რეცენზია

 რეცენზია მომდინარეობს ლათინური სიტყვიდან (resensio) და ნიშნავს გამოხმაურებას, განხილვას, მხატვრული, სამეცნიერო, კინემატოგრაფიული, მუსიკალური, თეატრალური, ფერწერული ან ხელოვნების სხვა ნიმუშის შეფასებას. ის თავისი ბუნებით კრიტიკულ, ანალიტიკურ ჟანრს მიეკუთვნება. ამ ტიპის ტექსტის ავტორს ჰქვია რეცენზენტი, ხოლო რეცენზირება ასახავს ამ პროცესს.

 რეცენზიის დანიშნულება 

რეცენზიის ფუნქციაა, კრიტიკულად განიხილოს, შეაფასოს, კომენტირება გაუკეთოს სარეცენზიო ტექსტის ძირითად დებულებებს, გამოყოს ავტორის მოსაზრებები. ამ ტიპის ტექსტის მიზანია დასმული პრობლემისადმი რეცენზენტის პოზიციის გამოხატვა.

რეცენზიაში უნდა იყოს წარმოდგენილი ავტორის პოზიციის განზოგადებული არგუმენტირებული შეფასება, რეცენზენტის მოსაზრება იმის თაობაზე, თუ რით არის სარეცენზიო ნაშრომი გამორჩეული და მნიშვნელოვანი.

რეცენზიაში განსაკუთრებული ადგილი უნდა დაეთმოს განსახილველი ტექსტის შინაარსის არა უბრალოდ გადმოცემას, არამედ  მის კონცეპტუალურ ანალიზს, რის საფუძველზეც ნათელი გახდება სარეცენზიო ტექსტის ძირითადი იდეური განვითარება და მიზანი.

რეცენზიაში საგანგებოდ უნდა აღინიშნოს ტექსტის ღირსებები, განსაკუთრებული ფრაგმენტები, ყველაზე არსებითი ელემენტები, მიუხედავად იმისა, თუ როგორია რეცენზენტის დამოკიდებულება ავტორისადმი.

 

 მხოლოდ ობიექტური ანალიზის შემდეგ უნდა წარმოადგინოს ავტორმა ნაწარმოების სუბიექტური შეფასება. სწორედ ეს არის ნებისმიერი რეცენზიის ძირითადი ნაწილი, რადგან ამ ტიპის ტექსტი სწორედ ამ შეფასების, საკუთარი პოზიციის, დამოკიდებულების წარმოსაჩენად იქმნება.

რეცენზიაში გადმოცემული საკითხი შესაძლებელია საკამათოც იყოს, თუმცა ეს არ ართმევს რეცენზენტს უფლებას, გადმოსცეს თავისი აზრი, ოღონდ ეს აზრი განმტკიცებული უნდა იყოს სათანადო არგუმენტებით და უნდა ეფუძნებოდეს განსახილველი ტექსტის ძირითად და არსებით ეპიზოდებსა და საკვანძო მომენტებს.

რეცენზენტმა თავი უნდა აარიდოს საკუთრი პერსონის დემონსტრირებას და ორიენტირებული უნდა იყოს განსახილველი ტექსტის დადებითი და უარყოფითი მხარეების ჩვენებაზე.

რეცენზიის სტრუქტურა შედარებით თავისუფალია, ანუ რეცენზიის შემადგენელი ნაწილების თანმიმდევრობა ავტორის სურვილისამებრ შეიძლება შეიცვალოს. თუმცა არსებობს აუცილებელი მოთხოვნები, რომლებიც უნდა იყოს გათვალისწინებული:

• განსახილველი ტექსტის ბიბლიოგრაფიული აღწერა (ავტორი, სათაური, გამომცემლობა, გამომცემლობის თარიღი), ტექსტის მოცულობა და შინაარსის მოკლედ (რამდენიმე წინადადებით) გადმოცემა, რადგან ვრცელი შინაარსის აღწერა აკნინებს რეცენზიის ხარისხს.

• ტექსტის კომპლექსური ანალიზი/კრიტიკული განხილვა:

• სათაურის არსი (რამდენად შეესაბამება და ასახავს ტექსტში გადმოცემულ ინფორმაციას; რამდენად საინტერესო, ინფორმატიული და ორიგინალურია);

• ტექსტის ფორმისა და შინაარსის ანალიზი, ტექსტის კომპოზიციური თავისებურებები, ავტორის ოსტატობა და ინდივიდუალური სტილი (მხატვრული ნაწარმოების შემთხვევაში);

• ნაწარმოების არგუმენტირებული შეფასება და რეცენზენტის პირადი დამოკიდებულების გამოხატვა;

• რეცენზიის ძირითადი იდეა (დადებითია თუ უარყოფითი);

• ნაწარმოების თემატიკის აქტუალობა;

• სარეცენზიო ტექსტის ავტორის მიზნის გამოკვეთა და შეფასება, რამდენად მიაღწია ავტორმა დასახულ მიზანს და რა საშუალებებით. იმ შემთხვევაში, თუ მიზანი არ იქნა მიღწეული, აუცილებელია წარმოჩენა იმისა, თუ რამ შეუშალა ხელი ავტორს.

