გლობუსი

გლობუსი – (globe), დედამიწის, სხვა პლანეტების ან ცის თაღის მრგვალი, ღერძის გარშემო მბრუნავი მოდელი კარტოგრაფიული გამოსახულებით. გლობუსს აქვს მასშტაბი, მერიდიანები და პარალელები, პირობითი აღნიშვნები, მაგრამ არ აქვს რუკებისათვის დამახასიათებელი დამახინჯებები.

გეოგრაფიული გლობუსი არის დედამიწის ზედაპირის ორთოგონალური პროექცია სფეროზე, რაც იძლევა მუდმივი მასშტაბის, ობიექტების ერთმანეთის მიმართ განლაგების წესრიგის, გეომეტრიული მსგავსების, სიდიდეების თანაფარდობის შენარჩუნების შესაძლებლობას. გეოგრაფიულ გლობუსზე მოხერხებულია ორ წერტილს შორის უმოკლესი მანძილის განსაზღვრა, გლობალური კანონზომიერებების გამოვლენა. შინაარსით არის ზოგადგეოგრაფიული და თემატური (მაგ.: ფიზიკური, პოლიტიკური); დანიშნულებით – სასწავლო, სანავიგაციო; მასშტაბით – წვრილმასშტაბიანი 1:30 000 000 – 1:80 000 000. არის რელიეფური (სამგანზომილებიანი) გლობუსებიც.

გლობუსების დამზადება უძველესი დროიდან დაიწყო. მათ მიმართ ინტერესი გაიზარდა დიდი გეოგრაფიული აღმოჩენების დროს. 1492 წელს გერმანელმა მათემატიკოსმა, ასტრონომმა და კარტოგრაფმა მარტინ ბეჰაიმმა (1436-1507) ლითონისაგან დაამზადა დედამიწის გლობუსი, ე.წ. „დედამიწის ვაშლი“, რომელიც ქ. ნიუნბერგის (გერმანია) მუზეუმში ინახება. ბეჰაიმის გლობუსზე არ არის გრადუსთა ბადე და ამერიკის კონტინენტი.

გლობუსის ტრანსპორტირება და შენახვა უფრო რთულია, ვიდრე რუკის, ამიტომ ამზადებენ გასაბერ გლობუსებსაც.