კომბოსტო
| (2 მომხმარებლების 4 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | [[ფაილი:Kombosto.jpeg|thumb| | + | [[ფაილი:Kombosto.jpeg|thumb|250პქ|კომბოსტო]] |
| + | '''კომბოსტო''' – ლათინური დასახელება – Brassica capitata List. | ||
| − | + | ბოტანიკური ოჯახი – ჯვაროსანთა<br /> | |
| − | + | სიცოცხლის ხანგრძლივობა – ორწლიანი<br /> | |
| − | + | განვითარების ოპტიმალური ტემპერატურა – 15-18<sup>0</sup>C<br /> | |
| − | ბოტანიკური ოჯახი – ჯვაროსანთა | + | ჰაერის ოპტიმალური ტენიანობა – 75-90%<br /> |
| − | + | ნიადაგის ოპტიმალური ტენიანობა 60-80%<br /> | |
| − | სიცოცხლის ხანგრძლივობა – ორწლიანი | + | ნიადაგის ოპტიმალური რეაქცია pH – 7,0-7,5<br /> |
| − | + | კრიტიკული ტემპერატურული მინიმუმი – -8<sup>0</sup>C (თავების ფორმირებისას)<br /> | |
| − | განვითარების ოპტიმალური ტემპერატურა – 15-18<sup>0</sup>C | + | კრიტიკული ტემპერატურული მაქსიმუმი – 35<sup>0</sup>C<br /> |
| − | + | სასურველი წინამორბედი კულტურები – მრავალწლიანი ბალახები, [[კარტოფილი]], [[კიტრი]], თავთავიანი, პარკოსანი კულტურები<br /> | |
| − | ჰაერის ოპტიმალური ტენიანობა – 75-90% | + | |
| − | + | ||
| − | ნიადაგის ოპტიმალური ტენიანობა 60-80% | + | |
| − | + | ||
| − | ნიადაგის ოპტიმალური რეაქცია pH – 7,0-7,5 | + | |
| − | + | ||
| − | კრიტიკული ტემპერატურული მინიმუმი – -8<sup>0</sup>C (თავების ფორმირებისას) | + | |
| − | + | ||
| − | კრიტიკული ტემპერატურული მაქსიმუმი – 35<sup>0</sup>C | + | |
| − | + | ||
| − | სასურველი წინამორბედი კულტურები – მრავალწლიანი ბალახები, კარტოფილი, კიტრი, თავთავიანი, პარკოსანი კულტურები | + | |
| − | + | ||
არასასურველი წინამორბედი კულტურები – კომბოსტოსნაირები | არასასურველი წინამორბედი კულტურები – კომბოსტოსნაირები | ||
==== გავრცელებული პერსპექტიული ჯიშები და ჰიბრიდები ==== | ==== გავრცელებული პერსპექტიული ჯიშები და ჰიბრიდები ==== | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| ხაზი 41: | ხაზი 29: | ||
|} | |} | ||
| − | [[ფაილი:Kombosto 1.jpg|thumb| | + | [[ფაილი:Kombosto 1.jpg|thumb|250პქ|კომბოსტო]] |
==== საბაზისო აგროკალენდარი ==== | ==== საბაზისო აგროკალენდარი ==== | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| ხაზი 64: | ხაზი 51: | ||
===== ნიადაგის დამუშავება ===== | ===== ნიადაგის დამუშავება ===== | ||
| − | |||
კომბოსტოსათვის განკუთვნილ ნიადაგი აღმოსავლეთ საქართველოში საჭიროა მოიხნას შემოდგომაზე, 25-30 სმ. სიღრმეზე, ხოლო დასავლეთ საქართველოში კი მოხვნა შესაძლებელია გვიან შემოდგომაზე, ზამთარში, ან გაზაფხულზე. ამ არეალის ჭარბტენიან ნიადაგებზე მოხვნა გაზაფხულზე უნდა განხორციელდეს. | კომბოსტოსათვის განკუთვნილ ნიადაგი აღმოსავლეთ საქართველოში საჭიროა მოიხნას შემოდგომაზე, 25-30 სმ. სიღრმეზე, ხოლო დასავლეთ საქართველოში კი მოხვნა შესაძლებელია გვიან შემოდგომაზე, ზამთარში, ან გაზაფხულზე. ამ არეალის ჭარბტენიან ნიადაგებზე მოხვნა გაზაფხულზე უნდა განხორციელდეს. | ||
