კიური პიერ
პიერ კიური – (ფრანგ. Pierre Curie, 1859 - 1906), ფრანგი ფიზიკოსი.
კიური დაიბადა პარიზში 1859 წლის 15 მაისს, მეცნიერის მამა თავისუფალი აზროვნების ადამიანი იყო, და ორივე ვაჟი მოუნათლავი ჰყავდა. იმ დროისათვის ეს დიდი სამოქალაქო მამაცობა იყო.
პირველად მამა არ უშვებდა შვილებს სკოლაში, ისინი სახლში სწავლობდნენ. თოთხმეტი წლის პიერს ასწავლიდა მათემატიკის ცნობილი მასწავლებელი ა. ბასიკი.
16 წლის ასაკში ჩააბარა გამოცდა სიმწიფის ატესტატზე, ხოლო ორი წლის შემდეგ – ფიზიკური მეცნიერების ლიცენციატის სამეცნიერო ხარისხზე.
სწავლის პერიოდში პიერ კიურიმ პროფესორთა ყურადღება მიიპყრო და დატოვებულ იქნა პარიზის უნივერსიტეტის ფიზიკა-მათემატიკის ფაკულტეტზე ასისტენტად. ამ თანამდებობაზე 5 წლის განმავლობაში იყო.
1880 წელს თავის ძმასთან პოლ-ჟან კიურისთან ერთად, რომელიც იმ დროს მინერალოგიის კათედრაზე ასისტენტად მუშაობდა, აღმოაჩინა პიეზოელექტრული მოვლენა და დაწერა თეორიული შრომები კრისტალებში სიმეტრიის კანონების შესახებ. პიეზოეფექტი რაოდენობრივადაც იქნა გამოკვლეული. ამ აღმოჩენამ დიდი გამოყენება პოვა რადიაქტივობის შემდგომი გამოკვლევებისას და პრემირებული იქნა 1895 წ. ძმების თანამშრომლობა შეწყდა იმასთან დაკავშირებით, რომ პიერს შესთავაზეს პარიზის ფიზიკისა და ქიმიის სკოლაში ლაბორატორიის ხელმძღვანელის თანამდებობა, სადაც ის 20 წლის განმავლობაში (მოგვიანებით პროფესორად) მუშაობდა. აქ მან ჩაატარა კლასიკური გამოკვლევები კრისტალების თვისებებისა და მაგნეტიზმის შესწავლაზე.
ამ გამოკვლევების შედეგები მოცემულია სადოქტორო დისერტაციაში, რომელიც პიერ კიურიმ პარიზის უნივერსიტეტის მათემატიკა–საბუნებისმეტყველო ფაკულტეტზე დაიცვა.
1895 წელი ღირსშესანიშნავი თარიღია პიერ კიურის ცხოვრებაში, 25 ივლისს იქორწინა მარია სკლოდოვსკაზე. ეს იყო ბედნიერი ცოლქმრობა, გარდა ოჯახური ცხოვრებისა, მათ აერთიანებდათ საერთო მიზანი–მეცნიერული კვლევები. მარია სკლოდოვსკა იმ დროს რადიოაქტივობის გამოკვლევაზე მუშაობდა. პიერ კიური დაინტერესდა ამ სამუშაოთი და აქტიურად მონაწილეობდა კიდეც. გავიდა დაძაბული შრომის სამი წელი, ძალზე ძნელ ლაბორატორიულ პირობებში და ბოლოს, სასურველი გამარჯვებაც მოვიდა, 1898 წლის აპრილში კიურის სახელით პარიზის მეცნიერებათა აკადემიაში გაკეთდა მოხსენება ურანის ჟანგში ახალი ელემენტის არსებობის ალბათობის შესახებ, რომელსაც მაღალი რადიოაქტივობა გააჩნია.
იმავე წლის ივნისში ცოლ-ქმარმა კიურებმა დაამტკიცეს ერთ-ერთი ამ ელემენტის არსებობა, რომელსაც პოლონეთის პატივსაცემად პოლონიუმი უწოდეს, დეკემბერში კი მეორე ელემენტის – რადიუმის არსებობა, ამის მერე უფრო მეტი სამუშაო გაუჩნდათ და არც სიძნელეები იყო დაძლეული. მიუხედავად სახელმოხვეჭილობისა და საყოველთაო ინტერესისა, რაც გამოწვეული იყო რადიუმისა და პოლონიუმის აღმოჩენით, მეცნიერთა მუშაობის პირობები არ გაუმჯობესებულა. ძველებურად უხდებოდათ ძველ, გაუთბობელ ფარდულში მუშაობა, უხდებოდათ ბევრი სიძნელის გადატანა ელემენტების ფიზიკური და ქიმიური თვისებების შემდგომი შესწავლისათვის საჭირო აპარატურის მიღებაში, აგრეთვე ამ ელემენტების სუფთა სახით მიღებაში, 1899 წელს პიერ კიურის შესთავაზეს ფიზიკის კათედრა მედიცინის სტუდენტთათვის.
რადიუმის თვითნებური დაშლისას სითბოს გამოყოფის მოვლენამ, რომელიც ცოლ-ქმარმა კიურებმა აღმოაჩინეს, ნამდვილი მეცნიერული სენსაცია გამოიწვია. როგორც გაზომვებმა აჩვენა, ერთი გრამი რადიუმის სრული დაშლისას იმდენი სითბო გამოიყოფა, რომ საკმარისია 25 ტონა ყინულის დასადნობად. რადიუმის ტემპერატურა, რომელიც დაცულია გარემოში სითბოს კარგვისაგან, მის გარშემო არსებულ ტემპერატურაზე 10° C-ით მეტია. ამან გაზარდა კიურების მუშაობისადმი ინტერესი. ამან მოუხვეჭა დიდება და საყოველთაო აღიარება.
პიერ და მარია კიური ბეკერელთან, ერთად 1903 წელს დაჯილდოვდნენ ნობელის პრემიით. პიერ კიურიმ დაიკავა „პარიზის. უნივერსიტეტის საბუნებისმეტყველო-მათემატიკის ფაკულტეტის ფიზიკის კათედრა. თუმცა უდროო სიკვდილმა ყველაფერი დაანგრია. იგი დაიღუპა 1906 წლის 19 აპრილს, 48 წლის ასაკში.
