ატონალობა

16:38, 16 ივნისი 2023-ის ვერსია

ატონალობა - (ატონალური, არატონალური მუსიკა), ტერმინი დაამკვიდრა ი. ჰაუერმა. ბგერათა ტონალურ ორგანიზაციას მოკლებული მუსიკა. აღმოცენდა 900-იან წლებში ვენის ახალი სკოლის კომპოზიტორთა შემოქმედებაში (ა. შონბერგი, ა. ბერგი, ა. ვებერნი). ატონალურ მუსიკაში დარღვეულია თანაფარდობა ტონებსა და კილოს მთავარ ცენტრს - ტონიკას შორის, რაც იწვევს ჰარმონიის სტრუქტურული ფუნქციების რღვევას, დისონანსურ ჟღერადობას. ცალკეული არატონალური ეპიზოდები გვხვდება გვიან-რომანტიკულ და იმპრესიონისტულ მუსიკაში. არატონალურ მუსიკას ზოგჯერ მიაკუთვნებენ ა. სკრიაბინის გვიანდელ ნაწარმოებს და ჩ. აივზის შემოქმედებას. თანმიმდევრულად არატონალურია (ე. წ. „მოწესრიგებულია“.) შონბერგის მიერ შემუშავებული დოდეკაფონიისა და სერიულობის პრინციპის საფუძველზე შექმნილი ნაწარმოები. მას ემყარება „ავანგარდისტი“ კომპოზიტორების შემოქმედება. ამავე დროს, XX ს-ის მრავალი გამოჩენილი კომპოზიტორი (ა. ონეგერი, კ. ორფი, პ. ჰინდემითი, ს. პროკოფიევი, დ. შოსტაკოვიჩი და სხვ.) თავის შემოქმედებაში ემყარებოდა ტონალურ პრინციპებს. თანამედროვე მუსიკაში ვხვდებით ტონალური და არატონალური ეპიზოდების კონტრასტს.

წყარო

მუსიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი