უკვდავების მაძიებელი ჭაბუკი
უკვდავების მაძიებელი ჭაბუკი – ეროვნული ქართული ზღაპრების ერთი ჯგუფის უპირველესი გმირი, რომელიც ისეთ ქვეყანას ეძებს, სადაც სიკვდილი არ არსებობს. ფილოსოფიურად განწყობილი ქართველი ჭაბუკი ასე მსჯელობს: მას სიცოცხლე არავისთვის უთხოვია, რაკი დაიბადა და დავაჟკაცდა, რად უნდა მოკვდეს?! არ მოსწონს სიკვდილ-სიცოცხლის არსებული წესი. ბევრი იარა, მაგრამ უსიკვდილო მხარე დედამიწაზე ვერსად იპოვა. ჩანს, მიწა ყველგან თავისას მოითხოვს! ვერც მარადიულმა მშვენიერებამ – ტურფა ქალმა იხსნა წუთისოფლის კანონისაგან. ათასეული წლების შემდეგ სიკვდილი მაინც ეწვია უკგდავების მაძიებელს. ამ ჯადოსნური ზღაპრის ჩაწერა საქართველოში მე-17 საუკუნის 70-იანი წლებიდან დაიწყო. შემკრებთაგან შეიძლება დავასახელოთ: ბ. ნეაპოლელი, სულხან-საბა ორბელიანი, თ რაზიკაშვილი, დებაი, ე· თაყაიშვილი, მ. ჩიქოვანი, ს. გაჩეჩილაძე, ელ. ვირსალაძე, დ. ჯიქურიშვილი, ო. გოგიჩაიშვილი... აღრიცხულია 23 ვარიანტი, აქედან 16 გამოქვეყნებულია ზღაპარი სხვადასხვა სათაურითაა ცნობილი: „მიწა თავისას მოითხოვს“ და სხვა. ნაწილი თარგმნილია რუსულ, ფრანგულ, ინგლისურ, გერმანულ ენებზე. პარალელები გვხვდება ევროპის კავკასიისა და აზიის ხალხებში. ფრანგული თარგმანის საფუძველზე პარიზში ოპერაც დაიწერა.
მ. ჩიქოვანი
ლიტერატურა
- XVII საუკუნეში ჩაწერილი ქართული ზღაპრები, მიხ. ჩიქოვანის გამოცემა, „მრავალთავი“, 1, 1964;
- მ. ჩიქოვანი, ქართული ფოლკლორი, 1946, გვ. 309-10;
- მისივე, ქართული ეპოსი, II, 1965;
- დ. ფანჩულიძე, ფრინგულ-ქართული ლიტ. ურთიერთობანი, 1968
