ანსამბლი (თეატრში)
ანსამბლი – ანსამბლის ცნებამ შესამჩნევი ცვლილებები განიცადა თეატრის ისტორიული განვითარების პროცესში სრულყოფილი სახით იგი პირველად განხორციელდა კომედია დელ’არტეში (XVI ს.), რაც გაპირობებული იყო თავისუფალი იმპროვიზაციის პრინციპით, პარტნიორების ორგანული ურთიერთკავშირით. კლასიციზმის ხანაში (XVII ს.), როცა განხორციელებულ იქნა მსახიობის ქცევის მკაცრი რეგლამენტაცია, ანსამბლურობა მიზნად ისახავდა გამოეკვეთა მთავარი გმირების მნიშვნელობა და მკაცრად შეეზღუდა მეორეხარისხოვანი პერსონაჟების მოქმედების ასპარეზი, ფონად ექცია მასობრივი სცენები. შემსრულებელთა შორის შინაგანი ფსიქოლოგიური ურთიერთკავშირი აუცილებელ პირობად დასახა თავის თეორიულ ნაშრომებში დ. დიდრომ (XVIII ს.). ამავე პერიოდში სამსახიობო ინდივიდუალიზმს ბრძოლა გამოუცხადა ინგლისელმა მსახიობმა და რეჟისორმა დ. გარიკმა, რომელიც ასევე მოითხოვდა სცენაზე ორგანული ურთიერთკავშირის დამყარებას მსახიობებს შორის. მე-18 ს. დასასრულს და მე-19 ს. დასაწყისში, გერმანულ თეატრში ანსამბლურობის პრინციპი აუცილებელ საჭიროებად გამოაცხადა მსახიობმა და თეატრალურმა მოღვაწემ კ. ეკგოფმა. ლესინგის თანამოაზრემ, ჰამბურგის ნაციონალური თეატრის ხელმძღვანელმა ფ. ლ. შრიოდორმა მოითხოვა ყოველი როლის გააზრება დრამატული ნაწარმოების საერთო შიდააზრის შესაბამისად. ანსამბლურობის პრობლემაზე მუშაობდნენ ა. ვ. იფლანდი (გერმანია) და გ. ლაუბე (ავსტრია). ანსამბლურობის პრინციპმა მნიშვნელოვანი განვითარება ჰპოვა ი.ვ. გოეთეს რეჟისორულ მოღვაწეობაში, რომელიც მოითხოვდა არა მხოლოდ მსახიობთა ურთიერთშეთანხმებულ თამაშს, არამედ თეატრის ყველა ესთეტიკური საშუალების ჰარმონიულ ურთიერთკავშირს.
თეატრალურ ხელოვნებაში ანსამბლურობის პრინციპი სამუდამოდ გაამყარა ნატურალიზმის ესთეტიკამ (XIX ს. მე-2 ნახ.) და მასთან ერთად რეჟისორის მოვლინებამ პიესის ინტერპრეტატორად და სპექტაკლის ორგანიზატორად. უკვე წარმოიშვა ცნებები გარეგნული და შინაგანი ანსამბლი. „გარეგნულში“ იგულისხმებოდა სპექტაკლის ყველა კომპონენტის (დეკორაცია, ფერი, განათება, ბგერები, მიზანსცენური მონახაზი, რიტმი და ა.შ.) ჰარმონიული შერწყმა, ხოლო შინაგანში – საერთო იდეური ჩანაფიქრის მიხედვით ხასიათთა ინტერპრეტაცია, მსახიობთა ურთიერთქმედების მკაცრი კოორდინაცია. ანსამბლურობას დიდი ყურადღება ეთმობოდა მეინინგელთა (გერმანია) თეატრის პრაქტიკაში. ამ თეატრის ხელმძღვანელი ლ. კრონეკი ისწრაფვოდა ყოველი პიესისათვის გამოენახა შესაბამისი სადადგმო სტილი, ცდილობდა მიეღწია სპექტაკლის ყველა ელემენტის სიმწყობრისათვის, დიდ ყურადღებას უთმობდა მასობრივ სცენებს, ეპიზოდური როლების შესრულებას აკისრებდა ცნობილ მსახიო ბებს. ამავე მოთხოვნებს უყენებდნენ თეატრს ა. ანტუანი (საფრანგეთი) და ო. ბრამი (გერმანია). მე-20 ს. ანსამბლურობის პრინციპი თეატრალური ესთეტიკის განუყრელ ნორმად იქცა.
