გირი (დაწერილობა)
გირ-ი (სომხ.Գիր – „დაწერილობა“) – სომხური ხელნაწერი ავგაროზი, რომელსაც ამ საქმის სპეციალისტი ჯადოქრები ავადმყოფობათა, გათვალვათა და სხვა უბედურებათა საწინააღმდეგოდ ქმნიდნენ.
ავგაროზის შესახებ ერთ-ერთ ადრეულ ცნობას ვხვდებით მოვსეს ხორენაცთან, რომელიც შამირამის ზღვაში გადაგდებულ თილისმა-მძივზე – ჰორუთზე – გვიყვება. მასთანვე ვხვდებით პირველ ცნობას სომხებში ნეკერჩხლის ფოთლების შრიალით მკითხაობის შესახებ („... შამირამთან ერთად ბრძოლაში დაცემულ არაიან არას დარჩა ვაჟი, საქმითა და სიტყვით ფრიად მარჯვე და გონიერი, ნეკერჩხლისადმი შეწირული ანუშავანი. იგი უნდა გამხდარიყო არამანეაკის ნეკერჩხლის ხეების კულტის მსახური არმავირში. ნეკერჩხალთა ფოთლების შრიალით, ქარის მიმართულებისა და სიძლიერის მიხედვით, ჩვენს ქვეყანაში, სომხეთში ისწავლეს წინასწარმეტყველება და ამას დიდხანს აკეთებდნენ“).
რამდენადაც ამჟამად ხელნაწერ თილისმათა შემქმნელი „სპეციალისტები“ პრაქტიკულად არ დარჩა, გირ-ი სიტყვით აღინიშნება მაგიური ძალის მქონე საგნობრივი ავგაროზები.
ლიტერატურა
- მოვსეს ხორენაცი. სომხეთის ისტორია. ძველი სომხურიდან თარგმნა, შესავალი და შენიშვნები დაურთო ალექსანდრე აბდალაძემ. თბ., 1984;
- Антонян Ю. Ю., Исраелян А. Р. Целительство, гадание и обереги // Армяне. Ответственные редакторы: Л. М. Варданян, Г. Г. Саркисян, А. Е. Тер-Саркисянц. М., 2012;
- Лисициан С. Очерки этнографии дореволюционной Армении // Кавказский этнографический сборник, т. II. М., 1955;
- Лисициан С. Старинные пляски и театральные представления армянского народа. Т. I. Ереван, 1958;
- Одабашян А. А. Народные верования армян (По материалам рукописных талисманов XV-XIX) // Кавказский этнографический сборник. VI. М., 1976.
