გრიგალათი
გრიგალათი — სოფელი საქართველოში, იმერეთის მხარის ხარაგაულის მუნიციპალიტეტში მდებარეობს მდინარეების ძირულისა და ჩხერიმელის წყალგამყოფი ქედის ჩრდილოეთ კალთაზე, მდინარე რიკოთულის ორივე ნაპირას.
ვახუშტი ბატონიშვილი გრიგალათს ხეფინის-ხევში შემავალ სოფელთა შორის ასახელებს. მისეული აღწერის მიხედვით გრიგალათი წაქვა-ხევის-ჯგარსა და ციცქიურ-მლაშეს მორის არის მოთავსებული.
სახელწოდება გრიგალათი ისეთივე -თ- სუფიქსიანი წარმონაქმნია, როგორიც არაერთი დასტურდება დასავლეთ საქართველოს, კერძოდ, გურია-იმერეთის ტოპონიმიაში: კახა-თ-ი, ბერძენა-თ-ი, გრძე-ლა-თ-ი, ფიქალა-თ-ი, და სხვ. მრ. მათი დიდი ნაწილი წარმოშობით ანთროპონიმულია. ასეთივე შინაარსის უნდა იყოს ტოპონიმი გრიგალათი, რომელიც ეფუძნება გვარ გრიგალაშვილს და ნიშნავს „გრიგალაშვილების სოფელი“.
ადგილობრივ მოსახლეობაში პოპულარულია გადმოცემა, რომლის მიხედვით ამ სოფელში ცხოვრობდნენ ცნობილი მეგრიგლეები ანუ წნელის ღობის გრიგალით თავგადამხვევები. შდრ. ზემოიმერული გადაგრიგლვა, გადაგრიგლულ-ი (ღობისთავები) მსხვილი წნელით გადაწნული, გადაქსოვილი, გრიგალგაკეთებულ. „გრიგალით ნაქსოვი ღობე ზოლებიანივით არი“, „მესრის თავზე გრიგალს გადაავლებენ ხოლმე. გრიგალის ეს მნიშვნელობა საბას „სიტყვის კონაშიც“ არის დამოწმებული. გრიგალი აქ განიმარტება როგორც „დახვეული“. ეს სიტყვა საერთოს ავლენს დიალექტურ გრკალ-გრიგოლ, -გრგოლ- ||რგოლ- ფორმებთან.
სხვაგვარი ხალხური ვერსიით გრიგალათი სოფელს იმიტომ შერქმევია, რომ აქ ხშირად ქრის გრიგალი: „რიკოთულას თიდან წამოვა ქარი, ატყდება დიდზე, წამოვა რავალც ნიავღვარი, მოაქს თან ყოლიფერი, ასდის ორშივალი ამ ნავანების და ხეფნურის წყალს. რაც მისი კუთნულია, გეიტაცებს გრიგალი". ორივე გადმოცემა ხალხის პოეტური წარმოსახვისა და აზროვნების ნიმუშად შეიძლება მივიჩნიოთ.
