არდაშენი
| (ერთი მომხმარებლის 7 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''არდაშენი''' − არდეშენი, არტაშენი (ლაზ. არტაშენი/ Art’așeni, თურქ. Ardeșen) ქალაქი [[თურქეთი|თურქეთში]], რიზეს პროვინციაში (ილი), | + | '''არდაშენი''' − არდეშენი, არტაშენი (ლაზ. არტაშენი/ Art’așeni, თურქ. Ardeșen) ქალაქი [[თურქეთი|თურქეთში]], რიზეს პროვინციაში (ილი), [[ლაზეთი]]ს – შავიზღვისპირა ციხე-ქალაქი. მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა ლაზია. |
| − | ქალაქის აღმოსავლეთ გარეუბანში, სანაპირო გზაზე, ზღვის დონიდან 20 მ სიმაღლეზე, პატარა პლატოზე მდებარეობს არდაშენის ქართული ეკლესიის ნანგრევები. ი. ყიფშიძე თავისი მოგზაურობის დღიურებში მოიხსენიებს ართაშენის ნახატებიან ეკლესიას. სავარაუდოდ, XX ს. დასაწყისში ამ ტაძარში არსებობდა ფრესკები, რომელთა კვალიც ცნობილ ბიზანტინისტ ა. ბრაიერსაც უნახავს: „ტაძარი აგებულია ქვისგან, კედლები დაახლოებით 1 მ სისქისაა. ისინი წარმოდგენილია კოხტა, მართკუთხა ლოდებით, რომელთაგან მხოლოდ 6-7 შემორჩა თავის ადგილას. კედლების გულში ფილებად ჩატანებულია რიყის ქვა და ასევე აქვს ხრეშის მინარევიც, ნამუშევრის მაღალ ხარისხზე ამჟამად შემორჩენილი მყარი კედლებიც მეტყველებს“. | + | ქალაქის აღმოსავლეთ გარეუბანში, სანაპირო გზაზე, ზღვის დონიდან 20 მ სიმაღლეზე, პატარა [[პლატო|პლატოზე]] მდებარეობს არდაშენის ქართული ეკლესიის ნანგრევები. ი. ყიფშიძე თავისი მოგზაურობის დღიურებში მოიხსენიებს ართაშენის ნახატებიან ეკლესიას. სავარაუდოდ, XX ს. დასაწყისში ამ ტაძარში არსებობდა [[ფრესკა|ფრესკები]], რომელთა კვალიც ცნობილ ბიზანტინისტ ა. ბრაიერსაც უნახავს: „ტაძარი აგებულია ქვისგან, კედლები დაახლოებით 1 მ სისქისაა. ისინი წარმოდგენილია კოხტა, მართკუთხა ლოდებით, რომელთაგან მხოლოდ 6-7 შემორჩა თავის ადგილას. კედლების გულში ფილებად ჩატანებულია [[რიყის ქვა]] და ასევე აქვს ხრეშის მინარევიც, ნამუშევრის მაღალ ხარისხზე ამჟამად შემორჩენილი მყარი კედლებიც მეტყველებს“. |
| − | არდაშენი [[ბაზილიკა|ბაზილიკური]] ტიპის ტაძარს წარმოადგენდა, ჰქონდა ნეფე, ორი სამრეკლო და [[გუმბათი]], ასევე – ფართო ცენტრალური [[აფსიდა]] (ბაზილიკის ტიპის ნაგებობაში ნახევარწრედ გამოწეული ნაწილი). გარეგნულად ხუთკუთხა, შიგნიდან კი მრგვალი ნაგებობა ჩრდილოეთის მხარეს შეიცავდა ორ განყოფილებას. არდაშენი ძველი დროიდან XVI ს-მდე ქართული [[სახელმწიფო]]ს ნაწილი და მცხეთის საპატრიარქოს საეპისკოპოსო კათედრა იყო. აღნიშნულ რეგიონში ოსმალთა 400-წლიანმა ბატონობამ დააზიანა თითქმის ყველა ქრისტიანული ეკლესია-მონასტერი; თუმცა XX ს. დასაწყისში ი. ყიფშიძე ჭანეთის აღწერის დღიურებში მოიხსენიებს როგორც არდაშენის ნახატებიან ეკლესიას, ისე სოფელ ჯიბისტასში, პირონითსა და მანასტერში – ეკლესიის ნანგრევებს. | + | არდაშენი [[ბაზილიკა|ბაზილიკური]] ტიპის ტაძარს წარმოადგენდა, ჰქონდა ნეფე, ორი [[სამრეკლო]] და [[გუმბათი]], ასევე – ფართო ცენტრალური [[აფსიდა]] (ბაზილიკის ტიპის ნაგებობაში ნახევარწრედ გამოწეული ნაწილი). გარეგნულად ხუთკუთხა, შიგნიდან კი მრგვალი [[ნაგებობა]] ჩრდილოეთის მხარეს შეიცავდა ორ განყოფილებას. არდაშენი ძველი დროიდან XVI ს-მდე ქართული [[სახელმწიფო]]ს ნაწილი და მცხეთის საპატრიარქოს საეპისკოპოსო კათედრა იყო. აღნიშნულ რეგიონში ოსმალთა 400-წლიანმა ბატონობამ დააზიანა თითქმის ყველა ქრისტიანული ეკლესია-მონასტერი; თუმცა XX ს. დასაწყისში ი. ყიფშიძე ჭანეთის აღწერის დღიურებში მოიხსენიებს როგორც არდაშენის ნახატებიან ეკლესიას, ისე სოფელ ჯიბისტასში, პირონითსა და მანასტერში – ეკლესიის ნანგრევებს. |
