ჭაპი

ჭაპ-ი (აფხ.Ҷап) – კერიის მფარველი სული. ტანად დაბალ, კერის ზესადგარის სიმაღლის ჭაპს მიმართავენ იმ შემთხვევაში, როცა ბავშვი ფეხის ადგმას აგვიანებს და საამისოდ შესრულებული სხვა ლოცვა („ა-შხვაფყარა“) ვერ შველის. შვიდი გამდინარი წყლიდან იღებენ წყალსა და კენჭებს, შვიდი სხვადასხვა ეზოდან თითო ბღუჯა ბალახს, იწვევენ სამ ან შვიდ დედაბერს და დაანთებენ შვიდ სანთელს; კერაზე მოათავსებენ საამდღისოდ გამომცხვარ მჭადს, რომლის წინ ბავშვთან ერთად ბებია-ქალი დადგება და ჭაპს მიმართვს: „დიდო ჭაპ, თუ ეს ბავშვი შენ დაიჭირე წყალში – გაუშვი, თუ ქვაზე დაიჭირე – გაუშვი, თუ მეზობელთან – გაუშვი, სადაც არ უნდა დაგეჭირა – გაუშვი, ფეხები გაუხსენი და გაუშვი! შენი გულის მოსაგებად შევკრიბეთ შვიდი დედაბერი, შვიდი მდინარის წყალი შევაერთეთ, შვიდი მდინარის კენჭი და შვიდი ეზოს ბალახი ერთმანეთს შევუერთეთ, გთხოვთ, ფეხი გაუხსნა ბავშვს!“

ტერმინ „ჭაპის“ ახსნა აფხაზური ენით ვერ ხერხდება. შესაძლოა იგი დაკავშირებული იყოს ქართულ „ჭაპთან“ („ბანდულთა და წაღთა შესაკრავი“ – სულხან-საბა) – თასმასთან, მითუმეტეს, რომ ლოცვის ტექსტში ბავშვის შეკრული ფეხის გახსნაზეა ნათქვამი.

ლიტერატურა

• Н.С. Джанашия. Статьи по этнографии Абхазии. Сух., 1960;
• პ. გიორგიძე. აფხაზეთი და აფხაზნი // ივერია. 1888. №184.

წყარო

კავკასიის ხალხთა მითები და რიტუალები