ენის, ლიტერატურის, ისტორიისა და ხელოვნების ინსტიტუტი (ელხი)
(ახალი გვერდი: 1934 შექმნილი ნორმათა კომისია საკითხს დოკუმენტურ-მეცნიერულა...) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | + | '''ენის, ლიტერატურის, ისტორიისა და ხელოვნების ინსტიტუტი (ელხი)''' − სახელმწიფოებრივი მასშტაბის პირველი ქართული სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, რომელიც მოიცავდა ჰუმანიტარული მეცნიერების თითქმის ყველა სფეროს. | |
| − | ლ. ლეჟავა | + | ინსტიტუტის სამუშაო პროგრამით ელხის წარმართავდა ქართული სალიტერატურო [[ენა (მეტყველება)|ენის]] უნიფიკაციის (სადავო საკითხების მოგვარების, ერთიანი ნორმების შემუშავებისა და დანერგვის) საქმეს. წყვეტდა ზოგიერთი მეტად რთული ტერმინის საკითხს, საერთო ხელმძღვანელობას უწევდა [[ქართული ენა|ქართული ენის]] [[ორთოგრაფიული ლექსიკონი]]ს, სინონიმთა ლექსიკონის, დამხმარე საშუალებათა დამუშავებას, რაც ხელს უწყობდა ერთიანი სალიტერატურო ენის ნორმების დადგენასა და დახვეწას. ინსტიტუტი დაარსდა 1933 წლის 10 ივნისს [[თსუ]]-ის მაშინდელი რექტორის ლ. აღნიაშვილის (1897-1937) ხელშეწყობით. სამუშაო წესდების შედგენა მიენდო ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანს [[ხუნდაძე სილოვან|ს. ხუნდაძე]]ს. მისი გარდაცვალების შემდეგ ელხის დირექტორად დაინიშნა ა. ჭყონია (1898-1937), სწავლულ მდივნად - ე. თოფურია. დაარსდა ინსტიტუტის ყოველწლიური ორგანო „ლიტერატურული მემკვიდრეობა“ (რედაქტორი გ. ლეონიძე). გამოვიდა ერთადერთი ნომერი (1935) პირველი სამეცნიერო მოხსენება წაიკითხა ა. ბარამიძემ 1935 წლის 5 ნოემბერს. |
| + | |||
| + | 1933 წლის 7 ნოემბერს გაზეთ „კომუნისტში“ გამოქვეყნდა მასალა ა. ჭყონიას ხელმოწერით: „ქართული სალიტერატურო ენის ნორმათა დადგენისათვის“, სადაც ჩამოთვლილი იყო ყველა მოსაგვარებელი საკითხი. | ||
| + | |||
| + | 1934 შექმნილი ნორმათა კომისია საკითხს დოკუმენტურ-მეცნიერულად შეისწავლიდა ელხში, რომელიც დამუშავებულ საკითხს გადასცემდა ცენტრალურ სატერმინოლოგიო კომისიას. რამდენადაც ინსტიტუტში ფაქტობრივად მხოლოდ ორი სექცია (ენის და ლიტერატურის) მოქმედებდა, 1934 წლის 20 აგვისტოს მოხდა ელხის რეორგანოზაცია და ეწოდა „რუსთაველის სახელობის ენისა და ლიტერატურის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი“. 1936 ენის განყოფილება გადავიდა [[ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტი (ენიმკი)|ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტში]] (ენიმკი). | ||
| + | |||
| + | ''ლ. ლეჟავა'' | ||
| ხაზი 7: | ხაზი 13: | ||
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| − | ბარამიძე ალ. ჩვენი ცხოვრების ლამპარი. – | + | ბარამიძე ალ. ჩვენი ცხოვრების ლამპარი. – გაზ. „კომუნისტი“, 1988, 13 ოქტ. |
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | [[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | ||
[[კატეგორია:სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტები საქართველოში]] | [[კატეგორია:სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტები საქართველოში]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 15:32, 22 იანვარი 2024 მდგომარეობით
ენის, ლიტერატურის, ისტორიისა და ხელოვნების ინსტიტუტი (ელხი) − სახელმწიფოებრივი მასშტაბის პირველი ქართული სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი, რომელიც მოიცავდა ჰუმანიტარული მეცნიერების თითქმის ყველა სფეროს.
ინსტიტუტის სამუშაო პროგრამით ელხის წარმართავდა ქართული სალიტერატურო ენის უნიფიკაციის (სადავო საკითხების მოგვარების, ერთიანი ნორმების შემუშავებისა და დანერგვის) საქმეს. წყვეტდა ზოგიერთი მეტად რთული ტერმინის საკითხს, საერთო ხელმძღვანელობას უწევდა ქართული ენის ორთოგრაფიული ლექსიკონის, სინონიმთა ლექსიკონის, დამხმარე საშუალებათა დამუშავებას, რაც ხელს უწყობდა ერთიანი სალიტერატურო ენის ნორმების დადგენასა და დახვეწას. ინსტიტუტი დაარსდა 1933 წლის 10 ივნისს თსუ-ის მაშინდელი რექტორის ლ. აღნიაშვილის (1897-1937) ხელშეწყობით. სამუშაო წესდების შედგენა მიენდო ფილოლოგიის ფაკულტეტის დეკანს ს. ხუნდაძეს. მისი გარდაცვალების შემდეგ ელხის დირექტორად დაინიშნა ა. ჭყონია (1898-1937), სწავლულ მდივნად - ე. თოფურია. დაარსდა ინსტიტუტის ყოველწლიური ორგანო „ლიტერატურული მემკვიდრეობა“ (რედაქტორი გ. ლეონიძე). გამოვიდა ერთადერთი ნომერი (1935) პირველი სამეცნიერო მოხსენება წაიკითხა ა. ბარამიძემ 1935 წლის 5 ნოემბერს.
1933 წლის 7 ნოემბერს გაზეთ „კომუნისტში“ გამოქვეყნდა მასალა ა. ჭყონიას ხელმოწერით: „ქართული სალიტერატურო ენის ნორმათა დადგენისათვის“, სადაც ჩამოთვლილი იყო ყველა მოსაგვარებელი საკითხი.
1934 შექმნილი ნორმათა კომისია საკითხს დოკუმენტურ-მეცნიერულად შეისწავლიდა ელხში, რომელიც დამუშავებულ საკითხს გადასცემდა ცენტრალურ სატერმინოლოგიო კომისიას. რამდენადაც ინსტიტუტში ფაქტობრივად მხოლოდ ორი სექცია (ენის და ლიტერატურის) მოქმედებდა, 1934 წლის 20 აგვისტოს მოხდა ელხის რეორგანოზაცია და ეწოდა „რუსთაველის სახელობის ენისა და ლიტერატურის სამეცნიერო-კვლევითი ინსტიტუტი“. 1936 ენის განყოფილება გადავიდა ენის, ისტორიისა და მატერიალური კულტურის ინსტიტუტში (ენიმკი).
ლ. ლეჟავა
[რედაქტირება] ლიტერატურა
ბარამიძე ალ. ჩვენი ცხოვრების ლამპარი. – გაზ. „კომუნისტი“, 1988, 13 ოქტ.
