ნერვული ანორექსია

ნერვული ანორექსია - (F50.0), (anorexia nervosa), სხეულის წონის გამიზნული დაკლება (რომელსაც პაციენტი ნებაყოფლობით იწყებს და აგრძელებს) და, ასევე, სპეციფიკური ფსიქოპათოლოგიური გამოვლინებებები, როცა სიმსუქნის ან ცუდი ფიგურის შიში აღწევს მყარი, აკვიატებული და ზეღირებულოვანი იდეის რეგისტრს.

პაციენტები ზღუდავენ საკუთარი სხეულის მასას, რასაც ჩვეულებრივ თან სდევს ორგანიზმის სხვადასხვა ხარისხით განლევა-გამოფიტვა, მეორადი ენდოკრინული და მეტაბოლური ცვლილებები, ფიზიოლოგიურ ფუნქციათა დარღვევები (მაგ., ამენორეა).

აშლილობის სიმპტომები მოიცავს – მკაცრ დიეტურ შეზღუდვებს, ზომაგადასულ ფიზიკურ ვარჯიშებს, ხელოვნურად გამოწვეულ ხშირ პირღებინებას, საფაღარათო საშუალებების, მადის დამთრგუნველი და დიურეზული საშუალებების გამოყენებას.

ჩვეულებრივ, აშლილობა უვითარდებათ მოზარდ გოგონებსა და ახალგაზრდა ქალებს, თუმცა შეიძლება აღვნიშნოთ ზრდასრულ მანდილოსნებს თვით მენოპაუზამდე, ასევე – მოზარდ ვაჟებსა და ახალგაზრდა მამაკაცებს. (ჯმო-ს ფსიქიატრიის ლექსიკონები)

ტერმინი „ნერვული ანორექსია“, პირველად გამოიყენა ინგლისელმა ექიმმა უილიამ გალმა 1868 წელს, თუმცა, ნერვული ანორექსიის მრავალი შემთხვევა ადრეც იყო დაფიქსირებული. მან ხაზი გაუსვა ამ მდგომარეობის ფსიქოლოგიურ საფუძველს, წონის აღდგენის საჭიროებას და ოჯახის როლს. ამავე პერიოდში მოცემული მდგომარეობა აღწერა შარლ ლასეგმაც (Charles Lasègue), რომელიც პარიზში მოღვაწეობდა. ნერვული ანორექსიის წამყვანი ნიშნებია სხეულის ძალიან დაბალი წონა (სტანდარტულ წონაზე 15%-ით ნაკლები; სხეულის მასის ინდექსი <17.5), განსაკუთრებული დამოკიდებულება სხეულის წონისა და ფორმის მიმართ, წონაში მატებისა და სიმსუქნის ძლიერი შიში, სიგამხდრის ძლიერი მოთხოვნილება და ამენორეა ქალებში (იხ.ნერვული ანორექსიის კრიტერიუმები DSM-IV მიხედვით)

პაციენტების უმრავლესობა ახალგაზრდა ქალია. ეს მდგომარეობა, როგორც წესი, ვითარდება მოზარდობის პერიოდში, თუმცა, ის შესაძლებელია ბავშვობაში ან უფრო გვიანდელ ასაკშიც განვითარდეს. ის ჩვეულებრივი დიეტის დაცვის მსგავსად იწყება, მაგრამ შემდგომში უმართავი ხდება. ცენტრალური ფსიქოლოგიური ნიშანია სხეულის ფორმასა და წონასთან დაკავშირებული ზეღირებულოვანი იდეები. პაციენტს შეიძლება ჰქონდეს დამახინჯებული წარმოდგენა თავის სხეულზე, სჯეროდეს, რომ ის ძალიან მსუქანია, ხოლო სინამდვილეში წონის მწვავე დეფიციტს განიცდიდეს. ამით აიხსნება ის ფაქტი, რომ პაციენტების უმრავლესობას არ სურს, რომ წონაში მატების მიზნით სხვისაგან დახმარება მიიღოს.

