე მოცისფრო-თეთრი ფერის ლითონი.
სიმბოლო Zn.
სიმკვრივე – 7133 კგ/მ3;
დნობის ტემპერატურა – 419,6°C;
დუღილის ტემპერატურა – 906,2°C.
თუთია ბუნებაში, როგორც თვითნაბადი ლითონი, არ გვხვდება. ცნობილია მისი 66 მინერალი, მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანია: ცინკიტი, სფალერიტი, ვილემიტი, კალამინი, სმიტსონიტი, ფრანკლინიტი. თუთიისა და სპილენძის შენადნობი (თითბერი) ცნობილი იყო ჯერ კიდევ ძველ საბერძნეთში, ძველ ეგვიპტეში, ინდოეთში (VII საუკ.), ჩინეთში (XI საუკ.).
თუთია მიიღება ელექტროლიტური (ჰიდრომეტალურგიული) გზით – გახურებულ გამომწვარ კონცენტრატს ამუშავებენ გოგირდმჟავათი; მიღებულ სულფატურ ხსნარს წმენდენ მინარევებისაგან და აბაზანებში ახდენენ მის ელექტროლიზს. თუთია ილექება ალუმინის კათოდზე, საიდანაც მას ყოველდღე აცილებენ და ადნობენ ინდუქციურ ღუმლებში. ჩვეულებრივ ელექტროლიტური თუთიის სიწმინდეა 99,95 %. თუთიის გამოყენების სფეროა: ფოლადის დაცვა კოროზიისაგან (მოთუთიება), კეთილშობილი ლითონების აღდგენა, ვერცხლისა და ოქროს გამოყოფა (და სხვა ლითონების) შავი ტყვიიდან, ბატარეები და აკუმულატორები, სარჩილავი მასალები, მედიცინა (ანტისეპტიკი), მანქანათმშენებლობა, იარაღის წარმოება, ნავარგამტარები, პოლიგრაფია და სხვ.
