ბაქტერიული ოტიტები

ბაქტერიული ოტიტები — ამ ტიპის ოტიტები ყველაზე ხშირად გვხვდება ბავშვებში. მათი პროგნოზი ძალიან იშვიათად არის მძიმე Haemophilus B და Pneumococcus-ის გამო, რაც შესაძლოა, მენინგიტის მიზეზი გახდეს.

ბაქტერიები

ცხვირ-ხახის პათოლოგიური პროცესების განვითარებაში ძირითადი ადგილი ვირუსებს უკავია. თუმცა, ისინი ძალიან მალე ადგილს უთმობენ ბაქტერიულ ფლორას, რომელიც დაზიანებული ლორწოვანის გამო, ჭარბად მრავლდება ცხვირ-ხახაში და უკვე დაავადების წამყვანი ფაქტორი ხდება.

ყველაზე ხშირად გვხვდება შემდეგი ბაქტერიები: Haemophilus influenzae, Streptococcus pneumoniae, Moxarella catarralis, Staphylococcus, Pseudomonas aeruginosa, Enterobacteria. აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ პსევდომონა, საბედნიეროდ, ძალიან იშვიათ შემთხვევაში გვხვდება, ხოლო ჰემოფილუსი და პნევმოკოკი უკვე პენიცილინრეზისტენტული ხდება. ზუსტად ამ ბაქტერიების გახშირება არის აღწერილი როგორც ევროპის, ასევე საქართველოს უმეტეს რეგიონში.

აღსანიშნავია, რომ ოტიტების გამომწვევად, ძირითადად, ერთი ბაქტერია გვევლინება. საინტერესო იქნებოდა ჩვენთანაც ტარდებოდეს რუტინული კვლევები ბაქტერიოლოგიული ეტიოლოგიის დასადგენად. თუმცა, ხშირად ეს დაკავშირებულია ფინანსურ ხარჯებთან რაც, როგორც მოგეხსენებათ, არის ჩვენი ქვეყნის პრობლემა.

დაზიანება

შესაძლოა შეგვხვდეს რამდენიმე ტიპის დაზიანება:

— ჰიპერემიული და კატარალური დაზიანება, როდესაც ანთება შესაძლოა სპონტანურად მორჩეს ან გადავიდეს შემდეგ

სტადიაზე;

— დაჩირქების სტადია, როდესაც სახეზეა შუა ყურში ჩირქის არსებობა, რომელიც შესაძლოა სპონტანურად, პერფორაციის გზით დაიცალოს დაფის ღრუდან.

თვითგანკურნება შესაძლოა მოხდეს ორივე სტადიის დროს. თუმცა, შესაძლოა პროცესის ქრონიკულში გადასვლაც. ამას შეიძლება ხელი შეუწყოს არასწორმა ანტიბიოტიკოთერაპიამ.

ზოგ შემთხვევაში, შეიძლება განვითარდეს მასტოიდური უჯრედების ანთება, რაც უკვე ოსტეიტს ნიშნავს და, მედიკამენტური მკურნალობის უშედეგობის ან ხშირი რეციდივების შემთხვევაში, ოპერაციულ ჩარევას – ანტრომასტოიდექტომიას მოითხოვს.

მიზეზები

როგორც მოგახსენეთ, ოტიტის დაწყების ძირითადი მიზეზი ცხვირ-ხახიდან მოდის.

ევსტაქის მილი წარმოადგენს ინფიცირების გზას. ასევე, მისი დისფუნქციის გამო, შუა ყურში ვითარდება შეგუბებები და ხდება ანთებითი პროცესის ჩამოყალიბება.

ცხვირ-ხახის ბაქტერიული ფლორა ძალზე მდიდარია და ეს „კოლექცია“ წარმოადგენს ოტიტების გამომწვევ მიზეზს.

ბავშვის ცხვირ-ხახა ჰემოფილუსის და პნევმოკოკის ხშირი მატარებელია. ამ ბაქტერიების საწინააღმდეგო ანტისხეულები მათ ჯერ არ გააჩნიათ ამიტომ ხშირია პროცესის გავრცელება, ევსტაქის მილის გავლით, უკვე შუა ყურში, ცხვირ-ხახის ინფიცირების და შეშუპების მექანიზმის ჩართვისას აეროდინამიკის რეგულირების მოშლის გამოც.