ნერვული ანორექსიის კრიტერიუმები DSM-IV მიხედვით

ნერვული ანორექსიის კრიტერიუმები DSM-IV მიხედვით
უარის თქმა სიმაღლისა და ასაკის მიხედვით დადგენილი წონის მინიმალური ნორმის შენარჩუნებაზე (მაგ. წონაში კლებისას, პაციენტის წონა მოსალოდნელი წონის 85%-–ს ან ნაკლებს შეადგენს ან წონაში მატებისას ის ვერ აღწევს საჭირო სტანდარტს, რის გამოც მისი წონა მოსალოდნელ წონაზე ნაკლებია და სტანდარტული წონის 85%-ს, ან ნაკლებს შეადგენს) წონის ნაკლებობის მიუხედავად წონაში მატებისა და გასუქების ძლიერი შიში წ წუხილი სხეულის წონის და ფორმის გამო; სხეულის წონისა და ფორმის არაადეკვატური ზეგავლენა თვითშეფასებაზე; იმ ფაქტის მიუღებლობა, რომ სხეულის დაბალი წონა სერიოზულ პრობლემას წარმოადგენს ამენორეა რეპროდუქციული ასაკის ქალებში, ანუ ერთმანეთის მიყოლებით სამი უკანასკნელი მენსტრუალური ციკლის გამოტოვება (ქალს მაშინ უდასტურდება ამენორეა, თუ ციკლი აღდგება მხოლოდ ჰორმონის – მაგ. ესტროგენის მიღების შემდეგ).
ნერვული ანორექსიის ტიპები
შეზღუდვითი/რესტრიქციული ტიპი. ნერვული ანორექსიის მიმდინარე ეპიზოდის დროს პიროვნება რეგულარულად არ არის დაკავებული უკონტროლო კვებითა და გამწმენდების გამოყენებით (თვითგამოწვეული პირღებინებით ან საფაღარათე საშუალებებით, დიურეტიკებისა და ოყნის ბოროტად გამოყენებით)
გაწმენდითი ტიპი/უკონტროლო კვება. ნერვული ანორექსიის მიმდინარე ეპიზოდის დროს პიროვნება რეგულარულად არის დაკავებული უკონტროლო კვებით და გამწმენდების გამოყენებით (თვით-გამოწვეული პირღებინებით ან საფაღარათე საშუალებების, დიურეტიკებისა და ოყნის ბოროტად გამოყენებით).

სიგამხდრისაკენ სწრაფვა

სიგამხდრისაკენ სწრაფვა შეიძლება რამდენიმე ფორმით გამოვლინდეს. ზოგადად, პაციენტები ჭამენ ძალიან ცოტას და საკუთარ თავს ძალიან დაბალკალორიულ ზღვარს უწესებენ (ხშირად 600-სა და 1000 კკალ-ს შორის). ზოგიერთი ცდილობს, წონის დაკლებას მიაღწიოს პირღებინების გამოწვევით, ინტენსიური ვარჯიშით და საფაღარათე საშუალებების ბოროტად გამოყენებით. ხშირად პაციენტებს მოიცავს საკვებზე ფიქრი და დროდადრო სიამოვნებას იღებენ იმით, რომ სხვისთვის „კულინარულ შედევრებს“ ქმნიან. ნერვული ანორექსიით დაავადებული ზოგიერთი პაციენტი აღიარებს, რომ საჭმელს მალავს, ზოგი კი მაღაზიიდან იპარავს ან სხვა გზით შოულობს მას.

უკონტროლო კვება

უკონტროლო კვება. პაციენტების ერთ ჯგუფს ახასიათებს უკონტროლო კვების განმეორებითი ეპიზოდები. ასეთი ტიპის ქცევა ინტენსიური ხდება ასაკთან ერთად და ქრონიკულ სახეს იღებს. უკონტროლო კვების ეპიზოდების დროს პაციენტი, როგორც წესი, ისეთ საკვებს იღებს, რომლისგანაც, ჩვეულებრივ, თავს იკავებს. გადაჭარბებული ჭამის შემდეგ პაციენტი შებერილობას გრძნობს და, შეიძლება მან ხელოვნურად გამოიწვიოს პირღებინება. ასეთ ეპიზოდებს თან სდევს სინდისის ქენჯნა და წონაში დაკლების ინტენსიური ძალისხმევა. პაციენტის აღშფოთებას იწვევს ნებისმიერი ადამიანი, რომელიც ურჩევს მას ჭამისაგან თავი არ შეიკავოს. მას შეუძლია, გადამალოს საკვები, ან ჭამის დამთავრებისთანავე, სხვებისთვის შეუმჩნევლად, გამოიწვიოს პირღებინება. DSM-IV-ის მიხედვით, ნერვული ანორექსია, რომელიც უკონტროლო კვებასთან და გამწმენდი საშუალებების (ლაქსატივები, დიურეტიკები და ოყნა) ავადმოხმარებასთან არის დაკავშირებული, რესტრიქციულისაგან განსხვავებულ ტიპად ითვლება.

