რაზმაძე სოლომონ
რაზმაძე სოლომონ — (1797-1860), პოეტი, რომანტიკული სკოლის წარმომადგენელი, მთარგმნელი. 1811 წლიდან იზრდებოდა პეტერბურგში, თეიმურაზ ბატონიშვილის მეთვალყურეობით იღებდა განათლებას, ეუფლებოდა რუსულსა და ფრანგულ ენებს, ფილოსოფიას. მისი მსოფლმხედველობის ჩამოყალიბებაზე გავლენა მოახდინა პეტერბურგში მყოფ ქართველ ბატონიშვილთა წრემ. აქტიურად მონაწილეობდა 1832 წ. შეთქმულებაში, რის გამოც 1834 წ. სამუდამოდ გადაასახლეს ქ. პენზაში.
ს. რაზმაძის შემოქმედებაში თავს იჩენდა პოლიტიკური პროტესტის იდეა (ამ მხრივ ნიშანდობლივია იგავ-არაკი „დათვი და ცხვარი“). მასხე თავდაპირველად უფრო საგრძნობ გავლენას ახდენდა კლასიცისტური ლიტერატურა (ლექსი „დიანას მეჯლიში“). გადასახლების შემდეგ მის პოეზიას მიეძალა რომანტიკული მოტივები — სევდა, უიმედობა, წუხილი სამშობლოს ბედის გამო, სოფლის სამდურავი („მამულს“, „სოფელი“, „ელბრუსი“, „იდინე, წვიმავ“, „რისთვის მარტოებ“…).
ს. რაზმაძე მთარგმნელობასაც მისდევდა. თარგმნიდა უმთავრესად სასულიერო და ფილოსოფიური ხასიათის ნაშრომებს („ღმერთი დროთა და საუკუნეთა“, „ადამის პირველი გრძნობანი“, „დატევებისათვის ნაპოლეონის მიერ ფრანციისა და იტალიისა“, „პირველნი საფუძველნი საზოგადოისა ისტორიისანი“). თარგმნა ო. ბაროს მოწოდება (რომელსაც წაუმძღვარა ორიგინალური ლექსი „ვინა ვალია“). მიჩნეულია ა. პუშკინის ნაწარმოებთა ერთ-ერთ პირველ მთარგმნელად; თარგმნა „განღვიძება“ „ღიშპანური სიმღერა“ („მელოდია“), „ლხინი“, „დემონი“, „წინასწარმეტყველი“, „ევგენი ონეგინის“ ნაწყვეტები, აგრეთვე დ. ფონვიზინის „პეტერბუხი“ და ა. მიცკევიჩის „ფარისი“.
ლიტერატურა
- ა. მახარაძე, სოლომონ რაზმაძე. წიგნში: ქართული რომანტიზმი, 1967;
- ნ. ალანია, სოლომონ რაზმაძე, 1968;
- ს. ხუციშვილი, სოლომონ რაზმაძე, წიგნში: ახალი ქართული ლიტერატურის ისტორია, ტ. I, 1972.
