მეჭურჭლეთუხუცესი
(→მეჭურჭლეთუხუცესები. XI-XIII საუკუნეები) |
(→წყაროები და ლიტერატურა) |
||
| (ერთი მომხმარებლის 8 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 3: | ხაზი 3: | ||
მეჭურჭლეთუხუცესი განაგებდა სამეფო საჭურჭლეს, რომელიც ერთიან ქრთულ მონარქიაში არ იყო უწყებრივად გამოყოფილი სახელმწიფო ხაზინისაგან. „ხელმწიფის კარის გარიგების“ მიხედვით, საჭურჭლეში ინახებოდა სამეფო არქივი, „არასანიადაგოდ“ მოსახმარი ძვირფასეულობა (ძვირფასი ჭურჭელი, თვალ-მარგალიტი, ფული და ზოგიერთი სამეურნეო საქონელი). საჭურჭლის ქონება არ იყო ფიზიკურად ერთად თავმოყრილი - იგი გადანაწილებული იყო სასახლის სხვადასხვა დაწესებულებაში: სალაროში (სამეფო არქივი და შეკრული განძეულობა), საღვინეში (სამეჯლისო ღვინის ჭურჭელი) და საგანმგეოში (საალყე ქონი, ზეთი). | მეჭურჭლეთუხუცესი განაგებდა სამეფო საჭურჭლეს, რომელიც ერთიან ქრთულ მონარქიაში არ იყო უწყებრივად გამოყოფილი სახელმწიფო ხაზინისაგან. „ხელმწიფის კარის გარიგების“ მიხედვით, საჭურჭლეში ინახებოდა სამეფო არქივი, „არასანიადაგოდ“ მოსახმარი ძვირფასეულობა (ძვირფასი ჭურჭელი, თვალ-მარგალიტი, ფული და ზოგიერთი სამეურნეო საქონელი). საჭურჭლის ქონება არ იყო ფიზიკურად ერთად თავმოყრილი - იგი გადანაწილებული იყო სასახლის სხვადასხვა დაწესებულებაში: სალაროში (სამეფო არქივი და შეკრული განძეულობა), საღვინეში (სამეჯლისო ღვინის ჭურჭელი) და საგანმგეოში (საალყე ქონი, ზეთი). | ||
| − | გარდა ცენტრალური სასახლის საგანძურისა, მეჭურჭლეთუხუცესის განსაგებელი იყო ქვეყნის სხვადასხვა ადგილას შენახულ-დაცული სამეფო საჭურჭლეები (მაგ., ქუთაისი, ატენი, უჯარმა). ამგვარად ურთიერთდაშორებულ საჭურჭლეთა მოვლისათვის მეჭურჭლეთუხუცესი იყენებდა, როგორც ცენტრალური აპარატის სამსახურებს (საჭურჭლის ნაცვალი, მუქიფი, მუშრიბი, სასახლის მეჭურჭლეები), ასევე, ადგილობრივი მმართველობის მოხელებს (სამეფო ქალაქების ამირები მათი ქვემდებარე მოხელეებით). | + | გარდა ცენტრალური სასახლის საგანძურისა, მეჭურჭლეთუხუცესის განსაგებელი იყო ქვეყნის სხვადასხვა ადგილას შენახულ-დაცული სამეფო საჭურჭლეები (მაგ., ქუთაისი, [[ატენი]], უჯარმა). ამგვარად ურთიერთდაშორებულ საჭურჭლეთა მოვლისათვის მეჭურჭლეთუხუცესი იყენებდა, როგორც ცენტრალური აპარატის სამსახურებს (საჭურჭლის ნაცვალი, მუქიფი, მუშრიბი, სასახლის მეჭურჭლეები), ასევე, ადგილობრივი მმართველობის მოხელებს (სამეფო ქალაქების ამირები მათი ქვემდებარე მოხელეებით). |
ერთიანი ქართული მონარქიის მეჭურჭლეთუხუცესთა შესახებ შემორჩენილი არც თუ ისე მრავალრიცხოვნანი ცნობები უჩვენებენ, რომ ამ თანამდებობას პერიოდულად სხვადასხვა წარჩინებული საგვარეულოს წარმომადგენლები ეუფლებოდნენ და ხშირად მეჭურჭლეთუხუცესობასთან ერთად ცენტრალური ან ადგილობრივი ხელისუფლების სხვა მაღალ ([[ერისთავი]], სპასალარი, [[მანდატურთუხუცესი]]) თანამდებობას ითავსებენ. | ერთიანი ქართული მონარქიის მეჭურჭლეთუხუცესთა შესახებ შემორჩენილი არც თუ ისე მრავალრიცხოვნანი ცნობები უჩვენებენ, რომ ამ თანამდებობას პერიოდულად სხვადასხვა წარჩინებული საგვარეულოს წარმომადგენლები ეუფლებოდნენ და ხშირად მეჭურჭლეთუხუცესობასთან ერთად ცენტრალური ან ადგილობრივი ხელისუფლების სხვა მაღალ ([[ერისთავი]], სპასალარი, [[მანდატურთუხუცესი]]) თანამდებობას ითავსებენ. | ||
| ხაზი 11: | ხაზი 11: | ||
* [[ივანე კოლონკელისძე|ივანე ვარდანის-ძე [კოლონკელისძე]]] | * [[ივანე კოლონკელისძე|ივანე ვარდანის-ძე [კოლონკელისძე]]] | ||
* [[ყუთლუ არსლანი]] | * [[ყუთლუ არსლანი]] | ||
| + | * [[კახაბერ ვარდანისძე]] | ||
* [[აბულასანი]] | * [[აბულასანი]] | ||
* [[შალვა თორელ-ახალციხელი]] | * [[შალვა თორელ-ახალციხელი]] | ||
* [[შოთა რუსთველი]] | * [[შოთა რუსთველი]] | ||
| − | * [[ყვარყვარე (ივანე) ჯაყელ-ციხისჯვარელი]] | + | * [[ჯაყელი ყუარყუარე|ყვარყვარე (ივანე) ჯაყელ-ციხისჯვარელი]] |
| − | * [[გამრეკელ თორელი|გამრეკელ [თორელი]]] | + | * [[გამრეკელ თორელი (მეჭურჭლეთუხუცესი)|გამრეკელ [თორელი]]] |
* [[მამურჩა (მეჭურჭლეთუხუცესი)|მამურჩა]] | * [[მამურჩა (მეჭურჭლეთუხუცესი)|მამურჩა]] | ||
* [[კახა (III) თორელი]] | * [[კახა (III) თორელი]] | ||
==წყაროები და ლიტერატურა== | ==წყაროები და ლიტერატურა== | ||
| − | ხელმწიფის კარის გარიგება: 1965: 84, 91; ჯავახიშვილი 1982: 303-319; ანთელავა 1983: 49-52. | + | * [[ხელმწიფის კარის გარიგება]]: 1965: 84, 91; |
| + | * ჯავახიშვილი 1982: 303-319; | ||
| + | * ანთელავა 1983: 49-52. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში | + | [[ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში]] |
| − | + | [[კატეგორია:მოხელეები ძველ საქართველოში]] | |
| − | + | [[კატეგორია:თანამდებობები ძველ საქართველოში]] | |
| − | [[კატეგორია: | + | |
| − | [[კატეგორია: თანამდებობები]] | + | |
მიმდინარე ცვლილება 22:43, 18 ოქტომბერი 2023 მდგომარეობით
მეჭურჭლეთუხუცესი - სამეფო კარის მაღალი რანგის მოხელე; ათაბაგობის შემოღებამდე ეჭირა მეოთხე ადგილი დარბაზის რიგის მოხელეთა შორის; მსახურთუხუცესთან ერთად ეკუთვნოდა „ორთა ვაზირთა“ კატეგორიას.
მეჭურჭლეთუხუცესი განაგებდა სამეფო საჭურჭლეს, რომელიც ერთიან ქრთულ მონარქიაში არ იყო უწყებრივად გამოყოფილი სახელმწიფო ხაზინისაგან. „ხელმწიფის კარის გარიგების“ მიხედვით, საჭურჭლეში ინახებოდა სამეფო არქივი, „არასანიადაგოდ“ მოსახმარი ძვირფასეულობა (ძვირფასი ჭურჭელი, თვალ-მარგალიტი, ფული და ზოგიერთი სამეურნეო საქონელი). საჭურჭლის ქონება არ იყო ფიზიკურად ერთად თავმოყრილი - იგი გადანაწილებული იყო სასახლის სხვადასხვა დაწესებულებაში: სალაროში (სამეფო არქივი და შეკრული განძეულობა), საღვინეში (სამეჯლისო ღვინის ჭურჭელი) და საგანმგეოში (საალყე ქონი, ზეთი).
გარდა ცენტრალური სასახლის საგანძურისა, მეჭურჭლეთუხუცესის განსაგებელი იყო ქვეყნის სხვადასხვა ადგილას შენახულ-დაცული სამეფო საჭურჭლეები (მაგ., ქუთაისი, ატენი, უჯარმა). ამგვარად ურთიერთდაშორებულ საჭურჭლეთა მოვლისათვის მეჭურჭლეთუხუცესი იყენებდა, როგორც ცენტრალური აპარატის სამსახურებს (საჭურჭლის ნაცვალი, მუქიფი, მუშრიბი, სასახლის მეჭურჭლეები), ასევე, ადგილობრივი მმართველობის მოხელებს (სამეფო ქალაქების ამირები მათი ქვემდებარე მოხელეებით).
ერთიანი ქართული მონარქიის მეჭურჭლეთუხუცესთა შესახებ შემორჩენილი არც თუ ისე მრავალრიცხოვნანი ცნობები უჩვენებენ, რომ ამ თანამდებობას პერიოდულად სხვადასხვა წარჩინებული საგვარეულოს წარმომადგენლები ეუფლებოდნენ და ხშირად მეჭურჭლეთუხუცესობასთან ერთად ცენტრალური ან ადგილობრივი ხელისუფლების სხვა მაღალ (ერისთავი, სპასალარი, მანდატურთუხუცესი) თანამდებობას ითავსებენ.
[რედაქტირება] მეჭურჭლეთუხუცესები. XI-XIII საუკუნეები
- ივანე (III) ვარდანისძე
- ივანე ვარდანის-ძე [კოლონკელისძე]
- ყუთლუ არსლანი
- კახაბერ ვარდანისძე
- აბულასანი
- შალვა თორელ-ახალციხელი
- შოთა რუსთველი
- ყვარყვარე (ივანე) ჯაყელ-ციხისჯვარელი
- გამრეკელ [თორელი]
- მამურჩა
- კახა (III) თორელი
[რედაქტირება] წყაროები და ლიტერატურა
- ხელმწიფის კარის გარიგება: 1965: 84, 91;
- ჯავახიშვილი 1982: 303-319;
- ანთელავა 1983: 49-52.
[რედაქტირება] წყარო
ცენტრალური და ადგილობრივი სამოხელეო წყობა შუა საუკუნეების საქართველოში