ამენორეა

ამენორეა ერთ-ერთი ფიზიკური ანომალიაა, რომელიც ტრადიციულად შეტანილია დიაგნოსტიკურ კრიტერიუმებში. ის ვლინდება ნერვული ანორექსიის ადრეულ სტადიაზე და შემთხვევათა მეხუთედში წინ უსწრებს წონის მკვეთრ კლებას; თუმცა, ანამნეზის შეკრების დროს ირკვევა, რომ პაციენტს დიეტა ადრე ჰქონდა დაწყებული. რიგ შემთხვევებში, თავიდან ყურადღებას იქცევს ამენორეა, ხოლო მოგვიანებით კვებითი აშლილობა.

სხვა სიმპტომები

სხვა სიმპტომები: დეპრესიული, შფოთვითი და ობსესიური სიმპტომები, გუნებ-განწყობის ლაბილობა და სოციუმიდან გარიყვა ამ მდგომარეობის საერთო ნიშნებია. როგორც წესი, მას თან სდევს სექსუალური ინტერესის დაქვეითებაც.

ფიზიკური შედეგები

ნერვული ანორექსიისთვის დამახასიათებელი მნიშვნელოვანი სიმპტომები და ნიშნები მეორადია და შიმშილის შედეგს წარმოადგენს. მათ შეიძლება ორგანიზმის სხვადასხვა სისტემა დააზიანონ (იხ. ცხრილი).

ნერვული ანორექსიის ფიზიკური მახასიათებლები

ნერვული ანორექსიის ფიზიკური მახასიათებლები
ფიზიკური სიმპტომები
სიცივის მიმართ მომატებული მგრძნობელობა; გასტროინტესტინური სიმპტომები - შეკრულობა, ჭამის შემდეგ სისავსის შეგრძნება, შებერილობა; თავბრუსხვევა და სინკოპე; ამენორეა ქალებში, რომლებიც არ იღებენ ორალურ კონტრაცეპტივებს; სექსუალური მოთხოვნილების დაქვეითება; უნაყოფობა; ცუდი ძილი, დილით ადრე გაღვიძება.
ფიზიკური ნიშნები
განლევა, ზრდაში შეფერხება, მკერდის განვითარების შეჩერება (პრეპუბერტატის დროს); მშრალი კანი, ნაზი ღინღლი (ლანუგო) ზურგზე, წინამხრებსა და სახეზე; კანის, ფეხისა და ხელის გულების აგურისფერი შეფერილობა; ყურსუკანა და ყბისქვეშა ჯირკვლების შესიება (განსაკუთრებით, ბულიმიის მქონე პაციენტებში); წინა კბილების შიდა ზედაპირის ეროზია (პერიმილოლიზისი) მათთან, ვისაც ხშირად აქვს პირღებინება; ცივი ხელები და ფეხები; ჰიპოთერმია; ბრადიკარდია; ჰიპოტენზია, არითმია (განსაკუთრებით, დაბალი წონის მქონე პაციენტებში, რომლებსაც აქვთ ელექტროლიტური დარღვევები); დამოკიდებული შეშუპება (რაც ართულებს სხეულის წონის შეფასებას); პროქსიმალური კუნთების სისუსტე (მჯდომარე მდგომარეობიდან წამოდგომის გაძნელება). ფიზიკური გამოკვლევებით გამოვლენილი ანომალიები ენდოკრინული დარღვევები; მალუთეინიზირებელი ჰორმონის, ფოლიკულომასტიმულირებელი ჰორმონისა და ესტრადიოლის დაბალი კონცენტრაცია; T4-ის ნორმალური მაჩვენებლის დროს დაბალი T3, თიროიდმასტიმულირებელი ჰორმონის ნორმალური კონცენტრაცია (დაბალი T3 სინდრომი); პლაზმაში კორტიზოლის მაღალი დონე დექსამეტაზონის სუპრესიის გარეშე; ზრდის ჰორმონის მაღალი კონცენტრაცია; ჰიპოგლიკემია (იშვიათად).
კარდიოვასკულური
დარღვევები ეკგ-ზე (განსაკუთრებით, ელექტროლიტური დისბალანსის დროს); გამტარებლობის დეფექტები, განსაკუთრებით, Q-თ ინტერვალის გახანგრძლივება.
გასტროინტესტინური
კუჭის დაცლის დაგვიანება; მსხვილი ნაწლავის მოძრაობის შენელება (მეორადია - ლაქსატივების ხშირი გამოყენების გამო); კუჭის მწვავე გაფართოება (იშვიათია, მეორადია უკონტროლო და გადაჭარბებული ჭამის გამო).
ჰემატოლოგიური
საშუალო სიმძიმის ნორმოქრომულ-ნორმოციტული ანემია; მსუბუქი ლეიკოპენია შედარებითი ლიმფოციტოზით; თრომბოციტოპენია.
სხვა მეტაბოლური ანომალიები
ჰიპერქოლესტეროლემია; პლაზმის კაროტინის მაღალი დონე; ჰიპოფოსფატემია (ზემოთ იწევს კვების შემდეგ); დეჰიდრაცია; ელექტოლიტური დისბალანსი (დამოკიდებულია ფორმაზე; აღენიშნებათ პირებს, რომლებიც ხშირად აღებინებენ ან დიდი რაოდენობით იყენებენ ლაქსატივებსა და დიურეტიკებს); ჰიპოკალიემია.
სხვა სახის ანომალიები
ოსტეოპენია და ოსტეოპოროზი (მოტეხილობის მაღალი რისკით).
Fairburn, Harrison, 2003

