გრატასებრნი
ბრატასებრნი (ლათ. Emberizidae) – ფრინველთა ოჯახი ბეღურასნაირთა რიგიდან. გრატასებრთა ოჯახი აერთიანებს ბეღურასნაირთა შორის მეტწილად საშუალო ზომის ფრინველებს, რომლებიც ხასიათდებიან პირველ რიგში ნისკარტის თავისებური აგებულებით, რითაც ადვილი გამოსაცნობია სხვა ფრინველებისაგან. შედარებით მოკლე ნისკარტი ძირში საკმაოდ მსხვილია, ხოლო ნისკარტზედას წვერო წვეტიანია. ნისკარტზედასა და ნისკარტქვედას კიდეები გამრუდებული, ბლაგვ კუთხეზე მოხრილი და შიგნით შეზნექილია. ამიტომ დახურულ ნისკარტზე მათ შორის ღრიჭე წარმოიქმნება. მოგრძო ფორმის ნესტოები განლაგებულია ნისკარტზედას ძირში, უფრო ახლოს ქედთან და არა კიდეებთან, დაფარული არიან ვიწრო აპკისებური სახურავით და პატარა, წინ მიმართული ჯაგრისებური ბუმბულების კონით. ფრთები ნაირგვარი სიგრძისაა. პირველი და მეორე რიგის მომქნევების წვეროებს შორის მანძილი სხვადასხვანაირია, ზოგჯერ იგი მხოლოდ გალოს ნახევრის ტოლია, ხოლო ზოგჯერ ერთნახევარჯერაც კი სჭარბობს გალოს სიგრძეს. პირველი რიგის მომქნევი 10-ია; მათ შორის პირველი პატარაა და განუვითარებელი. მისი სიგანე 1 მმ-ს არ აღემატება და მიმალულია მტევნის მფარავების ქვეშ. საჭის ბუმბულები 12-ია. ზომიერი სიგრძის კუდი ბოლოში ამოკვეთილია. ფეხები შედარებით პატარაა, მაგრამ ძლიერია. ბრჭყალები მცირედ მოხრილია. ბუმბულსაფარველი რბილია და სქელი. ზოგიერთ სახეობას თავზე ქოჩორი აქვს. შეფერილობაში ხშირად გვხვდება ყავისფერი, ჟანგისფერი, ყვითელი, შავი და თეთრი ფერები. დამახასიათებელია გასწვრივი შტრიხები, განსაკუთრებით სხეულის ქვემო მხარეს. სქესობრივი და ასაკობრივი დიმორფიზმი შეფერილობაში უმრავლესობას მკვეთრი აქვს.
სახეობათა მეტი ნაწილი ღია ლანდშაფტის ბინადარია. ტყის ზონაში სახლდებიან უპირატესად ტყისპირებში, ბუჩქნარიან მინდვრებში. არიან მთისა და კულტურული ლანდშაფტის (ბაღების, ბოსტნების) ფორმებიც. ყოფნის ხასიათის მიხედვით ზოგი მობინადრეა, ზოგიც — მომთაბარე ან გადამფრენი.
მრავლდებიან მონოგამიურად. ბუდობენ მიწაზე ან ბუჩქებზე. აკეთებენ ჯამისებური ფორმის საკმაოდ კარგი ბუდეს. დებენ 4-6 კვერცხს. კრუხად სხდებიან მხოლოდ დედლები. საინკუბაციო პერიოდი 9-14 დღეს გრძელდება. ბარტყებს კვებავს ორივე სქესის ფრინველი 12-14 დღის განმავლობაში.
გრატასებრთა საკვებს შეადგენენ ძირითადად ნაირგვარი თესლები. მათ შორის უმეტესობა სარეველა მცენარეთა თესლებია. ზაფხულში ჭამენ მწერებსაც. ბარტყებს კი მხოლოდ მწერებით კვებავენ. ჩვენში გავრცელებული სახეობები პრაქტიკულად სასარგებლო ფრინველებია.
გრატასებრთა ოჯახის წარმომადგენლები გავრცელებულია ამერიკაში, ევროპაში, აზიასა და აფრიკაში. ოჯახის სისტემატიკა საბოლოოდ დამუშავებული არაა; მისი მოცულობა, აგრეთვე ნომენკლატურა ლიტერატურაში ფრიად განსხვავებულადაა წარმოდგენილი ოჯახის შემადგენლობაში განიხილავენ 170-200-მდე სახეობას და მრავალ გვარს. საქართველოში მოიპოვება მხოლოდ ერთი გვარი.
