ვენცელი ჟან-პოლ
ვენცელი ჟან-პოლ - (ფრ. WENZEL JEAN-PAUL) ფრანგი დრამატურგი, რეჟისორი, მსახიობი. დაიბადა 1947 წლის 13 ივლისს.
ბიოგრაფია
ჟან-პოლ ვენცელი (ან ვენზელი) ფრანგი დრამატურგი და რეჟისორია. იგი დაიბადა 1947 წელს. მისი პირველი პიესა „შორს აგონდაჟადან“ (1975) ყოფილ საბჭოთა კავშირში დაიდგა 1986 წელს ტელევიზიაში სათაურით „შემოდგომის ქარი“. ვენცელმა უცბად გადაინაცვლა ლიტერატურიდან ყოველდღიური თეატრის მიმართულებაში, რომელმაც ძალა მოიკრიბა საფრანგეთში 1970-იანის შუა წლებსა და 80-იანის დასაწყისში. ამ მიმართულების ყველაზე ნათელი წარმომადგენელნი არიან: მიშელ ვინავერი, მიშელ დოიჩი, ლუი კალაფერტი, ფრანსუა-ლუი ტილი. ეს მიმართულება ვითარდებოდა დასავლეთ გერმანული ახალი რეალიზმის ტრადიციებით (რომლის წარმომადგენლებიც იყვნენ ფ. ქ. კრეცი და რ. ვ. ფასბინდერი) და პოლემიკურად გამოყენებული აბსურდის თეატრის გაკვეთილებით. რუსეთში ამავე პრინციპებით ვითარდებოდა და დღემდე მოღვაწეობს ლ. პეტრუშევსკაია.
„შორს აგონდაჟადან“ - ძველი ცოლ-ქმრის ისტორიაა მათ უფერულ, ერთფეროვან არსებობაზე. ხანდაზმული პენსიონერები თავიანთ ოცნებას ისრულებენ, ყიდულობენ სახლს სოფელში და ცდილობენ რაიმეთი შეავსონ თავიანთი უფერული ცხოვრება, მოიცილონ უსაზღვრო მოწყენილობა. ცხოვრების ყოველდღიურ მდორე დინებასთან ერთად, თითქმის მექანიკური ქმედებებით, აცნობიერებენ მარტოობის დრამას, - იმას, რომ ისინი არავის აღარ სჭირდება. მოხუცები უძლურნი აღმოჩნდნენ ახალი ცხოვრებისეული წესების პირისპირ. ფრანგულმა კრიტიკამ აღტაცებით მიიღო ეს პიესა. იგი შეაფასეს, როგორც წარდგენილი ბრალდება საზოგადოებისა და თანამედროვე ცივილიზაციისადმი, რომელიც ქმნის და აწამებს „პატარა ადამიანებს“.
ყოველდღიური თეატრის გმირები, უფრო ზუსტად კი ანტიგმირები - ეს ის ადამიანები არიან, რომელთაც არ ესმით და არ შეუძლიათ გაუგონ არა მარტო სხვებსა და გარშემო არსებულ კანონებს, არამედ საკუთარ თავსაც. მათ ამოძრავებთ არა გონება, არამედ ქვეცნობიერ საქციელთა ჩვეული სტერეოტიპები. ისეთი მოვლენებიც კი, როგორიცაა მკვლელობა, თვითმკვლელობა, ვერ გამოდიან ჩვეულებრივობის, უფერულობის ჩარჩოებიდან, და ყოველივე ეს მით უფრო მწვავედ გამოიყურება ამ მტანჯველი ყოველდღიურობის, სოციალური პრობლემების ფონზე. გმირების ზედმეტად დახვეწილი ენა გამაღიზიანებლად ისმის. უფრო დაუძლეველი ხდება პირადული დრამები, როგორც ეს პიესაში - „მარიანა გათხოვებას ელოდება“ (1975 წელს შეიქმნა კატრინ ფევეს თანაავტორობით) ჩანს. ოქმისეული მიუკერძოებლობითაა აღწერილი შეყვარებულთა - დამწყები მწერალი-ქალისა და მხატვრის დაშორება. „ურწმუნონში“ (1979) სიყვარული გააგიჟებთ და დამნაშავეებად აქცევს დრამის გმირებს. „ღამის სასაკლაო“ (1985) მოგვითხრობს ყასაბზე, რომელმაც თავისი შეყვარებული გოგონა აკუწა მხოლოდ იმიტომ, რომ უარი უთხრა სიყვარულზე და „მადო“ (1985) - თანამედროვე მედეას ისტორია, რომელიც თავის შვილს კლავს იმიტომ, რომ სამაგიერო გადაუხადოს ქმარს, რომელმაც მიატოვა. ვენცელთან არცთუ ისე იშვიათად ერთიანდება ნატურალისტური აღწერილობითობა და მოდერნისტული დრამის აგების წესები. ყველა მოქმედებასა და დიალოგში ჩანს ადამიანების გაუსაძლისი ურთიერთობები. პიესაში „გაორმაგება“ (1979) დედისა და ქალიშვილის აღსარებები ისმის, რომლებიც სხვადასხვა ენაზე საუბრობენ, რითაც კიდევ უფრო მძაფრად იკითხება არაკომუნიკაბელობის პრობლემა. ყოველდღიურობის აბსურდულობის პრობლემას, მეტყველების უვარგისობას ჭეშმარიტი ურთიერთობების დროს - დრამატურგი გვთავაზობს ანტიუტოპიის, ფანტასტიკის გზით „დღეის შემდეგ“ (1977), სადაც შორეული მომავლის არქეოლოგები გროტესკული ხერხით ცდილობენ დაღუპული ცივილიზაციის რეკონსტრუირებას და აბრუნებენ „მითოლოგიურ სატირებს“ - ნახევრად ადამიანებს, ნახევრად ღორებს, „სირცხვილი კაცობრიობას“ (1980, ო. პერიესთან და ჟ. ლ. ურდენობთან თანაავტორობით), საკუთარი მამის შესაძლებელი ბიოგრაფია, რომელიც იყო ვერმახტის ჯარისკაცი და ომის დროს შეუყვარდა ფრანგი ქალი, გახდა დეზერტირი, რათა იგი ცოლად მოეყვანა, ხოლო 1953 წელს უკვალოდ გაქრა - ვენცელმა ხორცი შეასხა პიესაში „ფატერლანდ“ („წინაპართა მიწა“, 1983), საკუთარი მოთხრობის ინსცენირებას ბ. ბლოკთან ერთად ფრანგული „ახალი რომანის“ ხერხების გამოყენებით.