გაზაფხულზე ხდება მზრალის თესვისწინა დამუშავება. დათესვამდე ტარდება 2 კულტივაცია 10-12 სმ. სიღრმეზე, თანმიყოლებული დაფარცხვით. | გაზაფხულზე ხდება მზრალის თესვისწინა დამუშავება. დათესვამდე ტარდება 2 კულტივაცია 10-12 სმ. სიღრმეზე, თანმიყოლებული დაფარცხვით. | ||
| − | კარგად გაფხვიერების მიზნით შესაძლებელია ნიადაგს დასჭირდეს დაფრეზვა, ასევე ნიადაგის მულჩირება ხელს უწყობს მოსავლიანობის გაზრდას. | + | კარგად გაფხვიერების მიზნით შესაძლებელია ნიადაგს დასჭირდეს დაფრეზვა, ასევე ნიადაგის [[მულჩირება]] ხელს უწყობს მოსავლიანობის გაზრდას. |
===== თესვის წესები და ნორმები ===== | ===== თესვის წესები და ნორმები ===== | ||
| − | |||
კომბოსტო ძირითადა ჩითილის მეთოდით მოიყვანება, თუმცა მისი მოყვანა უშუალოდ ღია გრუნტში თესვითაც არის შესაძლებელი, სათესი მანქანებით მწკრივებს შორის 70, ხოლო მცენარეებს შორის 50-60 სმ. დაშორებით, ჩათსევის სიღრმე მშრალ რაიონებში 2,5-3, ხოლო ტენიან ადგილებში 1,5-2 სმ-ია. 1 ჰა-ზე 1,2-2,0 კგ თესლია საჭირო. | კომბოსტო ძირითადა ჩითილის მეთოდით მოიყვანება, თუმცა მისი მოყვანა უშუალოდ ღია გრუნტში თესვითაც არის შესაძლებელი, სათესი მანქანებით მწკრივებს შორის 70, ხოლო მცენარეებს შორის 50-60 სმ. დაშორებით, ჩათსევის სიღრმე მშრალ რაიონებში 2,5-3, ხოლო ტენიან ადგილებში 1,5-2 სმ-ია. 1 ჰა-ზე 1,2-2,0 კგ თესლია საჭირო. | ||
| ხაზი 80: | ხაზი 65: | ||
===== მორწყვა ===== | ===== მორწყვა ===== | ||
| − | |||
მორწყვის ჯერადობა და ნორმები დამოკიდებულია ნიადაგის ტენიანობის მაჩვენებელსა და მცენარის განვითარების ცალკეულ ფაზებზე. | მორწყვის ჯერადობა და ნორმები დამოკიდებულია ნიადაგის ტენიანობის მაჩვენებელსა და მცენარის განვითარების ცალკეულ ფაზებზე. | ||
| ხაზი 94: | ხაზი 78: | ||
===== გამოკვების ზოგადი საორიენტაციო ნორმა 1 ჰა-ზე 80 ტონა მოსავლის მისაღებად ===== | ===== გამოკვების ზოგადი საორიენტაციო ნორმა 1 ჰა-ზე 80 ტონა მოსავლის მისაღებად ===== | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
! საკვები ნივთიერება !! შეტანის ნორმა !! შეტანის ვადა | ! საკვები ნივთიერება !! შეტანის ნორმა !! შეტანის ვადა | ||
|- | |- | ||
| − | | N – აზოტი || 484,0 კგ. სუფთა ნივთიერება || ვეგეტაციის პერიოდში გამოკვების სახით | + | | N – [[აზოტი]] || 484,0 კგ. სუფთა ნივთიერება || ვეგეტაციის პერიოდში გამოკვების სახით |
|- | |- | ||
| − | | P – ფოსფორი || 384,0 კგ სუფთა ნივთიერება || 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით | + | | P – [[ფოსფორი]] || 384,0 კგ სუფთა ნივთიერება || 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით |
|- | |- | ||
| K – კალიუმი || 720,0 კგ სუფთა ნივთიერება || 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით | | K – კალიუმი || 720,0 კგ სუფთა ნივთიერება || 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით | ||
| ხაზი 110: | ხაზი 93: | ||
===== ბრძოლა მავნე ორგანიზმებისა და სარეველების წინააღმდეგ, ქიმიური ბრძოლის ზოგადი სქემა ===== | ===== ბრძოლა მავნე ორგანიზმებისა და სარეველების წინააღმდეგ, ქიმიური ბრძოლის ზოგადი სქემა ===== | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| ხაზი 123: | ხაზი 105: | ||
