დორენი ფრანსუაზა
ფრანსუაზა დორენი (ფრ. DORIN FRANÇOISE) საფრანგეთის წამყვანი კომედიოგრაფი, დიდი ბულვარების თეატრების ერთ-ერთი ყველაზე პოპულარული ავტორი.
სარჩევი |
ცხოვრება და შემოქამედება
დაიბადა პარიზში 1928 წლის 23 იანვარს. ის ცნობილი ფრანგი შანსონიეს რენე დორენის ქალიშვილია. ფრანსუაზას დებიუტი შედგა თეატრში, როგორც მომღერლისა და მსახიობის, სიმღერებისა და სკეტჩების ავტორისა. ხანგრძლივი დროის განმავლობაში მუშაობდა ტელევიზიაში წამყვანად.
დორენი ექვსი რომანის, 150-მდე პიესის ავტორია. მისი შემოქმედების ცენტრალური თემებია: ბურჟუაზიული გემოვნების შეუთავსებლობა, გამოგონილ სამყაროში გაქცევა. კომედიებში „ანგარიში“ („La Feature“, 1968, ტრისტან ბერნარის პრემია), „როგორც თეატრში“ (1967), „მოსახვევი“ („Le Tournant“, 1973), „შლიაგერი“ (1974), „თუ ლამაზი ხარ, ნაძირალა იქნები“ („Si t’es beau, t’es con“, 1977) ხელოვნება და შემოქმედება წარმოგვიდგება, როგორც ერთადერთი ძალა, რომელსაც ძალუძს მეშჩანური სტიქიის დამარცხება და მისი გარდაქმნა. დორენს მაყურებელი შეჰყავს თეატრის კულისებში, დრამატურგის სამუშაო ოთახში, გვიჩვენებს, რამდენად ძნელია გზა წარმატებისკენ, რომელიც ხანდახან მოჰყვება არა სერიოზულ წიგნს, არამედ მხიარულ სიმღერას, ერთადერთ შლიაგერს. მისი გმირები არტისტული ბუნებისანი არიან; ცხოვრებაში ისევე იქცევიან, როგორც სცენაზე, ხანდახან კი აჭარბებენ კიდეც. პიესაში „მაქსიმალური გადასახადი“ (1978) იძულებულნი არიან სანაძლეო დადონ ეშმაკთან. მათი ბედი ექვემდებარება სცენარის მოთხოვნებს. დორენი ბრწყინვალედ ფლობს მსუბუქი, გონებამახვილური დიალოგის ოსტატობას, კარგად აგებს კომედიურ ინტრიგას, პიესათა კვანძის გახსნა ყოველთვის მოულოდნელი და ბედნიერია. სხვა „ბულვარული“ დრამატურგებისგან განსხვავებით იგი არ შემოიფარგლება ტრადიციული სასიყვარულო კოლიზიებით და ცდილობს გამოეხმაუროს მწვავე სოციალურ პრობლემებს. თანამედროვე ცივილიზაციის დაძაბული რიტმი მუდმივად აგდებს ადამიანს სტრესულ მდგომარეობაში, ფსიქოლოგიურ ჩიხში და მწერალიც გვთავაზობს უტოპიურ, მაგრამ მისთვის ერთადერთ შესაძლებელ გამოსავალს: „ძველი“ კეთილი ტრადიციების, თავაზიანობის წესების აღდგენას („სხვა ვალსი“, „L’Autre valse“, 1975); სუპერკომპიუტერის აფეთქება, რომელიც სხვადასხვა ადამიანებს იარლიყებს აკერებდა („იარლიყი“, „L’Etiquette“, 1983).
გადამდები სენი
ყველაზე პოპულარული კომედიაა „გადამდები სენი“ (1980). დორენი მიმართავს ტოტალური არაკომუნიკაბელობის პრობლემას, რაც ასე ხშირად გვხვდება თანამედროვე ევროპულ დრამატურგიასა და ლიტერატურაში. მწერალი გვიხატავს საზოგადოებას, რომელიც სიბოროტისა და სიძულვილის ეპიდემიითაა შეპყრობილი - ადამიანები კი არ საუბრობენ, არამედ ყვირიან, მათი ერთადერთი არგუმენტი ქუჩური გინებაა.
პიესის მთავარი გმირი-ქალი მარი-პიერ ასტიე, ქალებისთვის განკუთვნილი რადიოგადაცემათა წამყვანი, ამაოდ ცდილობს განიტვირთოს სამუშაოს დაწყების წინ, რადგან მუდმივ ყოფით გაუგებრობებს ის სიგიჟემდე მიჰყავს. მის დასახმარებლად მოდის წიგნის მაღაზიის მეპატრონე დუსე, რომელმაც შეიმუშავა მეთოდი გადამდები აგრესიულობის წინააღმდეგ საბრძოლველად. ეს არის ახალი ენის, მანერების გამოძებნა, წესიერად აღზრდილ ადამიანთა ენა. და მართლაც, საკმარისია მარი-პიერი გადავიდეს გამოზომილ XIX საუკუნის კლასიკურ ენაზე, რომ ყველა კონფლიქტი გვარდება, საუბრები „ბუნებრივი“ ხდება. მაგრამ სამწუხაროდ აღმოჩნდება, რომ სულთა მკურნალი დუსე თავადაა საგიჟეთიდან გამოქცეული.
ფინალური სცენა იმეორებს დასაწყისს: პარიზის ქუჩა, ხმაური, ხალხის ბრბო, მანქანები, საყვირის ხმა, ყეფა, ნებისმიერი შეკითხვა შეურაცხყოფით მთავრდება, თხოვნა კი საყოველთაო აყალ-მაყალში გადაიზრდება.
პიესები
- „ტვინების დამუშავება“ („Les Jupes culottes“),
- „ყველაზე ყველაზე“
- „დედასთან წადი, მამა სამსახურშია“ („Va voir maman, papa travaille“, 1980),
- „თითოეულს მარტო სძინავს“ („Les Lits a une place“, 1980).