გავრცელება

საკმაოდ რთულია დაადგინო ნერვული ანორექსიის გავრცელების ჭეშმარიტი მაჩვენებელი, რადგან ამ მდგომარეობის მქონე ბევრი პირი უარყოფს მისთვის დამახასიათებელი სიმპტომების არსებობას. გამოკითხვა გვიჩვენებს, რომ გავრცელების მიახლოებითი ხარისხი სკოლის მოსწავლე და სტუდენტ გოგონებში 0.7%-ია.

სქესი, სოციალური ფენა და ეთნიკური წარმოშობა

როგორც ზემოთ იყო აღნიშნული, ახალგაზრდა ქალების საკმაოდ დიდი რაოდენობა ზღუდავს საკვების მიღებას და ზედმეტ მნიშვნელობას ანიჭებს სხეულის ფორმასა და წონას, მაგრამ მაინც არ აკმაყოფილებს ნერვული ანორექსიის დიაგნოსტიკურ კრიტერიუმებს. კლინიკურ პრაქტიკაში, ნერვული ანორექსიით დაავადებული მამაკაცები პაციენტების პოპულაციის მხოლოდ 5-10%-ს შეადგენენ. შემთხვევათა რაოდენობა, დაბალთან შედარებით, უფრო მეტია მაღალ სოციალურ ფენაში; ძალზე იშვიათია აღმოსავლურ ქვეყნებში და აღმოსავლური ქვეყნების არათეთრკანიან მოსახლეობაში (Hoek and van Hoeken, 2003).

გენეტიკა

ნერვული ანორექსიის დადგენილი შემთხვევები ბიოლოგიურ დებში 5-10%-ს შეადგენს, მაშინ როდესაც ამავე ასაკის გოგონების მთელ პოპულაციაში ის მხოლოდ 0.5-1.0%-ია. ბიოლოგიურ დებში ასევე მაღალია კვებითი აშლილობის სხვა ფორმების განვითარების რისკი (როგორიცაა ნერვული ბულიმია და EDNOS), რაც ადასტურებს ოჯახური პრედისპოზიციის მნიშვნელობას. მაღალი ოჯახური რისკი შეიძლება იყოს როგორც ოჯახური გარემოს, ასევე გენეტიკური ზემოქმედების შედეგი; მით უმეტეს, რომ ტყუპების შესწავლამ გამოავლინა მონიზიგოტურ ტყუპებში ნერვული ანორექსიის სიხშირის ბევრად უფრო მაღალი თანხვედრა (დაახლოებით 55%), დიზიგოტურ ტყუპებთან შედარებით (დაახლოებით 5%), რაც ნერვული ანორექსიის შემთხვევაში გენეტიკური კომპონენტის არსებით როლზე მიანიშნებს (Treasure and Holland, 1989).