===== ბრძოლა სარეველების წინააღმდეგ ===== | ===== ბრძოლა სარეველების წინააღმდეგ ===== | ||
| − | |||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|- | |- | ||
| ხაზი 134: | ხაზი 115: | ||
===== მავნებელ-დაავადებების და სარეველების წინააღმდეგ ბრძოლის სხვა მეთოდები ===== | ===== მავნებელ-დაავადებების და სარეველების წინააღმდეგ ბრძოლის სხვა მეთოდები ===== | ||
| − | |||
კომბოსტოს მავნე ორგანიზმებისა და სარეველებისაგან დაცვის მიმართულებით ასევე მნიშვნელოვანი მექანიკური და აგროტექნიკური ღონისძიებებია: კულტურათა მონაცვლეობა, ნიადაგის მოვლითი სამუშაოების ხარისხიანი განხორციელება, დაზიანებული მცენარეების მოცილება/განადგურება და დაავადებებისადმი გამძლე ჯიშების წარმოება. | კომბოსტოს მავნე ორგანიზმებისა და სარეველებისაგან დაცვის მიმართულებით ასევე მნიშვნელოვანი მექანიკური და აგროტექნიკური ღონისძიებებია: კულტურათა მონაცვლეობა, ნიადაგის მოვლითი სამუშაოების ხარისხიანი განხორციელება, დაზიანებული მცენარეების მოცილება/განადგურება და დაავადებებისადმი გამძლე ჯიშების წარმოება. | ||
==== მოსავლის აღება/შენახვა ==== | ==== მოსავლის აღება/შენახვა ==== | ||
| − | + | კომბოსტოს მოსავლის აღება შერჩევით ხდება, თაფვების შემოსვლისა და გამოყნების მიხედვით, ყოველ 5-10 დღეში ერთხელ თავებს ჭრიან დანით, ან სხვ. საშუალებებით. 3-4 მფარავი ფოთლის მიყოლებით. თავების მოჭრის და გამოტანის დროს საჭიროა სიფრთხილე. საგვიანო კომბოსტოს დაგვიანებით აღება მიუღებელია -4; -5<sup>0</sup>C ყინვაზე უფრო დაბალ ტემპერატურაზე, ასეთ შემთხვევაში მოხვედრილი, აგრეთვე დაზიანებული თავები, ცუდად შეინახება. ხანგრძლივი შენახვისათვის განკუთვნილი [[პროდუქცია]] მაცივრებში გადააქვთ. ამ დროს შენახვისას ოპტიმალურია – 1-დან -1<sup>0</sup>C-მდე ტემპერატურა და 90-95% ჰაერის შეფარდებითი ტემიანობა. | |
| − | კომბოსტოს მოსავლის აღება შერჩევით ხდება, თაფვების შემოსვლისა და გამოყნების მიხედვით, ყოველ 5-10 დღეში ერთხელ თავებს ჭრიან დანით, ან სხვ. საშუალებებით. 3-4 მფარავი ფოთლის მიყოლებით. თავების მოჭრის და გამოტანის დროს საჭიროა სიფრთხილე. საგვიანო კომბოსტოს დაგვიანებით აღება მიუღებელია -4; -5<sup>0</sup>C ყინვაზე უფრო დაბალ ტემპერატურაზე, ასეთ შემთხვევაში მოხვედრილი, აგრეთვე დაზიანებული თავები, ცუდად შეინახება. ხანგრძლივი შენახვისათვის განკუთვნილი პროდუქცია მაცივრებში გადააქვთ. ამ დროს შენახვისას ოპტიმალურია – 1-დან -1<sup>0</sup>C-მდე ტემპერატურა და 90-95% ჰაერის შეფარდებითი ტემიანობა. | + | |
| ხაზი 146: | ხაზი 125: | ||
| − | [[კატეგორია:მცენარეები]] | + | [[კატეგორია:ორწლიანი მცენარეები]] |
[[კატეგორია:ჯვაროსნები]] | [[კატეგორია:ჯვაროსნები]] | ||
[[კატეგორია:ბაღჩეული კულტურები]] | [[კატეგორია:ბაღჩეული კულტურები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 15:40, 15 ნოემბერი 2022 მდგომარეობით
კომბოსტო – ლათინური დასახელება – Brassica capitata List.
