დედალოსი

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება
დედალოსი და იკაროსი
შ. ლებრენი (XVII ს. მე-2 ნახევარი), სანქტ-პეტერბურგი, ერმიტაჟი

დედალოსი(ბერძნ.) ლეგენდარული ხელოვანი, ხუროთმოძღვარი, მხატვარი, მოქანდაკე და გამომგონებელი. მას მიეწერება მრავალი სამუშაო იარაღის შექმნა, მათ შორის ცულისა და საჭრეთლისა.

დედალოსი ათენის მეფის, ერეხთევსის ჩამომავალი იყო. მან თავისი დისწული ტალოსი აზიარა იმ ხელოვნებას, რომელსაც ფლობდა. ნიჭიერი შეგირდი აღმოჩნდა ტალოსი. დედალოსს შეეშინდა, ხელოვნებით არ მაჯობოსო და მოკლა იგი, რის გამოც იძულებული გახდა, დაეტოვებინა ათენი. იგი კუნძულ კრეტაზე გაიქცა და მეფე მინოსის სასახლეს შეაფარა თავი.

დედალოსი
კედლის მოხატულობა (ახ. წ. 75 წ.), პომპეი

ხელოვნების არაერთი დიდებული ნიმუში უბოძა მან მეფე მინოსს. მათ შორის იყო ლაბირინთი, რომელიც მინოტავროსის გადასამალად ააგო სახელოვანმა ხელოვანმა. ვინც მოხვდებოდა ლაბირინთში, ვეღარასოდეს იხილავდა დღის სინათლეს. მხოლოდ დედალოსმა იცოდა ლაბირინთიდან თავის დაღწევის წესი. ეს საიდუმლო მან მეფის ასულ არიადნეს გაანდო და უბოძა ძაფის გორგალი, რომლის საშუალებითაც შესაძლებელი იყო ლაბირინთიდან გამოსვლა. ეს გორგალი არიადნემ მისცა თესევსს, რომელმაც მოკლა მინოტავროსი, ხოლო მეფის ასული ათენისაკენ მიმავალმა თან გაიყოლა. განრისხებულმა მინოსმა დედალოსი და მისი ძე იკაროსი ლაბირინთში ჩაკეტა. მაშინ დედალოსმა ასეთი რამ მოიფიქრა: შეაგროვა ბუმბული, ერთმანეთს ცვილით მიამაგრა და ოთხი დიდი ფრთა დაამზადა. ამ ფრთებით იგი შვილთან ერთად ჰაერში აიჭრა და კუნძულიდან გაფრინდა. იკაროსი, მამის გაფრთხილებისდა მიუხედავად, ჰაერში ნავარდმა გაიტაცა და მზეს მეტისმეტად მიუახლოვდა. მზემ ცვილი დაადნო, ფრთები დაიშალა, იკაროსი ზღვაში ჩავარდა და დაიხრჩო. შვილის ცხედარი მამამ დაკრძალა იქვე, კუნძულზე, რომელსაც იკარია უწოდა, ხოლო იმ ზღვას კი იკაროსის ზღვა შეარქვა.

დედალოსმა გზა ფრენით განაგრძო და კუნძულ სიცილიაზე დაეშვა. იქ იგი სიხარულით მიიღო მეფე კოკალოსმა. მალე სიცილიას მეფე მინოსიც მოადგა. კოკალოსის ქალიშვილებმა, რომლებმაც შეიყვარეს დიდი ხელოვანი, მოკლეს მინოსი. დედალოსი დიდხანს ცხოვრობდა სიცილიაზე. სიცოცხლის ბოლოს კი ათენში დაბრუნდა, სადაც სათავე დაუდო დიადი მხატვრების – დედალიდების მოდგმას.

ვარაუდობენ, რომ დედალოსი თავდაპირველად კრეტული ღვთაება იყო, ხელოსნობის მფარველი. უძველეს ნაგებობათა და ქანდაკებათა ავტორად ხშირად მიიჩნევდნენ დედალოსს.

დედალოსის მითი ხატოვნად არის წარმოდგენილი ოვიდიუსის „მეტამორფოზებში“. იგი გვხვდება გოეთესთან, ბრიუსოვთან და სხვა ავტორებთან. მხატვრობაში – ტინტორეტოსთან, ჰოლბეინთან, ვან დეიკთან. აღსანიშნავია, კანოვასა და როდენის სკულპტურული გამოსახულებები ამ თემაზე.



წყარო

მითოლოგიური ენციკლოპედია ყმაწვილთათვის

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები