ჯილდაობა
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ჯილდაობა –''' ხალხური სპორტული | + | '''ჯილდაობა –''' ხალხური სპორტული შეჯიბრება, რომელიც ქვის გასროლა-აწევაში მდგომარეობდა. ხატობის დროს, სადღესასწაულო შეკრებილობაში, ახალგაზრდობა სხვადასხვა ტრადიციულ შეჯიბრთან ერთად სიმძიმის აწევას თუ გასროლასაც მიმართავდა [[აღდგომა|აღდგომის]] პირველ ორშაბათს [[ლეჩხუმი|ლეჩხუმში]] ხატარეშობისას, დეხვირის საზოგადოება [[მცხეთა|მცხეთიდან]] ხატს გამოიტანდა და მოკრძალებით დაასვენებდა [[ცაცხვი]]ს ქვეშ. იქ დიდი ქვის ქვეშ შენახულ ქვის ბურთს გამოიღებდნენ და აღმოსავლეთისაკენ ხევზე გადაისროდნენ მკლავმარჯვენი. შორს გასროლისა და ქვის დაცემის ხასიათის მიხედვით წლის ავკარგიანობაზე წინასწარმეტყველებდნენ. აღმოსავლეთ [[საქართველო]]ს მთიანეთში ქვის შორს გასროლაზე ჯილდო იყო დაწესებული. ამგვარი სპორტული თუ სამხედრო შეჯიბრის კვალი [[კოპალა]]სა და [[იახსარი]]ს ლექსებშიც იჩენს თავს. იახსარი რიტუალურ ლექსში ამბობს: |
| − | წლის ავკარგიანობაზე წინასწარმეტყველებდნენ. აღმოსავლეთ [[საქართველო]]ს მთიანეთში ქვის შორს გასროლაზე ჯილდო იყო დაწესებული. ამგვარი სპორტული თუ სამხედრო შეჯიბრის კვალი [[კოპალა]]სა და [[იახსარი]]ს ლექსებშიც იჩენს თავს. იახსარი რიტუალურ ლექსში ამბობს: | + | |
::::ღვთის კარზე შავიყარენით სამოცდასამი ხატია, | ::::ღვთის კარზე შავიყარენით სამოცდასამი ხატია, | ||
| ხაზი 8: | ხაზი 7: | ||
::::მაჩუქა დამბადებელმა მშვილდ-ლახტი საომარია. | ::::მაჩუქა დამბადებელმა მშვილდ-ლახტი საომარია. | ||
| − | სიმძიმით არა მარტო ხორციელნი იწრთობიან, | + | სიმძიმით არა მარტო ხორციელნი იწრთობიან, არამედ ღვთაებანი და [[ღვთისშვილი|ღვთისშვილნიც]]. „სავაჟკაცო ქვით“ ან მისი შემცველი საგნით ასაკში მოსულ ჭაბუკთა ძალის შემოწმება [[ამირანი]]ს უძველეს [[თქმულება]]შიც გვხვდება. |
''მ. ჩიქოვანი'' | ''მ. ჩიქოვანი'' | ||
| ხაზი 19: | ხაზი 18: | ||
* მ. ალავიძე, ლეჩხუმური ზეპირსიტყვაობა, 1951, გვ. 129; | * მ. ალავიძე, ლეჩხუმური ზეპირსიტყვაობა, 1951, გვ. 129; | ||
* თ. ოჩიაური, მითოლოგიური გადმოცემები, 1967, გვ. 42; | * თ. ოჩიაური, მითოლოგიური გადმოცემები, 1967, გვ. 42; | ||
| − | * ქართული | + | * ქართული ხალხური პოეზია, I, 1972. |
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული ფოლკლორის ლექსიკონი: ნაწილი II]] | [[ქართული ფოლკლორის ლექსიკონი: ნაწილი II]] | ||
[[კატეგორია:ხალხური სპორტული შეჯიბრებები]] | [[კატეგორია:ხალხური სპორტული შეჯიბრებები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 14:01, 9 ივნისი 2025 მდგომარეობით
ჯილდაობა – ხალხური სპორტული შეჯიბრება, რომელიც ქვის გასროლა-აწევაში მდგომარეობდა. ხატობის დროს, სადღესასწაულო შეკრებილობაში, ახალგაზრდობა სხვადასხვა ტრადიციულ შეჯიბრთან ერთად სიმძიმის აწევას თუ გასროლასაც მიმართავდა აღდგომის პირველ ორშაბათს ლეჩხუმში ხატარეშობისას, დეხვირის საზოგადოება მცხეთიდან ხატს გამოიტანდა და მოკრძალებით დაასვენებდა ცაცხვის ქვეშ. იქ დიდი ქვის ქვეშ შენახულ ქვის ბურთს გამოიღებდნენ და აღმოსავლეთისაკენ ხევზე გადაისროდნენ მკლავმარჯვენი. შორს გასროლისა და ქვის დაცემის ხასიათის მიხედვით წლის ავკარგიანობაზე წინასწარმეტყველებდნენ. აღმოსავლეთ საქართველოს მთიანეთში ქვის შორს გასროლაზე ჯილდო იყო დაწესებული. ამგვარი სპორტული თუ სამხედრო შეჯიბრის კვალი კოპალასა და იახსარის ლექსებშიც იჩენს თავს. იახსარი რიტუალურ ლექსში ამბობს:
სიმძიმით არა მარტო ხორციელნი იწრთობიან, არამედ ღვთაებანი და ღვთისშვილნიც. „სავაჟკაცო ქვით“ ან მისი შემცველი საგნით ასაკში მოსულ ჭაბუკთა ძალის შემოწმება ამირანის უძველეს თქმულებაშიც გვხვდება.
მ. ჩიქოვანი
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- მ. ალავიძე, ლეჩხუმური ზეპირსიტყვაობა, 1951, გვ. 129;
- თ. ოჩიაური, მითოლოგიური გადმოცემები, 1967, გვ. 42;
- ქართული ხალხური პოეზია, I, 1972.