| − | სავარაუდოდ, სწორედ არდაშენში არსებობდა | + | სავარაუდოდ, სწორედ არდაშენში არსებობდა [[ლაზეთი]]ს ერთ-ერთი საეპისკოპოსო ცენტრი. ამ თვალსაზრისს ავითარებდა [[ინგოროყვა პავლე|პ. ინგოროყვა]] და იზიარებდა ნ. მარიც. |
''გ. ანდრიაძე'' | ''გ. ანდრიაძე'' | ||
==ლიტერატურა== | ==ლიტერატურა== | ||
| − | ანდრიაძე გ., არდაშენის ტაძარი, უცნობი ისტორიული საქართველო (ქრისტიანული ლაზეთი), თბ., 2013; | + | * ანდრიაძე გ., არდაშენის ტაძარი, უცნობი ისტორიული საქართველო (ქრისტიანული ლაზეთი), თბ., 2013; |
| − | ყიფიანი გ., მამულაძე შ., მშვილდაძე მ., აღმოსავლეთ ჭანეთის საეკლესიო ნაგებობანი, ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, ბათ., 2014. | + | * ყიფიანი გ., მამულაძე შ., მშვილდაძე მ., აღმოსავლეთ ჭანეთის საეკლესიო ნაგებობანი, ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, ბათ., 2014. |
== წყარო == | == წყარო == | ||
| − | * [[საქართველოს | + | * [[საქართველოს მართლმადიდებელი ეკლესია:ენციკლოპედია]] |
[[კატეგორია:ქართული კულტურის ძეგლები საზღვარგარეთ]] | [[კატეგორია:ქართული კულტურის ძეგლები საზღვარგარეთ]] | ||
[[კატეგორია:ბაზილიკური ეკლესიები]] | [[კატეგორია:ბაზილიკური ეკლესიები]] | ||
| + | [[კატეგორია:ქალაქები თურქეთში]] | ||
| + | [[კატეგორია:ქართული კულტურის ძეგლები თურქეთში]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 11:24, 30 სექტემბერი 2022 მდგომარეობით
არდაშენი − არდეშენი, არტაშენი (ლაზ. არტაშენი/ Art’așeni, თურქ. Ardeșen) ქალაქი თურქეთში, რიზეს პროვინციაში (ილი), ლაზეთის – შავიზღვისპირა ციხე-ქალაქი. მოსახლეობის აბსოლუტური უმრავლესობა ლაზია.
ქალაქის აღმოსავლეთ გარეუბანში, სანაპირო გზაზე, ზღვის დონიდან 20 მ სიმაღლეზე, პატარა პლატოზე მდებარეობს არდაშენის ქართული ეკლესიის ნანგრევები. ი. ყიფშიძე თავისი მოგზაურობის დღიურებში მოიხსენიებს ართაშენის ნახატებიან ეკლესიას. სავარაუდოდ, XX ს. დასაწყისში ამ ტაძარში არსებობდა ფრესკები, რომელთა კვალიც ცნობილ ბიზანტინისტ ა. ბრაიერსაც უნახავს: „ტაძარი აგებულია ქვისგან, კედლები დაახლოებით 1 მ სისქისაა. ისინი წარმოდგენილია კოხტა, მართკუთხა ლოდებით, რომელთაგან მხოლოდ 6-7 შემორჩა თავის ადგილას. კედლების გულში ფილებად ჩატანებულია რიყის ქვა და ასევე აქვს ხრეშის მინარევიც, ნამუშევრის მაღალ ხარისხზე ამჟამად შემორჩენილი მყარი კედლებიც მეტყველებს“.
არდაშენი ბაზილიკური ტიპის ტაძარს წარმოადგენდა, ჰქონდა ნეფე, ორი სამრეკლო და გუმბათი, ასევე – ფართო ცენტრალური აფსიდა (ბაზილიკის ტიპის ნაგებობაში ნახევარწრედ გამოწეული ნაწილი). გარეგნულად ხუთკუთხა, შიგნიდან კი მრგვალი ნაგებობა ჩრდილოეთის მხარეს შეიცავდა ორ განყოფილებას. არდაშენი ძველი დროიდან XVI ს-მდე ქართული სახელმწიფოს ნაწილი და მცხეთის საპატრიარქოს საეპისკოპოსო კათედრა იყო. აღნიშნულ რეგიონში ოსმალთა 400-წლიანმა ბატონობამ დააზიანა თითქმის ყველა ქრისტიანული ეკლესია-მონასტერი; თუმცა XX ს. დასაწყისში ი. ყიფშიძე ჭანეთის აღწერის დღიურებში მოიხსენიებს როგორც არდაშენის ნახატებიან ეკლესიას, ისე სოფელ ჯიბისტასში, პირონითსა და მანასტერში – ეკლესიის ნანგრევებს.
სავარაუდოდ, სწორედ არდაშენში არსებობდა ლაზეთის ერთ-ერთი საეპისკოპოსო ცენტრი. ამ თვალსაზრისს ავითარებდა პ. ინგოროყვა და იზიარებდა ნ. მარიც.
გ. ანდრიაძე
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- ანდრიაძე გ., არდაშენის ტაძარი, უცნობი ისტორიული საქართველო (ქრისტიანული ლაზეთი), თბ., 2013;
- ყიფიანი გ., მამულაძე შ., მშვილდაძე მ., აღმოსავლეთ ჭანეთის საეკლესიო ნაგებობანი, ისტორიული ჭანეთის აღმოსავლეთ ნაწილში დაცული კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლები, ბათ., 2014.