ნერვული ანორექსიის განვითარებაში გენეტიკური ფაქტორის როლი ნათელი არ არის. ზოგიერთი ასოციაციური გამოკვლევის მიხედვით, ამ შემთხვევაში ადგილი აქვს 5-HT_2A რეცეპტორის პრომოტორული რეგიონის პოლიმორფიზმს, მაგრამ სხვა გამოკვლევების შედეგები ამას არ ადასტურებს. ამის მსგავსად, 200 ოჯახის (ოჯახის მინიმუმ ორ წევრს დაუსვეს ნერვული ანორექსიის დიაგნოზი) შესწავლამ, შეჭიდულობის ფართო-გენომური ანალიზის გამოყენებით, ნაკლებად დაადასტურა შეჭიდულობის არსებობა ქრომოსომა 1p-ის უბანთან (Grice, 2002). ნერვული ანორექსიისადმი თანდაყოლილი პრედისპოზიცია შეიძლება გამოწვეული იყოს ისეთი პიროვნული მახასიათებლებით, როგორებიცაა სრულყოფილებისაკენ სწრაფვა და ობსესიური აზროვნება. და ბოლოს, ოჯახურმა გამოკვლევებმა დაადგინა კავშირი კვებით აშლილობებსა და გუნებ-განწყობის აშლილობას შორის, მაგრამ ნაკლებ სავარაუდოა, რომ ამ ორ მდგომარეობას ერთი, საერთო ეტიოლოგიური ფაქტორი ჰქონდეს (Lilenfeld and Kaye, 1998).

სოციალური ფაქტორები

ის ფაქტი, რომ ნერვული ანორექსია გარკვეული სოციალური ფენის პრობლემას წარმოადგენს, გვაფიქრებინებს, რომ მის განვითარებაში მნიშვნელოვან როლს ასრულებს კულტურალური ფაქტორები. ამ ფაქტორებს შორის ცენტრალურია ფართოდ გავრცელებული თვალსაზრისი, რომლის თანახმად, სიგამხდრე მიმზიდველი და სასურველია. შეძლებული სოციალური ფენის შესწავლამ აჩვენა, რომ ამ ფენის მოსწავლე და სტუდენტი გოგონების უმრავლესობა დროგამოშვებით დიეტას იცავს. თუ არ გავითვალისწინებთ ერთჯერად რისკ-ფაქტორებს, პირები, რომლებსაც უვითარდებათ ნერვული ანორექსია, არ განიცდიან სხვა რისკფაქტორების მნიშვნელოვან ზემოქმედებას. ეს გვაფიქრებინებს, რომ ამ შემთხვევაში მთავარია ინდივიდის რეაქცია დიეტაზე და არა თავისთავად დიეტის დაცვა (Fairburn, 1999).

ინდივიდუალური ფსიქოლოგიური მიზეზები

ბრუხი (Bruch, 1974) იყო პირველი მკვლევარი, რომელმაც შეისწავლა ნერვული ანორექსიის ფსიქოლოგიური წინაპირობები მისი აზრით, ნერვული ანორექსიის მქონე პაციენტები ჩართულნი არიან საკუთარ თავთან უმოწყალო ბრძოლაში თვითკონტროლის, იდენტობის განცდისა და ეფექტურობის მიღწევის მიზნით. მათი ძალისხმევის საბოლოო მიზანია გახდომა. ამ მოსაზრებას ადასტურებს ეპიდემიოლოგიური კვლევების შედეგები, რომელთა მიხედვით, მოცემული აშლილობის განვითარების მექანიზმში დაბალი თვითშეფასება და სრულყოფილებისკენ სწრაფვა ერთმანეთზეა გადაჯაჭვული (Fairburn, 1999). სავარაუდოა, რომ ეს პრემორბიდული პიროვნული თავისებურებები განსაკუთრებით ართულებს ახალგაზრდის მორგებას მოზარდობის ხანის მოთხოვნებთან. აშლილობის დებიუტის პერიოდი გვაფიქრებინებს, რომ პიროვნების განვითარებასთან დაკავშირებული პრობლემები მართლაც მნიშვნელობის მქონეა, რაც დაადასტურა ეპიდემიოლოგიურ დონეზე გაკეთებულმა შემთხვევა-კონტროლის გამოკვლევებმა (Fairburn, 1999).