ბოტანიკური ოჯახი – ჯვაროსანთა
სიცოცხლის ხანგრძლივობა – ორწლიანი
განვითარების ოპტიმალური ტემპერატურა – 15-180C
ჰაერის ოპტიმალური ტენიანობა – 75-90%
ნიადაგის ოპტიმალური ტენიანობა 60-80%
ნიადაგის ოპტიმალური რეაქცია pH – 7,0-7,5
კრიტიკული ტემპერატურული მინიმუმი – -80C (თავების ფორმირებისას)
კრიტიკული ტემპერატურული მაქსიმუმი – 350C
სასურველი წინამორბედი კულტურები – მრავალწლიანი ბალახები, კარტოფილი, კიტრი, თავთავიანი, პარკოსანი კულტურები
არასასურველი წინამორბედი კულტურები – კომბოსტოსნაირები
[რედაქტირება] გავრცელებული პერსპექტიული ჯიშები და ჰიბრიდები
| ხარიგულა | საშუალოდ-საადრეო ჯიშია. მისი ვეგეტაციის პერიოდი შეადგენს 75-110 დღეს დარგვა შესაძლებელია ზამთრისპირა პერიოდში. |
| ლიკანი | გამოირჩევა კარგი შენახვისუნარიანობით. საშუალოდ-საგვიანო ჯიშია და მისი ვეგეტაციის ხანგრძლივიბა არის 155-165 დღე |
| ატრია F1 | საშუალოდ-საადრეო ჯიშია. ვეგეტაციის პერიოდი გადარგვიდან შეადგენს 120 დღეს. ინახება 6 თვემდე ვადის განმავლობაში. |
| ანკომა F1 | ინახება ხანგრძლივი დროის განმავლობაში. საშუალოდ-საადრეოა. ვეგეტაციის პერიოდი – გადარგვიდან 110-120 დღე |
| სარატოგა F1 | გამოირჩევა დაავადებებისადმი გამძლეობით. ვეგეტაციის პერიოდი გრძელდება 147 დღის განმავლობაში. |
[რედაქტირება] საბაზისო აგროკალენდარი
| აგროღონისძიება | დას. საქართველო | აღმ. საქართველო |
|---|---|---|
| ნიადაგის განოყიერება | II-III | X-XI |
| მოხვნა | II-III | X-XI |
| დადისკვა-კულტივაცია | II-III | III-IV |
| ჩითილის გადარგვა | II-III | IV-V |
| წამლობები | VI-VII | IV-X |
| მოსავლის აღება | VI-VIII | X-XI |
[რედაქტირება] ნიადაგის დამუშავება
კომბოსტოსათვის განკუთვნილ ნიადაგი აღმოსავლეთ საქართველოში საჭიროა მოიხნას შემოდგომაზე, 25-30 სმ. სიღრმეზე, ხოლო დასავლეთ საქართველოში კი მოხვნა შესაძლებელია გვიან შემოდგომაზე, ზამთარში, ან გაზაფხულზე. ამ არეალის ჭარბტენიან ნიადაგებზე მოხვნა გაზაფხულზე უნდა განხორციელდეს. გაზაფხულზე ხდება მზრალის თესვისწინა დამუშავება. დათესვამდე ტარდება 2 კულტივაცია 10-12 სმ. სიღრმეზე, თანმიყოლებული დაფარცხვით. კარგად გაფხვიერების მიზნით შესაძლებელია ნიადაგს დასჭირდეს დაფრეზვა, ასევე ნიადაგის მულჩირება ხელს უწყობს მოსავლიანობის გაზრდას.
[რედაქტირება] თესვის წესები და ნორმები
კომბოსტო ძირითადა ჩითილის მეთოდით მოიყვანება, თუმცა მისი მოყვანა უშუალოდ ღია გრუნტში თესვითაც არის შესაძლებელი, სათესი მანქანებით მწკრივებს შორის 70, ხოლო მცენარეებს შორის 50-60 სმ. დაშორებით, ჩათსევის სიღრმე მშრალ რაიონებში 2,5-3, ხოლო ტენიან ადგილებში 1,5-2 სმ-ია. 1 ჰა-ზე 1,2-2,0 კგ თესლია საჭირო.
ჩითილების გამოსაყვანად წარმატებით გამოიყენება საჩითილე კასეტები და სპეციალურად მომზადებული საკვები სუბსტრატი.
საჩითილე თესლი კასეტებში, ღია გრუნტში გადარგვამდე 25-30 დღით ადრე ითესება. ჩითილების გამოყვანის ოპტიმალური პირობებია: აღმოცენებისათვის 18-200C, ხოლო ზრდა-განვითარებისათვის 14-180C. მცენარის აღმოცენებას მნიშვნელოვნად აუმჯობესებს თესლის 20 წუთის განმავლობაში 48-490C-ზე გაცხელებულ წყალში მოთავსება.
ერთ ჰა-ზე დასარგავად საჭირო ჩითილის რაოდენობა დამოკიდებულია მოყვანის ვადებზე, სავეგეტაციო პერიოდსა და ჯიშების/ჰიბრიდების ზრდის სიძლიერეზე. გამომდინარე აქედან მცენარეთა რაოდენობა მერყეობს 16-80 ათასი ძირის ფარგლებში.
[რედაქტირება] მორწყვა
მორწყვის ჯერადობა და ნორმები დამოკიდებულია ნიადაგის ტენიანობის მაჩვენებელსა და მცენარის განვითარების ცალკეულ ფაზებზე.
კომბოსტოს ტენით უზრუნველყოფის საორიენტაციო ნორმებია:
- ჯერადობა: 10-15 და მეტი
- მთლიანი ნორმა 1 ჰა-ზე: საადრეო კომბოსტო: 2200-3000მ3. საგვიანო – 4500-5000მ3
- ტენისადმი მოთხოვნის პერიოდი: ვეგეტაციის ყველა ეტაპი.
- მორწყვის მეთოდი: დაწვიმებით, წვეთოვანი, ან კვლებში მიშვების მეთოდი.
საკვები ნივთიერებებით უზრუნველყოფის საორიენტაციო სისტემა* =====
ზოგადი ინფორმაცია: ყოველი ერთი ტონა მოსავლის მისაღებად წვეთოვანი მორწყვის გამოყენებით და შეთვისების კოეფიციენტის გათვალისწინებით საჭიროა: აზოტი 6,05 კგ., ფოსფორი 4,8 კგ., კალიუმი 9,0 კგ. (სუფთა ნივთიერებები).
