სამუსლიმანო საქართველო (გაზეთი)

„სამუსლიმანო საქართველო“

„სამუსლიმანო საქართველო“ - (1919 -1921, ბათუმი) - ყოველდღიური პოლიტიკურ-ეკონომიკური და ლიტერატურული გაზეთი. გამოცემა „სამუსლიმანო საქართველოს მეჯლისის“ ორგანო იყო. სულ გამოვიდა 500 ნომერი, მოზრდილი ფორმატის ქაღალდზე, ოთხ (იშვიათად ორ) გვერდზე. გაზეთი ორენოვანია. პირველი ორი გვერდი ქართულენოვანია, მესამე და მეოთხე – თურქულენოვანი, არაბული შრიფტით. იბეჭდებოდა ნიკო ხვინგიას სტამბაში. ჩვენამდე მოაღწია მისმა არასრულმა ნომრებმა.

გაზეთის თავდაპირველ სახელწოდებად „აჭარა“ შეურჩევიათ. როგორც პირველი ნომრის მეთაური წერილიდან („ჩვენ ბოდიში“) ირკვევა, შემდგომ სახელი „სამუსლიმანო საქართველოთი“ შეუცვლიათ. მართალია, მიზეზზე წერილში არაფერია ნათქვამი, მაგრამ ისედაც ნათლად ჩანს, რომ ახალი სახელდება მეტი სისრულით გამოხატავს გაზეთის იდეას, მოიცავს არა მხოლოდ ერთი კუთხის, არამედ მთელი სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს პრობლემატიკას. „სამუსლიმანო საქართველოს“ პირველი ნომერი გამოვიდა 1919 წლის 11 იანვარს. მისმა დამაარსებელმა, „სამუსლიმანო საქართველოს განმათავისუფლებელმა კომიტეტმა“, გაზეთის რედაქტორად ჯერ დაამტკიცა თ. ხიმშიაშვილი, 1919 წლიდან კი მესვეურობა მემედ აბაშიძეს დააკისრა. გამოცემა მთავარ მიზნად ისახავდა მაჰმადიანი ქართველების ეროვნული თვითშეგნების ამაღლებასა და საქართველოს გაერთიანებაზე ზრუნვას. ამ საჭირბოროტო თემატიკის შემცველია პუბლიკაციათა უმეტესობა, რომელთა გვერდით ქვეყნდება აგრეთვე საქართველოსა და უცხოეთში მომხდარი სიახლეები, განცხადებები, დეპეშები. გაზეთი ობიექტურად ასახავდა რეგიონში მომდინარე პოლიტიკურ პროცესებს; ამხელდა საოკუპაციო ხელისუფლების ანტიქართულ პოლიტიკას, რამაც ამ უკანასკნელის გულისწყრომა გამოიწვია. სწორედ ეს გახდა მიზეზი მეორე ნომრიდანვე გაზეთის აკრძალვისა, თუმცა, მიუხედავად წინააღმდეგობისა, რედაქციამ შეძლო საკუთარი პოზიციის შენარჩუნება. უნდა ითქვას, რომ მისი დამოკიდებულება ანტიქართული ძალების მიმართ იყო მტკიცე და შეუვალი. იმ დროისთვის მეტად საშიშ ძალას წარმოადგენდა პროთუქრული ორგანიზაცია „სედაი მილეთი“, რომელიც ამავე სახელწოდების გაზეთს გამოსცემდა. „სამუსლიმანო საქართველოს“ დაარსების პირველივე დღიდან სასტიკი ბრძოლა ჰქონდა გამოცხადებული ამ ანტიქართული ორგანიზაციის წინააღმდეგ.

