პარანოიდული
პარანოიდული - (paranoid), დომინირებული ავადმყოფური იდეების, მონო ან პოლითემატური ბოდვითი იდეების ამსახველი აღწერილობითი ტერმინი. ყველაზე ხშირია დევნის, სასიყვარულო ურთიერთობის, სიძულვილის, შურის, ეჭვიანობის, მაღალი წარმომავლობის, განდიდების, დანაკლისის და, აგრეთვე, ზებუნებრივი იდეები.
ასეთი აზრები და ბოდვითი იდეები შესაძლოა ორგანული ფსიქოზების, ტოქსიკური რეაქციების (ინტოქსიკაცია), შიზოფრენიის, ემოციურ სტრესზე იზოლირებული სინდრომის სახით ან პიროვნების აშლილობებისას შეგვხვდეს. (ფსიქიატრიის ლექსიკონები)
ტერმინს „პარანოიდული“ დევნის ბოდვის ეკვივალენტად იყენებენ. მიუხედავად ამისა, ზუსტი განმარტების თანახმად, ამ ტერმინს უფრო ფართო მნიშვნელობა აქვს (Lewis, 1970). სიტყვას „პარანოიდული” ძველი ბერძნები „ჭკუიდან გადამცდარის“ ეკვივალენტად ხმარობდნენ. მაგალითად, ამ სიტყვას ჰიპოკრატე იყენებდა ფებრილური დელირიუმის მქონე პაციენტების აღწერისას. მოგვიანებით, მრავალი ავტორი ამ ტერმინს მიმართავდა განდიდების, ეროტიკული, ეჭვიანობის და რელიგიური ბოდვის დახასიათებისას. მიუხედავად იმისა, რომ ისტორიული მოსაზრებიდან გამომდინარე, უმჯობესი იქნებოდა შეგვენარჩუნებინა ამ ტერმინის უფრო ფართო გაგება, ახლა მას, ჩვეულებრივ, ვიწრო მნიშვნელობით იყენებენ, რა სახითაც ეს პარანოიდული პიროვნული აშლილობის დიაგნოსტიკურ კატეგორიაშია მოცემული.
რადგან ტერმინს „პარანოიდული” ორი შესაძლო მნიშვნელობა აქვს, ტერმინი „დევნა” უმჯობესია მაშინ გამოვიყენოთ, როდესაც „პარანოიდულს” ვიწრო მნიშვნელობით ვხმარობთ. ყოველივე ეს, აგრეთვე, გავლენას ახდენს ამ სიტყვის გამოყენებაზე ისეთი სინდრომების აღწერისას, რომლებშიც ამგვარი სიმპტომები დომინირებენ. ძველი ტერმინი „პარანოიდული ფსიქოზი” (ან „პარანოიდული მდგომარეობა”), ნაწილობრივ გაურკვევლობების თავიდან აცილების მიზნით, ახლა შეცვალა ტერმინმა „ბოდვითი აშლილობები. (ოქსფორდის მოკლე სახელმძღვანელო ფსიქიატრიაში)
