მურჯიკანი

09:37, 10 მაისი 2024-ის ვერსია

მურჯიკანი – ისტორიული სოფელი (ამჟამად ნასოფლარი) ჯავახეთში, ახალქალაქის მუნიციპალიტეტში. მდებარეობს მდ. ჯავახეთის მტკვრის მარცხენა სანაპიროზე, სოფლების, პტენისა და დილისკის მიჯნაზე. „გურჯისტანის ვილაიეთის დიდი დავთარი“ (XV ს.) მურჯიკანს სოფლად მოიხსენიებს ხერთვისის რაიონში (ახალციხის ლივა). აღნიშნული სოფლის მიხედვითაა წარმოქმნილი გვარი მურჯიკნელი, ოღონდ საბოლოოდ გარკვეული არ არის თვითონ სოფლის სახელწოდების შინაარსი, წარმომავლობა.

ჯავახური დიალექტისა და ტოპონიმიკის მკვლევარი გრ. ბერიძე ტოპონიმ მურჯიკანში გამოყოფს –ან გვაროვნულობის აღმნიშვნელ სუფიქს და მას ქავთარა-ან, ნადიბა-ან… ტიპის სახელად მიიჩნევს,(თუმცა რაიმე მტკიცების გარეშე). სამცხის ტოპონიმიის მკვლევარი მერ. ბერიძე მურჯიკანში ხედავს მურჯ- სიტყვას, რომელსაც თურმე ფალაური -კან||-აკან სუფიქსი პქონია დართული. მურჯ- ძირის რაობაზე იგი არაფერს გვეუბნება.

მურჯიკანი ორი სიტყვისაგან შედგენილი ტოპონიმია. პირველი ფუძეა მურჯა, რომელიც აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში გავრცელებული მუჯა||მუნჯა სახელის ვარიანტი ჩანს (სიტყვა მუჯა, იგივე მუნჯა, მლაშე, ვეძა წყლის სინონიმია); მეორე ფუძეა კან-ი, რომელიც კარი-ს ფონეტიკური სახეცვლილება უნდა იყოს. თუ ჩვენი მოსაზრება სწორია, მაშინ მურჯიკანი (–მურჯი(ს) -კარი) უნდა ნიშნავდეს: „სოფელი, სადაც მურჯა წყალი გამოედინება“. „მლაშე მინერალურ წყაროებიანი ადგილი“, „მურჯების ხევი, მურჯების კარი“. (შეად. სოფლები დიდი და პატარა მურჯები, მურჯქვევიდან და თვით მურჯახეთ-ი). ყველა ეს ტოპონიმი მუჯა (→ მურჯა) სახელთან ჩანს დაკავშირებული. ამასთან უნდა უარვყოთ ჯავახეთური ტოპონიმის მურჯახეთის „ლურჯი ხევისაგან“ მომდინარეობის ვარაუდი, რომელიც სამეცნიერო ლიტერატურაში ჯერ კიდევ 50-იან წლებში იყო გამოთქმული.

წყარო

ქართულ ტოპონიმთა განმარტებით-ეტიმოლოგიური ლექსიკონი