1920 წლის 367-ე ნომერში დაბეჭდილ კრიტიკულ სტატიაში „გვეყო შეცდომა... გვეყო მონობა“ ნათქვამია: „ჩვენი ხალხის შეუგნებლობამ, ჩვენი ქვეყანა უცხოელების სათარეშოთ გადააქცია“. „სამუსლიმანო საქართველოში“ არაერთი სტატიაა დაბეჭდილი ერთიანი საქართველოს შემადგენლობაში სამულიმანო საქართველოს ავტონომიის იდეის შესახებ. ამით იგი მტკიცედ უპირისპირდებოდა პროთურქული და პრორუსული ორიენტაციის პარტიებს. გაზეთი ილაშქრებდა პროვოკატორთა წინააღმდეგ, რომლებიც მტრულ სახელმწიფოთა სასარგებლო აგიტაციას ეწეოდნენ მოსახლეობაში. გამოცემის ფურცლებიდან მუდმივად ისმოდა მოწოდებები სამულიმანო საქართველოს მკვიდრთა მიმართ, არ აჰყოლოდნენ პროვოკაციებს, არ დასდგომოდნენ მუჰაჯირობის გზას. გაზეთის მხრიდან მწვავე რეაგირება მოჰყვა ბათუმის ოლქის ხელში ჩასაგდებად მეზობელი ქვეყნების, სომხეთისა და აზერბაიჯანის, მიერ გაცხადებულ პრეტენზიებს, რასაც, სამწუხაროდ, საერთაშორისო პოლიტიკურ წრეებშიც ჰქონდა დიდი მხარდაჭერა. აღნიშნულ საკითხს მან მრავალი წერილი მიუძღვნა. გარდა აღნიშნული პრობლემატიკისა, გამოცემა განიხილავდა აგრეთვე ქალაქის თვითმართველობის არჩევნების თემას, ასახავდა სამხრეთ-დასავლეთ საქართველოს მოსახლეობის უმძიმეს ეკონომიკურ პირობებს, რასაც კრიმინალური ბანდების თარეში ერთვოდა. გაზეთის რედაქცია სწრაფ რეაგირებას ითხოვდა საოკუპაციო ხელისუფლებისაგან, მოუწოდებდა - ყაჩაღებისაგან დაეხსნა ყოფითი პრობლემებით ისედაც გაწამებული მოსახლეობა.

„სამულიმანო საქართველო“ მყისიერად ეხმაურებოდა და საკუთარ პოზიციას გამოხატავდა ქვეყანაში მიმდინარე პროცესების მიმართ; მსჯელობდა ქვეყნის თავდაცვითუნარიანობაზე, დემოგრაფიულ სიტუაციასა და სხვა მნიშვნელოვან თემებზე. სათანადო ადგილს უთმობდა კულტურისა და განათლების პრობლემებს, ამ მხრივ ბათუმის ოლქში არსებული ვითარების ანალიზს; ასევე საქართველოს ისტორიისა და ეთნოგრაფიის საკითხებს, ლიტერატურულ ნაწარმოებებს და ა.შ.

მანანა შამილიშვილი

ლიტერატურა

• გაზ. „სამუსლიმანო საქართველო“, 1919–1921; გ. ბაქრაძე, ქართული პერიოდიკის ბიბლიოგრაფია, თბ., 1947;
• მ. სიორიძე, გაზეთი „სამუსლიმანო საქართველო“ ბათუმის საშინაო ცხოვრების შესახებ, შოთა რუსთაველის სახელობის ბათუმის სახელმწიფო უნივერსიტეტი, შრომები, ბათ., ტ. XIII, 2009;
• ე. მესხია, საქართველოს ერთიანობის მედროშე: გაზეთი „სამუსლიმანო საქართველო“, ბათ., 1999;
• მ. შამილიშვილი, უცნობი ინტერვიუ სამუსლიმანო საქართველოს ავტონომიის შესახებ, „ჟურნალისტური ძიებანი“, ტ. II, თბ., 2002.

იხილე აგრეთვე

საქართველოს გაზეთები

წყარო

საქართველოს დემოკრატიული რესპუბლიკა (1918-1921) ენციკლოპედია-ლექსიკონი