ზოგიერთ შემთხვევაში, ზუსტად ამ მექანიზმით აიხსნება ოტიტების რეციდიული ხასიათი.

ოტიტის ეტიოლოგია სხვაგვარიც არსებობს, თუმცა ისინი ძალიან იშვიათად გვხვდება.

— სხვადასხვა ვირუსული დაავადების (მაგ. წითელა, ჩუტყვავილა და ა.შ.) შედეგად ჩამოყალიბებული ოტიტები;

— ტრავმული ოტიტები;

— ქრონიკული პერფორაციის მქონე პაციენტებში, ბანაობის შემდგომი ინფიცირება;

კლინიკა

როგორც აღვნიშნეთ, ბავშვებში მწვავე ოტიტები ძალიან ხშირ პათოლოგიას წარმოადგენს.

პატარებში, მათი პირველი გამოვლინება რინოფარინგიტების და რინიტების დროს ხდება. ოტიტის პირველი ნიშანი არის ოტალგია. ოტალგია უეცრად და ძალიან მკაფიოდ იჩენს თავს, თუმცა, შესაძლოა, ის უმნიშვნელო იყოს და ოტორეით დაიწყოს.

1.ექსუდატიური ოტიტი, 2. ჩირქოვანი ოტიტი, 3.ქრონიკული პერფორაციული ოტიტი

ოტოსკოპია წარმოადგენს ოტიტის დიაგნოსტირების ძირითად საშუალებას და მხოლოდ ამ გამოკვლევის შემდეგ არის შესაძლებელი თერაპიული მკურნალობის ტაქტიკის შემუშავება. ოტოსკოპია გვიჩვენებს სჭირდება თუ არა პაციენტს პარაცენტეზი.

დაფის აპკი ჰიპერემიულია, წითელი, თუმცა ჩაქუჩის ტარი და პრომონტორიუმი, როგორც წესი, ჩანს. არ აღინიშნება დაფის აპკის გამობერილობა.

ასეთი სურათი შესაძლოა თან სდევდეს უბრალო რინიტს და ფარინგიტს.

ამ სტადიაზე საჭიროა ცხვირ-ხახის მკურნალობა და ყურის კონტროლი.

დაჩირქებული ოტიტი: ოტოსკოპიურად სამი ვარიანტის დანახვა არის შესაძლებელი:

— წითელი, გამობერილი დაფის აპკი, რომელიც მეტყველებს შუა ყურში ჩირქგროვის არსებობაზე;

— ყვითელი, შებერილი დაფის აპკი, რომელიც ისევ და ისევ ჩირქგროვაზე მეტყველებს თუმცა, უკვე გავლილ ანთებას წითელი ფერი აღარ დაჰკრავს;

— დაფის აპკის პერფორაციისას ჩირქოვან-სისხლოვანი გამონადენის არსებობა მეტყველებს პროცესის გაღრმავებაზე;

ყველა შემთხვევაში საჭიროა ორმხრივი კონტროლი და დაკვირვება პროცესის გაღრმავების თავიდან ასაცილებლად.

რეკომენდაციები სამკურნალოდ

მკურნალობის ტაქტიკა დაკავშირებულია დაავადების განვითარების მექანიზმის შეჩერებასთან, ანუ:

ცხვირის და ცხვირ-ხახის გათავისუფლება – შესაძლოა გამოვიყენოთ სხვადასხვა ვაზოკონსტრიქტორი. სასურველია მათი გამოყენება არ იყოს ხანგრძლივი, რადგანაც, მათ შეიძლება გამოიწვიონ მედიკამენტოზური რინიტი (Xylasol).

ყურის წვეთების გამოყენება – მხოლოდ გაყუჩების თვალსაზრისით არის მიზანშეწონილი დახურული დაფის აპკის მქონე პაციენტებში. ოტორეიან პაციენტებში შესაძლოა გამოვიყენოთ ადგილობრივი, არაამინოგლიკოზიდების ჯგუფის პრეპარატები (Levoximed, Otofa).

