დამატება (გრამატიკა)
დამატება – წინადადების წევრი, გადმოიცემა არსებითი სახელით (ან ფუნქციით მასთან გათანაბრებული სხვა სიტყვით – ზედსართავით, ნაცვალსახელით…). აღნიშნავს ზმნასთან სხვადასხვაგვარი მიმართებით დაკავშირებულ ობიექტებს. ამ მიმართებათა მიხედვით დამატებაში ორი ჯგუფია გარჩეული: პირმიმართი და პირმიუმართავი. პირმიმართი დამატება ზმნის ობიექტური პირის ფარდი სახელია. ის შეიძლება იყოს ორგვარი: „პირდაპირი დამატება და ირიბი დამატება.
ინდოევროპულ ენათაგან განსხვავებით, ქართულში პირმიმართი დამატება ისეთივე სრულფასოვანი მთავარი წევრია წინადადებისა, როგორიც ქვემდებარე. ზმნა-შემასმენელთან (კოორდინაციულ სტრუქტურაში) პირმიმართი დამატება ამყარებს რთულ სინტაქსურ ურთიერთობას: მართავს შემასმენლის პირს, იმართვის შემასმენლისაგან ბრუნვაში და არაობლიგატორულად ითანხმებს შემასმენელს რიცხვში. პირმიუმართავი დამატება კი ზმნა-შემასმენელთან ისეთსავე სინტაქსურ კავშირს ამყარებს, როგორსაც გარემოება.
თ. ღვივაძე
ლიტერატურა
- შანიძე ა. ქართული ენის გრამატიკა, ნაწ. 2 სინტაქსი, თბ., 1948;
- თოფურია ე. ქართული ენის გრამატიკის სადავო საკითხები – „ქართული ენა და ლიტერატურა სკოლაში“
- (ჟურნ. „სკოლა და ცხოვრების“ დამატება), 1967;
- კიზირია ა. მარტივი წინადადების შედგენილობა ქართველურ ენებში, თბ., 1982;
- კვაჭაძე ლ. თანამედროვე ქართული ენის სინტაქსი, თბ., 1996.
