ნაფარეული
ნაფარეული – დიდი და ცნობილი სოფელი აღმოსავლეთ საქართველოში, თელავის მუნიციპალიტეტში, თემის ცენტრი. მდებარეობს ალაზნის ვაკეზე, მდინარე ლოპოტის (ალაზნის მარცხენა შენაკადი) მარცხენა ნაპირას. ზღვის დონიდან 420 მეტრი, თელავიდან 19 კილომეტრი.
სახელწოდება
ნაფარეულის წარმოშობის შესახებ ხალხში რამდენიმე ვერსია არსებობს. ერთ-ერთი მათგანი მას „პარვა“ ზმნას უკავშირებს: „მოპარული ადგილი“. ამ ვარაუდის გავრცელებას, საფიქრებელია, სახელწოდების რუსულმა დაწერილობამ (Напареули) შეუწყო ხელი. ზოგის თქმით, ამ სოფლის გაუვალ ტყეებში თურმე შვიდი ქისტი ძმა იმალებოდა. მათგან მხოლოდ სამი გადარჩენილა და გვარად ფარეულიძე დაურქმევიათ: ნა-ფარეულ-ი „ფარეულიძეთა ნაქონი ადგილი“.
მეორე გადმოცემის მიხედვით აქ უწინ თუშებს ცხვრის ფარები ედგათ; სოფელი ნაფარევ ადგილზე გაშენებულა და ამიტომაც მისთვის ნაფარევი ადგილი ანუ ნაფარეული შეურქმევიათო.
არანაკლებ პოპულარულია ადგილობრივ მოსახლეობაში თვალსაზრისი მისი მოფარება, ეფარება ზმნისაგან მომდინარეობის თაობაზე: სოფელს მთის ბორცვები ეფარება და ამიტომაც მისთვის ნაფარეული დაურქმევიათო.
აღნიშნულ თვალსაზრისთაგან ანგარიშგასაწევი ჩანს მეორე ვერსია (ნა-ფარ-ევ-ლი ადგილი), ოღონდ ასეთ შემთხვევაში ტოპონიმიაში უპირატესად ფარეხ- სიტყვა გვხვდება და არა ფარა: ნა-ფარეხ-ლ-ებ-ი, ნა-ფარეხ-ევ-ი, ნა-ფარეხ-ლ-ევ-ი, ნა-ფარეხ-ალთ გორი და მისთ. აღმოსავლეთ საქართველოს, კერძოდ, კახეთისა და ერწო-თიანეთის, ტოპონიმიაში გავრცელებული ფორმებია, ნა-ფარ-ევ-ი, ნა-ფარ-ალ-ი კი თითქოს არსად დასტურდება.
ჩვენი ვარაუდით ნაფარეული ფშაური დიალექტის კუთვნილი სიტყვაა. იგი წარმოქმნილი ჩანს ამ რეგიონში ფშაური მოსახლეობის კახეთში „ჩამოწოლის“ შედეგად. ამ ფაქტით უნდა აიხსნას ალბათ ის გარემოება, რომ ვახუშტი ბატონიშვილი ნაფარეულს საერთოდ არ იცნობს, მისი აღმწერლობითი შრომის გამგრძელებელი იოანე ბაგრატიონი კი ნაფარეულს უკვე ლალისყურ-სანიორეს შორის მდებარე სოფლად იხსენიება.
ტოპონიმისათვის ამოსავალი ჩანს ფშაური სამეურნეო (სამიწათმოქმედო) ტერმინი ფარვა, ნაფარი. რაც ფარცხვას, დაფარცხულს ნიშნავს, ნაფარ-ი (ფშ.) დაფარცხული ყანა.
ტოპონიმი ნაფარეული სამიწათმოქმედო დარგის ფშაური წარმომავლობის სიტყვაა და ნიშნავს: „ნაფარი(ნაფარცხი) მიწები“.
