ორიგინალი (მათემატიკა)

NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
გადასვლა: ნავიგაცია, ძიება

ორიგინალი (ლათ. originalis – თავდაპირველი) – მათემატიკური ობიექტი, რომელიც განიცდის გარდაქმნას.

ოპერაციული აღრიცხვის საფუძველს წარმოადგენს იდეა: მოცემული ფუნქცია – „ორიგინალი“ შეიცვალოს რომელიმე სხვა ფუნქციით – „გამოსახულებით“, რომელიც მიიღება პირველიდან გარკვეული წესებით. ასეთი შეცვლა საშუალებას იძლევა ზოგიერთ შემთხვევაში მარტივი და ეკონომიური წესების გამოყენებით ამოიხსნას რთული მათემატიკური ამოცანები.

ლაპლასის მემუარებში (1782 - 1812) თანამედროვე „ორიგინალს“ და „გამოსახულებას“ ჰქვია fonction determinants და fonction generatrice – „განმსაზღვრელი ფუნქცია“ და „მწარმოებელი ფუნქცია“. ეს სახელწოდებები მართალია არასახარბიელოდ იყო მიჩნეული, მაგრამ XX ს-მდე შემორჩა. ჰევისაიდი იყენებდა სახელწოდებას „საოპერატორო ფუნქცია“ (1892 - 1893). ოპერატორს იგი აღნიშნავდა p ასოთი, რომელიც კვლავ გამოიყენება თანამედროვე აღრიცხვაში.

კარსონმა შეადგინა და გამოაქვეყნა ორიგინალებისა და გამოსახულებების ცხრილი (1926). სახელწოდება original და image აგრეთვე ,==‘ ნიშანი შემოიღო ვან დერ პოლმა თავის სტატიებში (1929-1932). ეს ტერმინები არც თუ მალე იქნა მიღებული: 30 წლის განმავლობაში ჯერ კიდევ იყენებდნენ ლაპლასის ტერმინებს, აგრეთვე Objektfunktion, Resultatfunktion და Oberfunktion, Unterfunktion, ასევე ტერმინებს – „ტრანსფორმანტა“, „საწყისი ფუნქცია“ და მრავალ სხვას.

რუსულ ლიტერატურაში ტერმინი „გამოსახულება“ და ნიშანი ,==‘ პირველად გამოჩნდა ხარკოველი მათემატიკოსების ა. ეფროსის და ა. დანილევსკის წიგნში „ოპერაციული აღრიცხვა და კონტურული ინტეგრალი“ (1937), ხოლო ტერმინი „ორიგინალი“ გამოიყენეს მხოლოდ 1935 წელს.


წყარო

მათემატიკის ენციკლოპედიური ლექსიკონი

პირადი ხელსაწყოები
სახელთა სივრცე

ვარიანტები
მოქმედებები
ნავიგაცია
ხელსაწყოები