ვანის სახარება
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 3 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
| − | '''ვანის სახარება''' – ვანის ოთხთავი, XII-XIII სს. [[სახარება]]-ოთხთავის [[გიორგი მთაწმიდელი|გიორგი მთაწმიდლისეული]] ქართული რედაქციის | + | '''ვანის სახარება''' – ვანის ოთხთავი, XII-XIII სს. [[სახარება]]-ოთხთავის [[გიორგი მთაწმიდელი|გიორგი მთაწმიდლისეული]] ქართული რედაქციის ხელნაწერი. შესრულებულია ლამაზი ნუსხურით ორ სვეტად. შეიცავს 274 ფურცელს (241-ე ფურცელი ამოვარდნილია), თითო სვეტში 21 სტრიქონია. ხელნაწერის ზომაა 29X21 სმ, ნაწერი სვეტისა – 19X5, 2. სათაურები, [[აბზაცი]]ს დასაწყისი და ზოგჯერ ცალკეული სიტყვების პირველი [[ასო (ნიშანი)|ასო]]ები შესრულებულია მთავრულითა და ოქრომელნით. მდიდრულადაა შემკობილი ევსების „10 კანონის“ შემცველი კამარებით, [[მახარებლები|მახარებელთა]] სურათებითა და მინიატიურებით. ხელნაწერის მომხატველია ბერძენი მიქაელ კორესელი, გადაწერილია [[თამარ მეფე|თამარის]] სამეფო კარის დაკვეთით ვინმე იოვანეს მიერ ქ. კონსტანტინოპოლთან ახლომდებარე რომანას ქართველთა მონასტერში. [[ანდერძი (წერილობით ძეგლებში)|ანდერძი]]დან ჩანს, რომ ცნობილ მოღვაწე ბერს ზაქარიას ათონის მთაწმიდის მონასტრის დიდ წიგნსაცავში მოუძიებია ოთხთავის გიორგი მთაწმიდელისეული ავტოგრაფი. იგი ჯერ შატბერდელ სტეფანე ხუცს გადაუწერია, შემდეგ კი – იოვანეს. |
| − | თითოეულ სახარებას უძღვის მოკლე უწყება და თავების ტექსტი: [[მათე მოციქული|მათე]]სას – 76, მარკოზისას | + | თითოეულ სახარებას უძღვის მოკლე უწყება და თავების ტექსტი: [[მათე მოციქული|მათე]]სას – 76, მარკოზისას – 57, [[ლუკა მახარებელი|ლუკა]]სას – 96, იოანესას – 36. ეს თავები ტექსტის შიგნითაც მეორდება სათანადო ადგილებში. ხელნაწერში დაცულია ბევრი მინაწერი და გიორგი მთაწმიდლის ცნობილი ანდერძიც. |
| − | – 57, [[ლუკა მახარებელი|ლუკა]]სას – 96, იოანესას – 36. ეს თავები ტექსტის შიგნითაც მეორდება სათანადო ადგილებში. ხელნაწერში დაცულია ბევრი მინაწერი და გიორგი მთაწმიდლის ცნობილი ანდერძიც. | + | |
| − | ორთოგრაფია-ფონეტიკიდან ვანის სახარებას ახასიათებს უჱ დაწერილობა | + | ორთოგრაფია-ფონეტიკიდან ვანის სახარებას ახასიათებს უჱ დაწერილობა ნაცვლად უე-სი: ტყუჱობასა, უკუმ, ს [[ასიმილაცია (ენათმეცნიერება)|ასიმილაციით]] იცვლება შ-დ სისტემებრ ჯ ჭ ჩ-ს წინ: შჯის, ჰშჩანთ, მოშჭრიდეს…; ჰ პირის ნიშანი შენახულია მხოლოდ ხ-ს წინ: ჰხადის…, ზმნის ვნებითი გვარის ფორმებში უვინო დაწერილობაა: ცხონდების და ა. შ. |
| − | ვანის სახარება ერთხანს (XIV-XV სს.) დაცული ყოფილი მესხეთში, შორათის მონასტერში, შემდეგ (XVIII | + | ვანის სახარება ერთხანს (XIV-XV სს.) დაცული ყოფილი მესხეთში, შორათის მონასტერში, შემდეგ (XVIII ს.) – ვანში, 1889-იდან კი – [[გელათის მონასტერი|გელათში]], საიდანაც [[ბერიძე ვუკოლ|ვუკ. ბერიძე]]ს ჩამოუტანია [[თბილისი|თბილისში]]. ამჟამად ინახება ხელნაწერთა ინსტიტუტში (A-1335). ტექსტი გამოკვლევითურთ გამოსცა ი. იმნაიშვილმა 1979. |
| − | ს.) – ვანში, 1889-იდან კი – გელათში, საიდანაც [[ბერიძე ვუკოლ|ვუკ. ბერიძე]]ს ჩამოუტანია [[თბილისი|თბილისში]]. ამჟამად ინახება ხელნაწერთა ინსტიტუტში (A-1335). ტექსტი გამოკვლევითურთ გამოსცა ი. იმნაიშვილმა 1979. | + | |
| + | ''[[დანელია კორნელი|კ. დანელია]]'' | ||
| + | |||
| + | |||
| + | |||
| + | == ლიტერატურა == | ||
