ქვაბღა (მდინარე)
ქვაბღა – მდინარე საქართველოში, გურიაში, ჩოხატაურის მუნიციპალიტეტში.
ზემო გურია საქართველოს ერთ-ერთი რეგიონია, სადაც ალბათ ყველაზე ხშირად შეხვდებით გეოგრაფიული სახელწოდებების უცნაურ გააზრებებს, ათასგვარ ხალხურ გადმოცემებს, ლეგენდებს და თქმულებებს. ამ მხრივ გურიას მთიანი რაჭა-ლეჩხუმი და ზემო იმერეთი თუ დაუდგება გვერდით. ყველაფერი ეს ჩვენი ხალხის უსაზღვრო ფანტაზიასა და გამომგონებლობა-წარმოსახვის დიდ შესაძლებლობაზე მეტყველებს.
მდინარის სახელწოდება ქვაბღა (მისი სახელი სოფელზედაც გადასულა) ადგილობრივ განიმარტება როგორც „ქვა ბღავის“. ხალხს თავისი მოსაზრების დასტურად ასეთი გადმოცემა შეუქმნია: „ქვაბღა მთის სწრაფი დინარეა, სუფთა წყალია, ფსკერზე ქვაი ჩანა. ქვები გალეულია, წყლის დინებითაა გალეული, გადარეცხილია. რომ ეცემა წყალი ქვას, თითქო ბღავა. შეურქმევიათ ქუა ბღავა, აქიდან კი ქუაბღა დარჩენილა“ (გია გურამის ძე ნინიძე, დ. ნატანები).
ჩვენი ვარაუდით ჰიდრონიმის -ღა ელემენტი ზანური (მეგრული) ღალის („ღელე, მდინარე“) შეკვეცილი სახე უნდა იყოს, ქვაბ- ფუძე კი ქართულია: („კლდეში ნაკვეთი ქვაბი, ქვაბული“). ამრიგად ქვაბღა შეიძლება განვმარტოთ როგორც ქვაბის, მღვიმის წყალი“: „მდინარე, რომელიც სათავეს იღებს გამოქვაბულებიან ადგილებში“. შდრ. ქვაბისხევი (მდინარე და სოფელი ბორჯომის რაიონში), როგორც ვხედავთ, ქვაბ-ღა(ლი) და ქვაბის-ხევი ზუსტი „ტყუპისცალები“ ყოფილან.