ანტალგიური პრეპარატების გამოყენება, ისეთის, როგორიც არის: Paracetamol-ი, Diclac-ი. იხმარება სიცხის და ტკივილის მოსახსნელად. მათი მოქმედების მექანიზმი ოტიტის პირველ დღეებში უპრიანია.

სისტემური ანტიბიოტიკოთერაპია – ნაჩვენებია ყველა ბაქტერიული ოტიტის დროს, რადგანაც, უმრავლეს შემთხვევაში, ამით ჩვენ თავიდან ავიცილებთ ოტიტის გართულებებს, რომელიც ოდესღაც სასიკვდილო იყო. თუმცა, აღსანიშნავია, რომ ანტიბიოტიკები არ ამცირებენ რეციდივებს და პროცესის ქრონიკულში გადასვლის სიხშირეს. ეს იმით აიხსნება, რომ ოტიტის განვითარების მექანიზმებზე სისტემური ანტიბიოტიკოთერაპია არ ახდენს რაიმე გავლენას. მკურნალობის ხანგრძლივობა არის მინიმუმ 5 დღე. თუ 2-3 დღეში სიმპტომების კლება არ არის სახეზე, საქმე გვაქვს გამომწვევი ბაქტერიის რეზისტენტულობასთან და საჭიროა ანტიბიოტიკის შეცვლა.

როგორც წესი, ფართო სპექტრის ანტიბიოტიკების დანიშვნა, ისეთის, როგორიც არის: Amoxiclav-ი და Suprax-ი, პრობლემას 2-3 დღეში ხსნის.

ანტიბიოტიკების არჩევის ტაქტიკა

ოტიტების სამკურნალოდ, იდეალურია პრეპარატის შერჩევა პარაცენტეზით მიღებული ჩირქის ანტიბიოგრამის მიხედვით. თუმცა, პრაქტიკაში პარაცენტეზის გაკეთება საკმაოდ რთულია და ამიტომ უფრო ხშირად პრეპარატის შერჩევა ხდება ბაქტერიოლოგიური კვლევების მიხედვით, სტატისტიკურ მონაცემებზე დაყრდნობით. აღსანიშნავია Haemophilus influenzae-ს და პნევმოკოკის პრევალირება სხვა ბაქტერიებთან შედარებით. ამიტომ თავდაპირველად შერჩეული ანტიბიოტიკი უნდა იყოს ამოქსიცილინ+კლავულანის მჟავა (Amoxiclav), რომელიც ინიშნება 8-10 მგ. კგ. წონაზე. მხოლოდ პენიცილინის დანიშვნაც არ არის აზრს მოკლებული, ოღონდ, მაღალი დოზით – 15 მგ. კგ. წონაზე.

როდესაც საქმე რეციდივთან გვაქვს, მაშინ, ჩვენი აზრით, პარაცენტეზი და ბაქტერიოგრამა ყველაზე კარგი არჩევანია.

ასევე, გახსოვდეთ, რომ ანტიბიოტიკის არჩევა ყოველთვის უნდა ეყრდნობოდეს შემდეგ პრინციპებს:

— ანტიბიოტიკის კონცენტრაცია შუა ყურის პათოლოგიების სამკურნალოდ ცოტათი უფრო მეტი უნდა იყოს, ვიდრე ზედა სასუნთქი გზების სხვა პათოლოგიების მკურნალობისას.

— ანტიბიოტიკოთერაპიის შედეგი ძალიან ადრე იჩენს თავს. თუ შედეგი არ არის 3-4 დღეში, მაშინ პრეპარატი სწრაფად არის შესაცვლელი.

— ერთი და იგივე ანტიბიოტიკის ხშირი გამოყენება იწვევს რეზისტენტულობას.

ასაკთან დაკავშირებული პრინციპები:

3 წლამდე ასაკის პაციენტებში ოტიტები ძალიან იშვიათია, მაგრამ აგრესიული. ხშირად საქმე გვაქვს Pseudomona, Staphylococcus- ან Enterobacteria-სთან, რომელიც რეზისტენტულია ჩვეულებრივი ანტიბიოტიკების მიმართ. ამიტომ 3 წლამდე ასაკში თუ შედეგი სწრაფი არ არის, მაშინ საჭირო ხდება ბაქტერიოლოგიური კვლევა პარაცენტეზით.

