თეთრთავა გრატა
(ახალი გვერდი: '''თეთრთავა გრატა''' '''თეთრთავა გრატა''' (''ლა...) |
მიმდინარე ცვლილება 22:41, 3 ივნისი 2025 მდგომარეობით
თეთრთავა გრატა (ლათ. emberiza leucocephalos Gmelin, 1771) – ფრინველი ბეღურასნაირთა რიგიდან.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − ბეღურასნაირნი (Passeriformes)
- ოჯახი − გრატასებრნი (Emberizidae)
- გვარი − გრატა (Emberiza)
თეთრთავა გრატა ბეღურასოდენა ფრინველია; ფრთა 80-95 მმ-ია, კუდი – 75-85 მმ, ნისკარტი – 10-12 მმ, წონა – 25-35 გ. სიდიდეში სქესობრივი დიმორფიზმი შეუმჩნეველია, ხოლო შეფერილობაში საკმაოდ კარგადაა გამოხატული. ზრდასრულ მამალს თხემი თეთრი აქვს; შუბლი და თეთრ თხემს შემოვლებული ზოლები ორივე მხრიდან – შავი ან მოშავო-წაბლისფერი; ბუმბულები პირის კუთხეებთან, წარბებზე, თვალების ირგვლივ და უკან, აგრეთვე წელი და კუდის ზედა მფარავები წაბლისფერია. ზოლები თვალების ქვემოთ და ლოყები თეთრია; ყურების მფარავები – მოშავო; კისერი – მურა-რუხი; ზურგი – მურა-ყავისფერი. მომქნევები მურაა, უფრო ღია ფერის ვიწრო არშიებით პირველი რიგის მომქნევების გარეთა მარაოებზე და უფრო ფართო არშიებით – მეორე რიგის მომქნევებზე. საჭის ბუმბულებიც მურაა, მაგრამ კიდურა ორ წყვილზე თეთრი ფერი დიდ ადგილს იჭერს. ნიკაპი, ყელი და კისრის გვერდების ზემო ნაწილი წაბლისფერია; ჩიჩახვი და კისრის გვერდების ქვემო ნაწილი თეთრი მკერდი და სხეულის გვერდები, ზოგჯერ მუცლის წინა ნაწილიც მოჟანგისფრო-წაბლისფერია. ნისკარტი მუქი მურაა, ფეხები – მურა. დედალი საერთოდ ჰგავს მამალს, მაგრამ თავზე თეთრი ფერი ნაკლებია, ხოლო მუქი წინწკლები უფრო ფართო და ხშირია. ზურგის მხარე, აგრეთვე წაბლისფერი ყელი გაცილებით მკრთალია.
აღწერილია 2 ქვესახეობა. საქართველოში ნაპოვნია ჩვეულებრივი თეთრთავა გრატა – E. l. leucocephalos Gmel., 1771.
სარჩევი |
[რედაქტირება] გავრცელება
სახეობის ბუდობის არეალი მოიცავს აზიის ტყის ზონას ურალის ქედის აღმოსავლეთით, წყნარი ოკეანის სანაპიროებამდე. ჩრდილოეთით ვრცელდება დაახლოებით მდ. კაზიმისა და ობის ქვემო დინებამდე, მდ. ვილუის ხეობაში – 63-ე პარალელამდე, ხოლო მდ. იანის ხეობაში – 68-ე პარალელამდე. სამხრეთი საზღვარია: ტიუმენი, ომსკი, სემიპალატინსკი, სამხრეთი ალტაი, ჩრდილოეთი მონგოლეთი და ჩინეთი, ამურის შესართავამდე. მოიპოვება სახალინზე და კურილის კუნძულებზეც. გადამფრენი ფრინველია. ზამთრობს ჩრდილოეთ ჩინეთში, ინდოეთისა და მონგოლეთის ჩრდილო-დასავლეთ ნაწილებში, აღმოსავლეთ და სამხრეთ ყაზახეთში, შუა აზიაში, ირანში, ბელუჯისტანში და ავღანეთში. საქართველოში ნაპოვნია თბილისის მიდამოებში, როგორც მოზამთრე ფრინველი.
[რედაქტირება] ბიოტოპი
ბინადრობს გამეჩხერებულ ტყეში, მეტწილად წიწვიანების ნაკაფებში, ტყისპირებში, ბუჩქნარებში, ზოგჯერ წარაფებში ან ტყის მეჩხერ და მცირე ფრაგმენტებში, ბაღებსა და პარკებში, უპირატესად მშრალ ადგილებში.
[რედაქტირება] გამრავლება
მონოგამიური ფრინველია, ბუდობს ცალკეულ წყვილებად. ბუდეს აგებს დედალი მიწაზე, ბუჩქის ძირას ან ხმელი ბალახის საფარქვეშ. არეალის სამხრეთ ნაწილში წელიწადში ორჯერ მრავლდება, ხოლო ჩრდილოეთში – მხოლოდ ერთხელ. მობუდარი ფრინველები ნაპოვნია მეტ-წილად მაისის ბოლოდან, ივნისსა და ივლისში. დებს 4-5 კვერცხს. კრუხად ჯდება მხოლოდ დედალი. საინკუბაციო პერიოდის ხანგრძლივობა დადგენილი არაა. არაპირდაპირი დაკვირვებების მიხედვით, იგი 14 დღემდე უნდა გრძელდებოდეს.
[რედაქტირება] კვება
თეთრთავა გრატა ძირითადად მარცვლეულით იკვებება, მათ შორის უმეტესობა სარეველა მცენარეთა თესლებია. ზაფხულში, განსაკუთრებით ბარტყების გამოკვების დროს, კენკავს ზრდასრულ მწერებს და მათ ლარვებსაც.
[რედაქტირება] მნიშვნელობა
კვების ხასიათის მიხედვით სასარგებლო ფრინველია, მაგრამ ჩვენში პრაქტიკული მნიშვნელობა არა აქვს.
