აშოტ I დიდი
აშოტ I დიდი – (კურაპალატი) (გ. 826), წმ. მოწამე (ხსენების დღე 29.01/11.02). ტაო-კლარჯეთის ბაგრატიონთა დინასტიის მამამთავარი. IX ს. 20-იან წლებამდე იყო ქართლის ერისმთავარი, ბაგრატიონთა დინასტიის წარმომადგენელი. ბაგრატიონთა შესახებ „ქართლის ცხოვრებაში“ საგანგებო თხზულებაა შესული სუმბატ დავითის ძის ავტორობით.
როგორც მემატიანე გვიამბობს, აშოტმა კლარჯეთის თემში განაახლა არტანუჯის ციხე-სიმაგრე, აქ ააშენა ქალაქი, კარის ეკლესია (გაიჩინა სასაფლაო) და იგი რეზიდენციად გახადა. დაიწყო გაპარტახებული ქვეყნის აღდგენა, საღვრების გაფართოება. მის დროს სამთავროს ფარგლებში შედიოდა შაშვეთი, კლარჯეთი, ნიგალი, აჭარა, ტაო, სპერი, სამცხე-ჯავახეთი, არტაანი. „მატიანე ქართლისაჲ“-ს ცნობით მან გაილაშქრა კახეთის მთავრის, გრიგოლის წინააღმდეგ. აშოტს ეხმარებოდა აფხაზეთის მეფე თეოდოსი, ხოლო გრიგოლს წინარები და თბილისის ამირა. აშოტმა დაიპყრო ქართლი და გააფართოვა თავისი ქვეყანა „კლარჯეთიდგან ვიდრე ქსანამდე“. სუმბატ დავითის ძე კი მის მიერ დაპყრობილ ქვეყანათა საზღვარ ბარდავამდე ავრცობს.
აშოტ I-ის დროს სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოში დაიწყო დიდი საეკლესიო მშენებლობა. აშენდა ხანძთა, აიგო და განახლდა ეკლესია-მონასტრები.
აშოტი არაბთა წინააღმდეგ ბრძოლას შეეწირა. იგი ეკლესიაში საკურთხეველზე დააკლეს. „მოწყლეს… მახჳლითა საკურთხეველსა ზედა და შეისუარა საკურთხეველი იგი სისხლითა მისითა… და სისხლი იგი დათხეული დღესაცა საჩინოდ სახილველ არს“. აშოტ I დაკრძალეს არტანუჯის ციხეში, მის მიერ შექმნილ საძვალეში.
აშოტ ბაგრატიონმა ვრცელი და ძლიერი სამეფო შექმნა, რომელსაც დიდ ანგარიშს უწევდნენ მისი თანამედროვე ქართველი თუ უცხოელი სახელმწიფო მოღვაწეები, მის დროს განსაკუთრებით აღზევდა ბაგრატიონთა გვარი და სათანადოდ დასაბუთდა კიდეც ამ გვარის პოლიტიკური ხელისუფლების კანონიერება.
აშოტ I-ის რიცხვმრავალი შთამომავლობაში გამოიყოფა ორი მთავარი შტო: „კლარჯეთის ხელმწიფენი“ და „მეფენი ტაოსი“. ამ უკანასკნელში IX საუკუნის დასასრულს მკვიდრდება „ქართველთა მეფობა“.
 აშოტ მრავალმნიშვნელოვანი
|