[რედაქტირება] გამოკვების ზოგადი საორიენტაციო ნორმა 1 ჰა-ზე 80 ტონა მოსავლის მისაღებად
| საკვები ნივთიერება | შეტანის ნორმა | შეტანის ვადა |
|---|---|---|
| N – აზოტი | 484,0 კგ. სუფთა ნივთიერება | ვეგეტაციის პერიოდში გამოკვების სახით |
| P – ფოსფორი | 384,0 კგ სუფთა ნივთიერება | 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით |
| K – კალიუმი | 720,0 კგ სუფთა ნივთიერება | 2/3 მზრალად მოხვნის წინ, დანარჩენი გამოკვების სახით |
| ნაკელი | მზრალად მოხვნის წინ 1 ჰა-ზე 30 ტონა ნაკელის შეტანის შემთხვევაში საჭიროა აზოტი 334 კგ., ფოსფორი 309 კგ., კალიუმი 540 კგ. (სუფთა ნივთიერებები) |
ზუსტი დოზების დადგენა ხდება ნიადაგის აგროქიმიური ანალიზის საფუძველზე.
[რედაქტირება] ბრძოლა მავნე ორგანიზმებისა და სარეველების წინააღმდეგ, ქიმიური ბრძოლის ზოგადი სქემა
| მავნე ობიექტი | შესხურების პერიოდი | რეკომენდებული მოქმედი ნივთიერება |
|---|---|---|
| ფესვის სიდამპლეები | ჩითილების შეწამვლა გადარგვამდე | პროპამოკარბ-ჰიდროქსიდი-ალუმინის ფოსეთილი |
| დაავადებების კომპლექსი (ჭრაქი, ფომოზი და სხვ.) | ვეგეტაციის პერიოდში, საჭიროების მიხედვით | სპილენძის ჰიდროქსიდი; მანკოცები |
| მავნებელთა კომპლექსი (ხვატარი, თეთრულა და სხვ.) | ვეგეტაციის პერიოდში, საჭიროების მიხედვით | ფლუბენდიამიდი; ალფა-ციპერმეტრინი; დელტამეტრინი |
[რედაქტირება] ბრძოლა სარეველების წინააღმდეგ
| განვითარების ფაზა | ჰერბიციდის ტიპი | რეკომენდირებული მოქმედი ნივთიერება |
|---|---|---|
| ყველა ტიპის სარეველა – კომბოსტოს გადარგვამდე, ან დათესვამდე | ტოტალური | გლიფოსტა |
| ვეგეტაციის პერიოდში, მარცვლოვანი სარეველების წინააღმდეგ | სელექციური | ფენოქსაპროპ-პ-ეთილი |
[რედაქტირება] მავნებელ-დაავადებების და სარეველების წინააღმდეგ ბრძოლის სხვა მეთოდები
კომბოსტოს მავნე ორგანიზმებისა და სარეველებისაგან დაცვის მიმართულებით ასევე მნიშვნელოვანი მექანიკური და აგროტექნიკური ღონისძიებებია: კულტურათა მონაცვლეობა, ნიადაგის მოვლითი სამუშაოების ხარისხიანი განხორციელება, დაზიანებული მცენარეების მოცილება/განადგურება და დაავადებებისადმი გამძლე ჯიშების წარმოება.
[რედაქტირება] მოსავლის აღება/შენახვა
კომბოსტოს მოსავლის აღება შერჩევით ხდება, თაფვების შემოსვლისა და გამოყნების მიხედვით, ყოველ 5-10 დღეში ერთხელ თავებს ჭრიან დანით, ან სხვ. საშუალებებით. 3-4 მფარავი ფოთლის მიყოლებით. თავების მოჭრის და გამოტანის დროს საჭიროა სიფრთხილე. საგვიანო კომბოსტოს დაგვიანებით აღება მიუღებელია -4; -50C ყინვაზე უფრო დაბალ ტემპერატურაზე, ასეთ შემთხვევაში მოხვედრილი, აგრეთვე დაზიანებული თავები, ცუდად შეინახება. ხანგრძლივი შენახვისათვის განკუთვნილი პროდუქცია მაცივრებში გადააქვთ. ამ დროს შენახვისას ოპტიმალურია – 1-დან -10C-მდე ტემპერატურა და 90-95% ჰაერის შეფარდებითი ტემიანობა.