 

• რეცენზიაში სასურველია წარმოადგინოთ რეკომენდაციები, რომლებიც ავტორს შემდგომი საქმიანობისათვის გამოადგება. ასე მაგალითად: განხილული ლიტერატურის სიმწირე; სამეცნიერო აპარატის გაუმართაობა (სამეცნიერო ნაშრომის შემთხვევაში); არასათანადო ან არასაკმარისი არგუმენტაცია; ან, პირიქით, საჭიროზე მეტი ინფორმაციის მიწოდება, რაც, პრაქტიკულად, არ ცვლის საკითხის არსს;  ზოგადი, განყენებული მსჯელობა და ა. შ.

 

 

 

 

 

რეცენზიის სტრუქტურა:

 

• განსახილველი ტექსტის ავტორის ვინაობა: წოდება, თანამდებობა, გვარი, სახელი;

• განსახილველი ტექსტის სრული დასახელება;

• რეცენზენტის გვარი, სახელი, წოდება, თანამდებობა;

• განსახილველ ტექსტში წამოჭრილი პრობლემის მოკლე აღწერილობა;

• ტექსტში განხილული მნიშვნელოვანი ასპექტები;

• განსახილველი ტექსტის აქტუალობა;

• შენიშვნები და რეკომენდაციები;

• განსახილველი ტექსტის საბოლოო შეფასება.

რეცენზიის შექმნისას, ისევე როგორც ნებისმიერი ანალიტიკური ტექსტის შემთხვევაში, დაგეხმარებათ შესაბამისი ენობრივი კლიშეები, რომლებიც გამოგადგებათ თქვენი ტექსტის ლოგიკურად და თან­მიმდევრულად წარმართვისას. ქვემოთ წარმოგიდგენთ სტატიის შეფასებისათვის აუცილებელ ენობრივ ფორმებს, თუმცა მათი განზოგადება და გამოყენება შესაძლებელია ნებისმიერი ტიპის ნაშრომის  რეცენზიის შექმნისას:

 

  

 

 

მაგალითი:

 

 

 

სტატიის ავტორის ვინაობა: წოდება; თანამდებობა; გვარი; სახელი; სტატიის სრული დასახელება.

 რეცენზია

ფილოლოგიის დოქტორის, თსუ ასისტენტ-პროფესორის, ეკატერინე მოკვერაშვილის, სტატიაზე: „შეფასების ფუნქციები ტექნიკური სპეციალობების სტუდენტებისათვის უცხო ენების სწავლების პროცესში“

  

სტატიაში წამოჭრილი პრობლემის მოკლე აღწერილობა

 ეკატერინე მურადაშვილის სტატია ეძღვნება შეფასების ფუნქციისა და მნიშვნელობის განსაზღვრასა და დაცვას, კერძოდ, ცოდნის, გაცნობიერებისა და ენობრივი უნარების შეფასების სისტემას უცხო ენის სწავლების პროცესში ტექნიკური სპეციალობის სტუდენტებისათვის.

  

სტატიის აქტუალობა

 განსახილველი სტატიის აქტუალობა ნათელია, რადგან უცხო ენების სწავლების პროცესში ცოდნის, გაცნობიერებისა და ენობრივი უნარების  შემოწმება და შეფასება უცხო ენების სწავლების პროცესში განსაკუთრებით მნიშნველოვანი და აუცილებელი შემადგენელი ნაწილია. სწორედ ამის საშუალებით განსაზღვრავს მასწავლებელი სტუდენტის წარმატებასა და წარუმატებლობას და იღებს გადაწყვეტილებას სასწავლო პროცესის სწორად დაგეგმვის შესახებ. რაც შეეხება შეფასების მეთოდებსა და ხერხებს, მათი გამოყენება არის ერთ-ერთი რთული ამოცანა, რომელიც პრაქტიკოსი პედაგოგის წინაშე დგას.

 

 

სტატიაში განხილული მნიშვნელოვანი ასპექტები

 ავტორს ჩატარებული აქვს მნიშვნელოვანი სამუშაოები, სერიოზული კვლევა, რათა განისაზღვროს შემოწმებისა და შეფასების სისტემა ტექნიკური მიმართულების სტუდენტებისათვის უცხო ენების სწავლების პროცესში. კერძოდ, ის გვთავაზობს ცალ-ცალკე კომპონენტებად შეფასდეს წერის, კითხვის, ლაპარაკისა და მოსმენის ფუნქციები, ხოლო საბოლოო ქულა გამოყვანილ იქნას საშუალო არითმეტიკულის გამოთვლის პრინციპით.

არანაკლებ მნიშვნელოვანია ის ფაქტი, რომ ეკატერინე მოკვერაშვილი  გვთავაზობს შემდეგ მოსაზრებას: უნდა შეიცვალოს მასწავლებლის როლი სწავლების პროცესში ტექნიკური სპეციალობის სტუდენტებისათვის, რადგან, თანამედროვე სტანდარტების მიხედვით, პედაგოგის ფუნქცია მხოლოდ ის არ არის, რომ  იყოს ინფორმაციის მთავარი წყარო, მან მიმართულება უნდა მისცეს სასწავლო პროცესს და არა მთლიანად მართოს ის.