პლაჟის ფრენბურთი
პლაჟის ფრენბურთი – სპორტული თამაში 2-2-კაციან გუნდებს შორის ბადით გაყოფილ ქვიშიან მოედანზე. მოთამაშენი ბურთს ერთმანეთს ხელით გადასცემენ და ცდილობენ, ისე გადააგდონ ბადის იქით, მეტოქის მოედანზე, რომ მიწაზე დაეშვას ან მოწინააღმდეგემ ვერ მოიგერიოს.
სარჩევი |
ისტორია
პლაჟის ფრენბურთს 1920-იანი წლებიდან თამაშობდნენ ამერიკისა და ევროპის ქვეყნებში. 1930 წლიდან შეჯიბრებები იმართებოდა საფრანგეთში, ბულგარეთში, ჩეხოსლოვაკიასა და ლატვიაში. გუნდში 3 ან 4 მოთამაშე იყო. 2-კაციანი გუნდეობის პირველი ოფიციალური ტურნირი 1947 წელს ჩატარდა ამერიკის შეერთებულ შტატებში. იმავე პერიოდში პლაჟის ფრენბურთი ფართოდ გავრცელდა ბრაზილიაში, მოგვიანებით – არგენტინაში.
1965 წელს აშშ-ში შეიქმნა სპორტის ამ სახეობის მიმდევართა პირველი გაერთიანება – კალიფორნიის პლაჟის ფრენბურთის ასოციაცია. 1974 წელს სან-დიეგოში (აშშ) გაიმართა პირველი კომერციული ტურნირი, ადრინდელ შეჯიბრებებში მხოლოდ კაცები გამოდიოდნენ, მოგვიანებით კი – პლაჟის ფრენბურთში ქალებიც ჩაებნენ.
1986 წელს ფრენბურთის საერთაშორისო ფედერაციამ ეს თამაში დამოუკიდებელ სახეობად ცნო და ოფიციალური სტატუსი მიანიჭა, 1993 წელს კი სოკ-მა იგი ოლიმპიურ სახეობად აღიარა.
პლაჟის ფრენბურთის ოლიმპიური დებიუტი მოეწყო 1996 წელს, ატლანტაში. კაცების ტურნირი ამერიკელებმა მოიგეს, ქალებისა – ბრაზილიელებმა.
პლაჟის ფრენბურთ საქართველოში
1980-იანი წლების მიწურულს კლასიკურ ფრენბურთში საქართველოს ჩემპიონატის პარალელურად ღია მოედნებზე წყვილთა შეხვედრებსაც აწყობდნენ. ეს იყო პირველი მცდელობა საქართველოში პლაჟის ფრენბურთის განვითარებისა. 1997 წლიდან ამ საქმეს უძღვებოდა პლაჟის ფრენბურთის კავშირი, რომელიც ფრენბურთის ფედერაციის გენერალური მდივნის ედუარდ სანთელაძის თაოსნობით შეიქმნა. კავშირმა 1997-2000 წლებში ბათუმსა და თბილისში ოთხჯერ ჩაატარა საქართველოს ჩემპიონატი. ქალებში ქვეყნის პირველი ჩემპიონები იყვნენ თამარ ლატარია და ანა ბჟეჟინსკაია (ბათუმი), კაცებში – ირაკლი ჩაჩუა და სულხან ახვლედიანი (თბილისი). იმავე პერიოდში შეიქმნა ბავშვთა ჯგუფები, თბილისში გაიმართა რამდენიმე შეჯიბრება, საქართველოს გუნდები მონაწილეობდნენ თურქეთისა და საბერძნეთის საერთაშორისო ტურნირებში. 2001 წელს ოფიციალური სარეიტინგო მატჩები გამართა თბილისელ ფრენბურთელთა წყვილმა (სულხან ახვლედიანი, ვახტანგ ჩიქოვანი). ბათუმსა და თბილისში მოეწყო პლაჟის ფრენბურთის სპეციალური მოედნები, მაგრამ შემდგომ უსახსრობის გამო სპორტის ამ სახეობის განვითარება შეფერხდა.
2006 წელს საქართველოს ფრენბურთის ფედერაციის მაშინდელი პრეზიდენტის ლევან ახვლედიანის ინიციატივით შეიქმნა ქართულ-ბრაზილიური კაცთა და ქალთა გუნდები, რომლის წევრებიც საქართველოს მოქალაქეები გახდნენ და 2008 წლის პეკინის ოლიმპიური თამაშების ლიცენზია მოიპოვეს. პეკინში ქალთა გუნდი ბრძოლას მერვედფინალიდან გამოეთიშა, ვაჟებმა (რენატო გომესი და ჟორჟე ტერსეირო, შემდგომში – გეორ და გია) კი ნახევარფინალამდე მიაღწიეს და საბოლოოდ, მეოთხე ადგილი დაიკავეს.
წესები
პლაჟის ფრენბურთს თამაშობენ ქვიშიან მოედანზე, რომლის ზომებია 16X8 მ მოედანი ორ თანაბარ ნაწილად არის გაყოფილი ბადით, რომლის სიგანეა 1 მ. ბადის სიმაღლე მიწიდან კაცებისთვის 2,43 მეტრია, ქალებისთვის - 2,24. ბურთის დიამეტრია 65-67 სანტიმეტრი, წონა - 260-280 გრამი.
გუნდში 2 მოთამაშეა, რომელთა შეცვლა არ შეიძლება. ბურთს აწოდებენ მოედნის უკანა ხაზიდან, ქვემოდან ან ზემოდან, გაშლილი ხელისგულის ან წინამხრის, დარტყმით. ერთი გუნდის მოთამაშეები ბურთს რიგრიგობით აწოდებენ. ბურთის მოგერიება სხეულის ნებისმიერი ნაწილით შეიძლება. თითოეულ გუნდს, სანამ მეტოქის ნახევარზე გადააგდებდეს, უფლება აქვს ბურთს სამჯერ შეეხოს, ოღონდ შეცდომად ითვლება, თუ ერთი მოთამაშე ბურთს ზედიზედ ორჯერ შეეხება.
მატჩი 3 პარტიისგან შედგება. ყოველი 7 ქულის გათამაშების შემდეგ (მაგ: 4:3, 5:2, 7:0) გუნდები ცვლიან მოედანს, მესამე გადამწყვეტ პარტიაში – 5 ქულის გათამაშების შემდეგ. თუ მომწოდებელმა გუნდმა გათამაშება წააგო, ბურთის მოწოდების უფლება მის მოწინააღმდეგეს გადაეცემა. პარტიაში გამარჯვებისთვის საჭიროა 21 ქულის მოგროვება, ოღონდ ისე, რომ ანგარიშში სხვაობა 2 ქულა მაინც იყოს. სხვა წესი მოქმედებს გადამწყვეტი პარტიის გათამაშებისას: ამ დროს გამარჯვებისთვის 15 ქულის მოგროვებაც კმარა. მესამე სეტში ქულა ყოველი გათამაშების დროს იწერება, მიუხედავად იმისა, თუ ვინ აწოდებს. თამაში გრძელდება მანამ, სანამ ერთ-ერთი გუნდი 2 ქულის უპირატესობას არ მიაღწევს.
