ჩვეულებრივი კოკონა
ჩვეულებრივი კოკონა (ლათ. Bucephala clangula Linnaeus, 1758) − ფრინველი იხვისებრთა ოჯახიდან. საშუალო სიდიდის იხვია, ფრთა 185-230 მმ-ია, ნისკარტი – 30-40 მმ, წონა – 600-1000 გ. მამალი დიდია დედალზე. სქესთა შორის მკვეთრი განსხვავებაა შეფერილობაშიც. მამლის თავი, კისერი ზემო ნაწილში და მთელი დორსალური მხარე შავია, თავზე მომწვანო ელფერით. კეფაზე წაგრძელებული ბუმბულებია. ნისკარტის კუთხესთან მოზრდილი მრგვალი თეთრი ლაქაა. კისრის ქვემო ნაწილი და სხეულის ვენტრალური მხარე თეთრია, გვერდებზე გასწვრივი შავი ზოლებით. ფრთების პატარა მფარავები შავია, დანარჩენი – თეთრი. ფრთაზე არის თეთრი „სარკე“. პირველი და მესამე რიგის მომქნევები, აგრეთვე საჭის ბუმბულები და ნისკარტი შავია, ფეხები – მკვეთრი ყვითელი. დედალი თავსა და კისრის ზემო ნაწილში ყავისფერია, კისრის დანარჩენი, უფრო დიდი ნაწილი მორუხო ფერისაა. სხეულის ზედა მხარე მუქი რუხია. ზურგის წინა ნაწილი უფრო ღია ფერისაა, ხოლო უკანა ნაწილი მოშავოა. ჩიჩახვისა და გვერდების ბუმბულები ასპიდურ-რუხია, მოთეთრო არშიებით. დანარჩენი ქვემო მხარე თეთრია, მხოლოდ მუცლის უკანა ნაწილია მორუხო.
სარჩევი |
გავრცელება
ბუდობის არეალი მოიცავს ევროპის, აზიისა და ჩრდილოეთი ამერიკის ტყის ზონის დიდ ნაწილს. სსრ კავშირის ტერიტორიაზე ბუდობს დასავლეთ ესტონეთიდან და ლატვიიდან, აღმოსავლეთით ანადირამდე და კამჩატკამდე. ჩრდილოეთი საზღვარი ემთხვევა ტყის ზონის საზღვარს. ბუდობის ყველაზე სამხრეთი პუნქტებია დნეპრის დელტა, ვორონეჟის ოლქი, ილეკის შესართავი, სემიპალატინსკი, ზაისანის ტბა, ალტაი, სახალინი და უსურის აუზი. ევროპასა და ჩრდილოეთ ამერიკაში ბუდობს მხოლოდ მათ ჩრდილოეთ რაიონებში. ზამთრობს ევროპის, აზიისა და ჩრდილოეთი ამერიკის უფრო სამხრეთ ნაწილებში. საქართველოში ცნობილია, როგორც მოზამთრე ფრინველი.
ბიოტოპი
ბუდობის დროს ტაიგაში ირჩევს მდორე, მაგრამ სუფთაწყლიანი მდინარეებისა და ტბების ტყიან ნაპირებს. ზამთრობით გვხვდება უპირატესად ზღვების სანაპიროებზე.
გამრავლება
ბუდობს ხის ფუღუროებში, იშვიათად – კლდის ნაპრალებშიც. ბუდის ამონაფენს შეადგენს ფუღუროს ბრელო, რომელსაც ბუმბულიც ემატება. აპრილის მეორე ნახევარში დებს 8-12 კვერცხს. საინკუბაციო პერიოდის ხანგრძლივობა 20 დღემდე აღწევს.
კვება
საკვებს პოულობს წყალშიც და ხმელეთზეც. ჭამს ნაირგვარი მცენარის ვეგეტატიურ ნაწილებს, აგრეთვე უხერხემლო ცხოველებს და თევზებს.
მნიშვნელობა
ფართოდ გავრცელებული და საკმაოდ რიცხვმრავალი სახეობაა. ზოგან მასობრივად იჭერენ ბადეებით. აგროვებენ მის კვერცხსა და ბუმბულს სპეციალურად დადგმული ხელოვნური ფუღურო-საბუდრების მეშვეობით.
