პარემიოლოგია
პარემიოლოგია – ანდაზის ჟანრის შემსწავლელი მეცნიერება. სახელწოდება მისივე ობიექტის აღმნიშვნელი ბერძნული: ტერმინიდან paroimia მომდინარეობს. პარემიოლოგიის მიზანია შეისწავლოს ანდაზის რაობა, წარმოშობა-განვითარება, ისტორიული როლი და ამოცანები.
პარემიოლოგიაში მრავალი თეორია შეიქმნა. მითოლოგიურმა სკოლამ ანდაზების წარმოშობა უძველეს მითებსა და რელიგიურ წარმოდგენებს დაუკავშირა. ისინი ანდაზებში მითოლოგიური პერიოდის გადმონაშთებს ეძებდნენ (თ. ბუსლაევი, ა. აფანასიევი). ანდაზას განიხილავდნენ როგორც განყენებულ ხალხურ სიბოძნეს, რომელიც შექმნის მომენტიდანვე უცვლელი სახით მო–მდინარეობს; მასში არ შეიმჩნევა არც კლასობრივი თვალსაზრისი და არც გარკვეული პიროვნება. აღნიშნული პოზიციებიდან გამომდინარე მითოლოგები თანამედროვე ანდაზების წარმოშობა-განვითარებისა და მათი შემეცნებითი როლის საკითხებზე არასწორ თვალსაზრისს ავითარებდნენ. სესხების ანუ „მოხეტიალე სიუჟეტების თეორიის“ მიმდევრებმა (თ. ბენფეი, მ. მიხელსონი, ი. ტიმოშენკო ანდაზათმცოდნეობის აქტუალურ პრობლემად სხვადასხვა ხალხის ანდაზების მსგავსებათა სათავეების ძიება აქციე. ისინი ფოლკლორში გავრცელებულ მონათესავე ანდაზებს ერთი გარკვეული წყაროდან მომდინარედ თვლიდნენ. მსგავსი სიუჟეტებისა და მოტივების ურთიერთშეჯერებამ პარემიოლოგთა ყურადღება სხვა მხრივაც მიიქცია. აღმოჩნდა, რომ ანალოგიური ანდაზები ნიშანდობლივი იყო არა მარტო იმ ქვეყნებისათვის, რომელთაც ოდესღაც ერთმანეთთან ჰქონდათ გარკვეული ურთიერთობა, არამედ იმ კონტინენტებისთვისაც, რომელნიც არასოდეს ყოფილან ერთმანეთთან დაკავშირებული არც ეკონომიურ-კულტურული და არც გეოგრაფიული თვალსაზრისით. ამ პრობლემის ახსნისას პარემიოლოგთა შმორის გაჩნდნენ ანთროპოლოგიური ანუ „თვითჩასახვის თეორიის“ მიმდევრები. ისინი სხვადასხვა ხალხთა ფოლკლორში მონათესავე ანდაზების არსებობას ადამიანური ბუნების, ფსიქიკის, აზროვნების ერთიანობით, საკაცობრიო კულტურის ევოლუციის მსგავსებით განსაზღვრავდნენ.
ფ. ზანდუკელი