| + | * ყაუხსიშეილი თ. ზოგი ქართული ხელნაწერის ბერძნული მინაწერები- „მიმომხილველი“, II, თბ., 1951; საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა (A კოლექცია), ტ. 4, თბ., 1954; მაჭავარიანი ე. „ვეანის ოთხთავის დეკორაციული მორთულობა – „ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე“, 1960, ტ. 2; | ||
| + | * [[აბულაძე იუსტინე|აბულაძე ი.]] „ქართული წერის ნიმუშები“. პალეოგრაფიული ალბომი, თბ., 1973; ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია. ტექსტი გამოსცა და გამოკვლევა დაურთო ი. იმნაიშვილმა, თბ., 1979. | ||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
[[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | [[ქართული ენა: ენციკლოპედია]] | ||
[[კატეგორია:ქართული ხელნაწერები]] | [[კატეგორია:ქართული ხელნაწერები]] | ||
| + | [[კატეგორია: ქართული ოთხთავები]] | ||
| + | [[კატეგორია:რელიგიური ლიტერატურა]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 16:54, 22 იანვარი 2024 მდგომარეობით
ვანის სახარება – ვანის ოთხთავი, XII-XIII სს. სახარება-ოთხთავის გიორგი მთაწმიდლისეული ქართული რედაქციის ხელნაწერი. შესრულებულია ლამაზი ნუსხურით ორ სვეტად. შეიცავს 274 ფურცელს (241-ე ფურცელი ამოვარდნილია), თითო სვეტში 21 სტრიქონია. ხელნაწერის ზომაა 29X21 სმ, ნაწერი სვეტისა – 19X5, 2. სათაურები, აბზაცის დასაწყისი და ზოგჯერ ცალკეული სიტყვების პირველი ასოები შესრულებულია მთავრულითა და ოქრომელნით. მდიდრულადაა შემკობილი ევსების „10 კანონის“ შემცველი კამარებით, მახარებელთა სურათებითა და მინიატიურებით. ხელნაწერის მომხატველია ბერძენი მიქაელ კორესელი, გადაწერილია თამარის სამეფო კარის დაკვეთით ვინმე იოვანეს მიერ ქ. კონსტანტინოპოლთან ახლომდებარე რომანას ქართველთა მონასტერში. ანდერძიდან ჩანს, რომ ცნობილ მოღვაწე ბერს ზაქარიას ათონის მთაწმიდის მონასტრის დიდ წიგნსაცავში მოუძიებია ოთხთავის გიორგი მთაწმიდელისეული ავტოგრაფი. იგი ჯერ შატბერდელ სტეფანე ხუცს გადაუწერია, შემდეგ კი – იოვანეს.
თითოეულ სახარებას უძღვის მოკლე უწყება და თავების ტექსტი: მათესას – 76, მარკოზისას – 57, ლუკასას – 96, იოანესას – 36. ეს თავები ტექსტის შიგნითაც მეორდება სათანადო ადგილებში. ხელნაწერში დაცულია ბევრი მინაწერი და გიორგი მთაწმიდლის ცნობილი ანდერძიც.
ორთოგრაფია-ფონეტიკიდან ვანის სახარებას ახასიათებს უჱ დაწერილობა ნაცვლად უე-სი: ტყუჱობასა, უკუმ, ს ასიმილაციით იცვლება შ-დ სისტემებრ ჯ ჭ ჩ-ს წინ: შჯის, ჰშჩანთ, მოშჭრიდეს…; ჰ პირის ნიშანი შენახულია მხოლოდ ხ-ს წინ: ჰხადის…, ზმნის ვნებითი გვარის ფორმებში უვინო დაწერილობაა: ცხონდების და ა. შ.
ვანის სახარება ერთხანს (XIV-XV სს.) დაცული ყოფილი მესხეთში, შორათის მონასტერში, შემდეგ (XVIII ს.) – ვანში, 1889-იდან კი – გელათში, საიდანაც ვუკ. ბერიძეს ჩამოუტანია თბილისში. ამჟამად ინახება ხელნაწერთა ინსტიტუტში (A-1335). ტექსტი გამოკვლევითურთ გამოსცა ი. იმნაიშვილმა 1979.
[რედაქტირება] ლიტერატურა
- ყაუხსიშეილი თ. ზოგი ქართული ხელნაწერის ბერძნული მინაწერები- „მიმომხილველი“, II, თბ., 1951; საქართველოს სახელმწიფო მუზეუმის ქართულ ხელნაწერთა აღწერილობა (A კოლექცია), ტ. 4, თბ., 1954; მაჭავარიანი ე. „ვეანის ოთხთავის დეკორაციული მორთულობა – „ხელნაწერთა ინსტიტუტის მოამბე“, 1960, ტ. 2;
- აბულაძე ი. „ქართული წერის ნიმუშები“. პალეოგრაფიული ალბომი, თბ., 1973; ქართული ოთხთავის ორი ბოლო რედაქცია. ტექსტი გამოსცა და გამოკვლევა დაურთო ი. იმნაიშვილმა, თბ., 1979.