შიდა ოჯახური მიზეზები

ნერვული ანორექსიით დაავადებული პაციენტების ოჯახებში საკმაოდ ხშირია გართულებული ურთიერთობები, რაც ავტორების ნაწილს აფიქრებინებს, რომ ამ ტიპის პრობლემები გარკვეულ როლს თამაშობს დაავადების განვითარების მექანიზმში. ზოგი ავტორი თვლის (Minuchin,ნ, 1978), რომ დაავადების განვითარების საფუძველს შესაძლოა ოჯახური ურთიერთობების სპეციფიკური მოდელი წარმოადგენდეს. ასეთი მოდელი გულისხმობს გადაჭარბებულ მფარველობას, სიხისტეს და კონფლიქტების მოგვარების უუნარობას. ავტორები ასევე მიიჩნევენ, რომ ნერვული ანორექსიით ოჯახის წევრის დაავადება ემსახურება ოჯახური უთანხმოებების მოწესრიგებას.

ეპიდემიოლოგიური კვლევებით დადგინდა, რომ პირები, რომელთაც უვითარდებათ ნერვული ანორექსია, ბავშვობაში იზრდებოდნენ კონფლიქტურ ოჯახურ გარემოში (ცუდი ურთიერთობა მშობლებთან; მშობლების ფსიქიკური აშლილობები, კერძოდ, დეპრესია). თუმცა, უნდა აღინიშნოს, რომ ეს რისკ-ფაქტორები არ არის სპეციფიკური ნერვული ანორექსიისთვის, რადგან ამ ფონზე იმავე სიხშირით გვხვდება სხვა ფსიქიკური აშლილობებიც, მაგ., გუნებ-განწყობის აშლილობები (Fairburn, 1999). როგორც ჩანს, ნერვული ანორექსიის განვითარების წინაპირობაა ამ ზოგადი რისკფაქტორების ურთიერთქმედება ინდივიდის ისეთ კონკრეტულ შინაგან ფაქტორებთან, როგორიცაა სრულყოფილებისაკენ სწრაფვა და დაბალი თვითშეფასება.

აშლილობის მიმდინარეობა და პროგნოზი

საწყის სტადიებზე ნერვული ანორექსიის მიმდინარეობა ცვალებადი ხასიათისაა. ერთმანეთს ენაცვლება გამწვავებებისა და ნაწილობრივი რემისიის პერიოდები. ხანმოკლე ანამნეზის შემთხვევებში სრული გამოჯანმრთელება არ წარმოადგენს იშვიათ მოვლენას. გრძელვადიანი პროგნოზის გაკეთება რთულია, რადგან გამოქვეყნებული მასალა ეფუძნება არჩევით შემთხვევებს, ხოლო შემდგომი დაკვირვებით მიღებული მონაცემები - არასრული. გამოსავალი საკმაოდ განსხვავებულია, თუმცა, დადგენილია შემდეგი ზოგადი კანონზომიერებები:

1. მიუხედავად იმისა, რომ, ჩვეულებრივ, წონა და მენსტრუალური ციკლი ნორმაში დგება, კვებითი ჩვევები და დამოკიდებულება სხეულის წონისა და ფორმის მიმართ ანომალიური რჩება და ზოგიერთ პაციენტს უვითარდება ბულიმია ან სხვაგვარად დაუზუსტებელი კვებითი აშლილობები.

2. ნერვული ანორექსია არასოდეს გარდაიქმნება ფსიქიკური აშლილობის სხვა ფორმად.

3. მიუხედავად აშლილობის ქრონიკული მიმდინარეობისა, პაციენტი შეიძლება გამოჯანმრთელდეს მრავალი წლის შემდეგ.

4. იმ გამოკვლევების მიხედვით, რომელთა დროსაც ტარდებოდა მძიმე შემთხვევებზე ხანგრძლივი შემდგომი დაკვირვება, ლეტალობის მაჩვენებელი დაახლოებით 15% აღმოჩნდა, რაც ექვსჯერ აღემატება ლეტალობის სტანდარტულ მაჩვენებელს. ზოგადად, სიკვდილის უშუალო მიზეზია თვითმკვლელობა ან სამედიცინო გართულებები. სავარაუდოა, რომ ლეტალობის მაჩვენებელი უფრო დაბალი იქნება, თუკი კვლევა ჩატარდება უფრო დიდ პოპულაციაზე; ის შეიძლება კიდევ უფრო მეტად შემცირდეს მკურნალობის გაუმჯობესებული მეთოდების დანერგვის შემდეგ (Nielson, 1998).

