დეპერსონალიზაცია
დეპერსონალიზაცია - (depersonalization) წარმოადგენს „მე“-ს ცნობიერების შეცვლას,რომლის დროსაც პიროვნების მიერ საკუთარი პერსონა განიცდება, როგორც არარეალური, მოწყვეტილი საკუთარ გამოცდილებას. პაციენტს არ შეუძლია ემოციის განცდა. (ოქსფორდის მოკლე სახელმძღვანელო ფსიქიატრიაში)
დეპერსონალიზაცია აღქმის პათოლოგიაა, რომლის დროსაც თვითშემეცნების დონე აწეულია, მაგრამ საკუთარი პიროვნება, მთლიანად ან ნაწილობრივ, აღიქმება არარეალურად, დაშორებულად ან ხელოვნურად.
აღქმის მსგავსი დარღვევა აღინიშნება გრძნობათა ორგანოების ნორმალური ფუნქციონირების და შენახული ემოციური გამომსახველობის ფონზე. მრავალ რთულ და უსიამოვნო ფენომენს შორის, რომელთა უმრავლესობის ახსნა სიტყვებით შეუძლებელია, ყველაზე ხატოვნად წარმოდგენილია განცდები, დაკავშირებული საკუთარი სხეულის ცვლილებებთან, კომპულსიური თვითანალიზი, ემოციური პასუხის არარსებობის განცდა, დროის აღქმის დარღვევა და, ასევე, შეცვლილი იდენტურობის ან ავტომატიზაციის შეგრძნებები. ინდივიდი შეიძლება გრძნობდეს დაშორებას საკუთარი განცდებისაგან, თითქოს საკუთარ თავს გარედან უყურებს, ან თითქოს ის უკვე მკვდარია. ამ ფენომენის ანომალიური ხასიათის შეცნობა, როგორც წესი, შენახულია. (ფსიქიატრიის ლექსიკონები)
რადგანაც პაციენტებს უჭირთ დეპერსონალიზაციასა და დერეალიზაციასთან დაკავშირებული განცდების აღწერა, ისინი ხშირად მიმართავენ მეტაფორას, რის გამოც შეიძლება დეპერსონალიზაცია და ბოდვითი იდეები ერთმანეთში აგვერიოს. მაგ., პაციენტმა შეიძლება თქვას: „ისეთი განცდა მაქვს, თითქოს ჩემი ტვინის ნაწილი არ მუშაობს” ან „ისეთი განცდა მაქვს, თითქოს ადამიანები, რომლებსაც ვხედავ, უსიცოცხლო ქმნილებები არიან”. ზოგჯერ დეპერსონალიზაციისა და ბოდვის ერთმანეთისაგან განსასხვავებლად საგულდაგულო გამოკითხვის ჩატარებაა საჭირო. „თითქოს” განცდა სასარგებლო დისკრიმინატორს წარმოადგენს.
დეპერსონალიზაცია და დერეალიზაცია ჯანმრთელ ადამიანებთანაც შეინიშნება. ის, ჩვეულებრივ, თავს იჩენს დაღლილობისას და უეცრად აღმოცენებული დროებითი ფენომენია (Sedman, 1970). აგრეთვე, მისი სიმპტომები ფიქსირდება უძილობისა და სენსორული დეპრივაციის დროს და, ასევე, ჰალუცინოგენური ნარკოტიკების მიღებისას.
დეპერსონალიზაცია და დერეალიზაცია აღინიშნება გენერალიზებული და ფობიკურ-შფოთვითი აშლილობების, დეპრესიული აშლილობების, შიზოფრენიისა და შუბლის წილის ეპილეფსიის დროს. არსებობს, აგრეთვე, იშვიათად გამოყენებადი დიაგნოსტიკური კატეგორია - დეპერსონალიზაცია-დერეალიზაციის სინდრომი.
