ენისმიერი თანხმოვნები
ენისმიერი თანხმოვნები – თანხმოვნები, რომელთა წარმოთქმისას ენის ესა თუ ის ნაწილი მონაწილეობს ამ ბგერებისათვის საჭირო ხშვის, ნაპრალისა და ჰაერნაკადის მიმართულებს შემცვლელი დაბრკოლების შექმნაში. იმის მიხედვით, თუ ენის რომელი ნაწილი ასრულებს აქტიურად ბგერისათვის საჭირო მოძრაობას, ჩვეულებრივ განირჩევა წინაენისმიერი, შუაენისმიერი და უკანენისმიერი თანხმოვნები.
ქართულში წინაენისმიერი თანხმოვნებია დ-თ-ტ (დენტალური თანხმოვნები) ნ, რ, ლ (სონორები). უკანაენისმიერი თანხმოვნებია გ-ქ-კ, ღ-ხ-ყ (ვერალური თანხმოვნები). რაც შეეხება შუაენისმიერ თანხმოვნებს, სალიტერატურო ქართულის საწარმოთქმო ნორმების მკაცრად დაცვის შემთხვევაში ისინი არ გვხვდებიან, თავისუფალ მეტყველებაში კი ხშირია ხმოვანი ი-ს გადაქცევა შუაენისმიერ თანხმოვნად ჲ-დ: ჲარუსი, ჲურისტი, ჲორღა.
ცალკე გამოიყოფა ენისმიერი თანხმოვნები, რომლებიც იწარმოებიან ენის ძირის მიბჯენით ან მიახლოევით ხახის უჯანა კედელთან.
ცალკე გამოიყოფა ენისძირისმიერი თანხმოვნები, რომლებიც იწარმოებიან ენის ძირის მიბჯენით ან მიახლოებით ხახის უკანა კედელთან. თუმცა შესაძლებელია ამ ბგერის სხვა ვარიანტიც - უკანა ენის მიახლოებით რბილ სასასთან ნაქის არეში (ფარინგალური თანხმოვნები).
ზ. ჯაფარიძე
