პანტიანის ჯვარპატიოსნის ეკლესია
პანტიანის ჯვარპატიოსნის ეკლესია - არქიტექტურული ძეგლი მდებარეობს, საქართველოში, შიდა ქართლის მხარეში, კასპის მუნიციპალიტეტში, სოფელ პანტინის ჩრდილო-აღმოსავლეთით, 1 კმ-ზე. თარიღდება VIII-IX საუკუნეებით. თავდაპირველად ეკლესია სამნავიან ბაზილიკას წარმოადგენდა. მოგვიანებით, XV-XVII საუკუნეებში გადააკეთეს.
აღწერილობა
ეკლესია (12.8XI2 მ) ნაგებია რიყისა და ნატეხი ქვით. შესასვლელი სამხრეთიდანაა, იგი თავდაპირველად სვეტზე დაყრდნობილ ორთაღიან ღიობს წარმოადგენდა. ნავები ერთმანეთისაგან გეგმით ჯვაროვანი სვეტების ორი წყვილითა და მათზე დაყრდნობილი თაღებით იყო გამოყოფილი, სამხრეთის ნავი აღმოსავლეთ კედელში გაჭრილი სარკმლიდან ნათდებოდა. შუა ნავი გვერდისებზე სიგანით ორჯერ მეტი იყო და აღმოსავლეთით ნალისებრი, გარედან შვერილი აფსიდით მთავრდებოდა. აფსიდში გაჭრილი იყო ორი სარკმელი. სიგანით ნავზე ნაკლები აფსიდი მისგან ბრტყელი მხრებით იყო გამოყოფილი. ჩრდილოეთის ნავსაც აღმოსავლეთით ჰქონდა აფსიდი, რომლის ღერძზე გაჭრილი იყო ერთი სარკმელი. ნავები გადახურული იყო ცილინდრული კამარით. გადაკეთების შედეგად სამნავიანი ბაზილიკის სტრუქტურა მთლიანად დაირღვა. ამჟამად ორთაღიანი შესასვლელის ჩრდილოეთი ნაწილი მთლიანად ამოშენებულია, ხოლო მეორე ნაწილში არქიტრავით გადახურული სწორკუთხა კარია გაჭრილი. სამხრეთ ნავში ამოშენებულია სამი თაღით გახსნილი ღიობის ნაწილი, კედლის აღმოსავლეთ ნაწილში კი გაჭრილია შუა ნავთან დასაკავშირებელი საკმაოდ განიერი შეისრულთაღიანი გასასვლელი. მნიშვნელოვნად შეცვლილია შუა ნავი. აფსიდი ნავისაგან საკმაოდ მასიური ქვის კანკელითაა გამოყოფილი. ჩრდილოეთ კედლის მთელ სიგრძეზე და სამხრეთ კედლის დასავლეთ ნაწილზე 0,4 მ სისქის კედელია მიშენებული. ჩრდილოეთ კედლის დასავლეთ ნაწილში დატოვებულია ვიწრო კარი ჩრდილოეთ ნავში გასასვლელად. სამხრეთი ნავი კარიბჭედ გამოიყენეს ლილვითა და წრეთარგით შედგენილი ლავგარდნის ფრაგმენტი მხოლოდ აღმოსავლეთ ფასადზე, საკმაოდ მასიურ შვერილ აფსიდზეა შემორჩენილი. გადაკეთებისას ეკლესიას სამხრეთიდან მიაშენეს მცირე ზომის სწორკუთხა სათავსი.
ეკლესიის სამხრეთით დგას ორსართულიანი სამრეკლო (5,6X5,6 მ). თარიღდება XVI-XVII საუკუნით. ნაგებია აგურითა და რიყის ქვით. პირველი სართულის ოთხივე კედელში აგურის ნახევარწრიული თაღით დასრულებული ღიობებია. ეს სართული ცილინდრული კამარით იყო გადახურული. გუმბათოვანი მეორე სართული გეგმით რვაკუთხედია. მის წახნაგებში თითო შეისრულთაღიანი მაღალი სარკმელია.
