შავი კოდალა
შავი კოდალა (ლათ. Dryocopus martius Linnaeus, 1758) − ფრინველთა გვარი, ფრინველი კოდალასნაირთა რიგიდან. ამ გვარიდან საქართველოში მოიპოვება ერთი სახეობა − შავი კოდალა.
- კლასი − ფრინველები (AVES)
- რიგი − კოდალასნაირნი (Piciformes)
- ოჯახი − კოდალასებრნი (Picidae)
- გვარი − შავი კოდალა (Dryocopus)
შავი კოდალა კოდალებს შორის ყველაზე დიდი ზომისაა, ფრთა 225 265 მმ-ია, კუდი – 170–195 მმ, ნისკარტი – 55–65 მმ, წონა – 300–400 გ. მამალი ცოტათი დიდია დედალზე. შეფერილობაში სქესთა შორის მცირე განსხვავებაა. ზრდასრული მამ- ლის თავი ზემოდან მკვეთრი წი- თელია დანარჩენი ბუმბულსა- ფარველი მთლიანად შავია, ზურ- გზე უფრო მუქი და ელვარე, ხოლო მუცლის მხარეს შედარე- ბით მკრთალი მურა-შავი. დედალს წითელი ფერი მხოლოდ კეფაზე აქვს. ფეხები მუქია, ნისკარტი – მორუხო-რქისფერი. ახალგაზრ- დები გამოირჩევიან ზრდასრუ- ლისაგან უფრო ფაშარი, ელვა- რებას მოკლებული მურა-შავი ბუმბულსაფარველით. აღწერილია 3 ქვესახეობა. სა- ქართველოში მოიპოვება დ ა- ა ვ ლ უ რ ი შ ა ვ ი კ ო დ ა- mo-D. m. pinetorum Brehm., 1831. გავ სახეობის გ ა ვ რ ც ე ლ ე ბ ა. ბუდობის არეალი მოიცავს ევ- როპისა და აზიის ტყის ზონას – დასავლეთით ესპანეთის ჩრდი- ლოეთი ნაწილიდან, აღმოსავლე- თით კურილიის კუნძულებამდე. ჩრდილოეთი საზღვარი ემთხვევა ტაიგის საზღვარს, მდ. კოლიმის ზემო დინებამდე და კამჩატკამდე. სამხრეთით მოიპოვება ჩრდილოეთ იტალია- ში, საბერძნეთში, სსრკ ტერიტორიაზე – პოლტავამდე და ვორონეჟამდე, შემ- დეგ ირანში, მონგოლეთში. მანჯურიაში, კორეაში, ჩინეთში. იზოლირებული ბუდობები არის ყირიმსა და კავკასიაში. საქართველოში მობინადრეა. სურ. 209. შავი კოდალა. ბ ი ო ტ ო პ ი. ჩრდილოეთში ბინადრობს ტაიგის ა ტიპის მაღალტანიან ტყეებში. კავკასიაში მოიპოვება მთის ფერდობების როგორც ფოთლოვან, ისე წიწვიან ტყეებში მათ ზემო საზღვრამდე. გ ა მ რ ა ვ ლ ე ბ ა. მონოგამიური ფრინველია. ბუდობს ხის ფუღუროში. შესაფერი ხეების არსებობის შემთხვევაში, ყოველ წელიწადს ახალ ფუღუ- როს ამოტეხს, ძველს კი სხვა ფრინველები იყენებენ. მარტის ბოლოს ან აპ- რილის დასაწყისში (ზოგჯერ უფრო გვიან) დებს 4–5 კვერცხს. კრუხად ჯდე- ბა უპირატესად დედალი. მამალი ამ დროს კვებავს დედალს, შემდეგ კი – მართვეებსაც. საინკუბაციო პერიოდი 12–14 დღეს გრძელდება. კ ვ ე ბ ა შავი კოდალას ძირითადი საკვებია ქსილოფაგი მწერები, აგრეთვე ჭიანჭველები და მათი კვერცხები. მ ნ ი შ ვ ნ ე ლ ო ბ ა. ტყის მეურნეობისათვის მეტად სასარგებლო ფრინველია.
