ბერლინის XI ოლიმპიური თამაშები (1936)
ბერლინის XI ოლიმპიური თამაშები — XI ოლიმპიური თამაშები გაიმართა 1936 წელს (1-16 აგვისტო) გერმანიაში, ქალაქ ბერლინში.
მონაწილე ქვეყანა 49 სპორტსმენი 3,963 / 331 ქალი / 3632 კაცი სპორტის სახეობა 19 მედლების კომპლექტი 129
ყველაზე მეტი ოქროს მედალი
კაცებში: ჯესი ოუენსი (მძლეოსნობა, აშშ) 4
რი მასტენბრუკი (ცურვა, ნიდერლანდები) 3,1,0
XI ოლიმპიური თამაშების სამასპინძლოდ რეკორდულად ბევრი - 10 ქვეყნის 13 ქალაქი იბრძოდა, ასეთი დიდი კონკურენცია მანამდე ისტორიას არ ახსოვდა. მასპინძლობის მოსურნეთა შორის იყო თავად გერმანიის ოთხი ქალაქი, მაგრამ მათგან ეს პატივი 1931 წლის სოკ-ის სესიაზე ბერლინს ერგო. ბერლინის ოლიმპიურ დედაქალაქად გამოცხადებიდან 2 წლის შემდეგ გერმანიის ხელისუფლებაში ნაციონალ-სოციალისტები მოვიდნენ ადოლფ ჰიტლერის მეთაურობით.
გერმანიის კანცლერი ადოლფ ჰიტლერი ოლიმპიურ თამაშებს საკუთარი იდეოლოგიის პროპაგანდისთვის და გერმანელი ხალხის უპირატესობის ხაზგასმის საშუალებად განიხილავდა, სადაც ებრაელთა და შავკანიანთა, როგორც „არასრულფასოვანი რასის” ადგილი არ იქნებოდა. ამიტომაც, მრავალი ქვეყანა ოლიმპიადის სხვაგან გადატანის მოთხოვნით გამოვიდა, მოუწოდებდნენ ბოიკოტისკენაც.
ოლიმპიადის ჩაშლის საფრთხით შეშფოთებულმა სოკ-მა ბერლინში ვითარების ადგილზე შესასწავლად დამკვირვებლებიც გააგზავნა. გერმანელები სოკ-ის კომისრებს მომზადებული დახვდნენ – სტუმრებს მშენებარე ილიმპიური ობიექტები დაათვალიერებინეს, ნაცისტებმა ბერლინის ქუჩებიდან არც ანტისემიტური ლოზუნგებისა თუ აბრების ჩამოხსნა დაიზარეს. ამგვარმა ტაქტიკამ ნაყოფი გამოიღო, გერმანელებმა კი მართლაც შთამბეჭდავი ოლიმპიადა ჩაატარეს.
ლოს ანჯელესის ოლიმპიური სტადიონის დასაჩრდილად, გერმანიის კანცლერმა არქიტექტორ ვერნერ მარხის პროექტით 100-ათასიანი სტადიონი და არაერთი დარბაზი ააგო. საინტერესოა, რომ ვერნერ მარხს ძმასთან — ვოლტერ მარხთან ერთად ბერლინის ოლიმპიურ თამაშებზე ხელოვანთა კონკურსში ქალაქდაგეგმარების პროექტის განხრით ოქროს მედალი მიანიჭეს, ხოლო არქიტექტურული დიზაინის ნომინაციაში იმავე ნამუშევრისთვის ვერცხლის ჯილდო არგუნეს.
ეს იყო პირველი ოლიმპიადა, რომელსაც ბერლინსა და პოტსდამში საგანგებოდ მოწყობილ ერთგვარ ტელედარბაზებში გადასცემდნენ, ხოლო რადიომსმენელთათვის სიგნალი 41 ქვეყანაში მაუწყებლობდა. ოლიმპიური ბატალიები კინოდოკუმენტალისტიკის შედევრად გარდაქმნა გერმანელმა რეჟისორმა ლენი რიფენშტალმა, რომელმაც ამ თამაშების ამსახველი ფილმი „ოლიმპია” გადაიღო. ამ თამაშებზე სათავე დაედო ოლიმპიაში მზის სხივებით ანთებული ჩირაღდნის ასპარეზობის ადგილზე ესტაფეტით ჩატანას.
ოლიმპიურ თამაშებზე პირველად გამოჩნდნენ ავღანეთის, ბერმუდას, ბოლივიის, კოსტა რიკის, ლიხტენშტაინისა და პერუს დელეგაციები (ზოგიერთი წყაროს ცნობით, 1900 წლის ოლიმპიადაზე ერთმა პერუელმა მოფარიკავემ, კარლოს დე კანდამომ იასპარეზა).
ოლიმპიურ პროგრამაში პირველად მოხვდა კალათბურთი, კანოე და ხელბურთი. თუმცა, მერე ხელბურთელთა ასპარეზობები 1972 წლამდე აღარ ჩატარებულა. სპორტულ სარბიელზე თავი ყველაზე მეტად გამოიჩინა ამერიკელმა მძლეოსანმა ჯესი ოუენსმა – მან ოთხივე (რბენა 100 მ, 200 მ, 4X100 მ და სიგრძეზე ხტომა) გამოსვლა ჩემპიონობით და ოლიმპიური და მსოფლიო რეკორდებით დააგვირგვინა,რისთვისაც ამ თამაშების გმირად შერაცხეს.
ცურვაში დომინირებდნენ ჰოლანდიელები და იაპონელები, თუმცა ამ სახეობაში ყველაზე თვალსაჩინო წარმატებას მიაღწია ჰოლანდიელმა ქალმა რი მასტენბრუკმა, რომელმაც ყველაზე მეტი, 3 ოქროს მედალი ოლიმპიური რეკორდებით მოიპოვა. 200 მეტრზე ბრასით ცურვაში დაკავებული მესამე ადგილით დღემდე ამ სახეობის ინდივიდუალურ დისციპლინაში ყველაზე ახალგაზრდა მედალოსანად რჩება დანიელი ინგე სორენსენი, რომელიც მაშინ 12 წლისა და 24 დღისა იყო.
წყალში ხტომაში ამერიკელებმა თორმეტი გათამაშებული მედლიდან ორად-ორი ბრინჯაოს ჯილდო დათმეს. ქალთა შორის ტრამპლინიდან ხტომაში გამარჯვებული მარჯორი გესტრინგი კი ზაფხულის ოლიმპიადების ისტორიაში ინდივიდუალურ სახეობაში ყველაზე ახალგაზრდა (13 წლისა და 268 დღის) ჩემპიონი აღმოჩნდა და დღემდე ასეთად რჩება.
ცხენოსნობაში ტრიუმფით დაასრულეს შეჯიბრებები გერმანელებმა, რომლებმაც პროგრამის ყველა დისციპლინაში ჩემპიონობა იზეიმეს, მათგან ჰაინც პოლაი, ლუდვიგ შტუბენდორფი და კურტ ჰასე ექვსიდან ორ-ორ ოქროს მედალს დაეუფლნენ.
საერთო გუნდურ პირველობაში მოპოვებული ყველაზე მეტი, 89 მედლით, რომელთა შორის, 33 ოქროსი იყო, გერმანელებმა ოლიმპიური თამაშების ისტორიაში, პირველად გაიმარჯვეს და მას მერე მსგავსი წარმატება ვეღარ გაუმეორებიათ.