3 წლის ზემოთ ოტიტების პროგნოზი აშკარად უკეთესია და ანტიბიოტიკებიც უფრო კარგად მოქმედებენ ბაქტერიებზე.

— მაღალი სიცხე და საბავშვო ბაღში „შეძენილი“ ოტიტი ხშირად პნევმოკოკურია.

ოტიტის ყველა შემთხვევაში არ არის აუცილებელი პარაცენტეზი. თუმცა, როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, არის მისი პირდაპირი ჩვენებებიც, მაგალითად, როდესაც საქმე გვაქვს მტკივნეულ ოტიტებთან და ტკივილგამაყუჩებლები არ მოქმედებს.

პარაცენტეზის შემდგომ, დრენირების შედეგად, შუა ყურში ტკივილი უეცრად ქრება კომპრესიის მოხსნის გამო.

3 თვემდე ბავშვებში, ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული, მორეციდივე და ჩირქოვანი ოტიტების დროს, აუცილებელია პარაცენტეზის შედეგად მიღებული ჩირქის ბაქტერიული კვლევა.

განკურნების ნიშნები:

— სიცხის და ტკივილის გაქრობა;

— ოტორეას გაქრობა;

ოტოსკოპიური სურათით განკურნების დადგენა რთულია, რადგან ოტიტის მიერ გამოწვეული დაფის აპკის შემღვრევა 3-4 კვირა შეიძლება გაგრძელდეს. თუ დაფის აპკი უფრო მეტხანს რჩება მღვრიე, მაშინ საქმე გვაქვს ქრონიკული ოტიტის სეროზულ ოტიტში გადასვლასთან.

რეციდივები და დაავადების გახანგრძლივება

ორივე ამ მოვლენის მიზეზი შეიძლება იყოს ცხვირ-ხახის პათოლოგია და ევსტაქის მილის დისფუნქცია. თუმცა, გასათვალისწინებელია ანტიბიოტიკების მიმართ რეზისტენტული ბაქტერიებიც.

როდესაც, მკურნალობის მიუხედავად, 10-12 დღის მანძილზე გამოჯანმრთელების ნიშნები არ იკვეთება, საქმე გვაქვს გართულებულ ოტიტთან. ამ შემთხვევაში, შეგვიძლია ვიფიქროთ პარაცენტეზზე ზოგადი ანესთეზიის ქვეშ და ბაქტერიულ კვლევაზე. ასევე, დღის წესრიგში უნდა დადგეს ადენოიდური ვეგეტაციების (ადენოიდების) ოპერაციული მკურნალობა – ადენოიდექტომია. თუ მდგომარეობა ამ ჩარევების მიუხედავად, არ გამოსწორდა, უნდა ვივარაუდოთ მასტოიდიტის არსებობა. რაც უფრო ფართო ოპერაციული ჩარევის მიზეზი შეიძლება გახდეს. ამ ოპერაციას ეწოდება მასტოიდექტომია.

შეცდომაა, როდესაც ზოგადი ანესთეზიის ქვეშ ოპერატორი აკეთებს მხოლოდ პარაცენტეზს და არ ამოწმებს ადენოიდების მდგომარეობას ფიბროსკოპიულად ან თითით. ასევე, შეცდომაა პარაცენტეზს არ მოჰყვეს ბაქტერიული კვლევა. როდესაც, მიუხედავად პარაცენტეზის და ადენოიდექტომიისა, პაციენტს აქვს ოტიტის რეციდივები, საჭიროა ვიფიქროთ ტრანსტიმპანალური აერატორის (შუნტის) ინსტალაციაზე. ეს საშუალება შემთხვევათა 95%-ში გვაძლევს შედეგს.

ოტიტების ხშირი რეციდივების მიზეზი შესაძლოა იყოს ალერგიული ფონიც. ასევე, ტონზილების ჰიპერტროფია ან ქრონიკული ინფექციური პროცესი. ამიტომ მორეციდივო ოტიტების შემთხვევაში, საჭირო ხდება ცხვირ-ხახის და ხახის დეტალური გამოკვლევა.

წყარო

ოტო-რინო-ლარინგოლოგია და თავ-კისრის პათოლოგიები