5. პაციენტების ერთი მეხუთედი აღწევს სრულ გამოჯანმრთელებას, ხოლო მეორე მეხუთედი მძიმე ავადმყოფი რჩება. დანარჩენ პაციენტებს აღენიშნებათ სხვადასხვა ხარისხის ქრონიკული და ცვალებადი დარღვევები.

6. კეთილსაიმედო გამოსავლის მთავარი პრედიქტორი არის ხანმოკლე ავადმყოფობის ისტორია და აშლილობის გამოვლენა ადრეულ ასაკში. ხოლო, სიმსუქნე ბავშვობის ასაკში, დაბალი თვითშეფასება და პიროვნული აშლილობები არაკეთილსაიმედო გამოსავლის პრედიქტორებია (Sullivan, 1998).

ნერვული ანორექსიის მართვის სახელმძღვანელო პრინციპები

ნერვული ანორექსიის მართვის სახელმძღვანელო პრინციპები

ნერვული ანორექსიის შემთხვევათა უმრავლესობის მართვა უნდა მოხდეს ამბულატორიულად, ფსიქოლოგიური მკურნალობისა და ფიზიკური მდგომარეობის მონიტორინგის პირობებში; ფსიქოლოგიური თერაპია მოიცავს კოგნიტურ-ანალიტიკურ თერაპიას, კოგნიტურ-ბიჰევიორულ თერაპიას, ინტერპერსონალურ ფსიქოთერაპიას, ფოკუსურ ფსიქოდინამიკურ თერაპიას და ოჯახურ ინტერვენციას, რომელიც უშუალოდ კვებით აშლილობაზეა მიმართული; ამბულატორიული ფსიქოლოგიური თერაპია, ჩვეულებრივ, სულ მცირე, 6 თვის მანძილზე უნდა გაგრძელდეს. თუ პაციენტის მდგომარეობა არც უმჯობესდება და არც უარესდება, საჭიროა მკურნალობის უფრო ინტენსიურ ფორმაზე გადასვლა (მაგ., გადასვლა ინდივიდუალური თერაპიიდან კომბინირებულ-ინდივიდუალურ თერაპიაზე ან ოჯახთან მუშაობაზე, ან დღის სტაციონარულ ან ჰოსპიტალურ მკურნალობაზე). ნერვული ანორექსიის მკურნალობის ერთადერთი მეთოდი არ უნდა იყოს დიეტის მოწესრიგება. კვების აღდგენის პერიოდში ჰოსპიტალიზებულ პაციენტებთან აუცილებელია ფიზიკური მდგომარეობის მონიტორინგის ჩატარება. ფსიქოლოგიური დახმარება მიმართული უნდა იყოს როგორც კვებასთან დაკავშირებულ ქცევებზე, ასევე სხეულის წონისა და ფორმის მიმართ დამოკიდებულების შეცვლაზე და უფრო ფართო ფსიქოსოციალურ საკითხებზე. იგულისხმება, რომ ასეთი ჩარევა წონაში მატებას შეუწყობს ხელს. ნერვული ანორექსიის მქონე სტაციონარული პაციენტების მიმართ არ უნდა გამოვიყენოთ ქცევის მოდიფიკაციის ხისტი პროგრამები. სტაციონარში წონის აღდგენის შემდეგ, პაციენტს უნდა შევთავაზოთ ამბულატორიული ფსიქოლოგიური მკურნალობა, რომელიც უნდა იყოს ფოკუსირებული როგორც კვებასთან დაკავშირებულ ქცევაზე, ისე სხეულის წონისა და ფორმის მიმართ დამოკიდებულების შეცვლაზე, ასევე, უფრო ფართო ფსიქოსოციალურ საკითხებზე. გარდა ამისა, მუდმივად უნდა წარმოებდეს ფიზიკური და ფსიქოლოგიური რისკების მონიტორინგი.

წყარო

• ჯანდაცვის მსოფლიო ორგანიზაციის ფსიქიატრიის ლექსიკონები
• ოქსფორდის მოკლე სახელმძღვანელო ფსიქიატრიაში