ამბარას ეკლესია
NPLG Wiki Dictionaries გვერდიდან
(სხვაობა ვერსიებს შორის)
(→წყარო) |
|||
| (ერთი მომხმარებლის 14 შუალედური ვერსიები არ არის ნაჩვენები.) | |||
| ხაზი 1: | ხაზი 1: | ||
[[ფაილი:Ambaras eklesia.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />დასავლეთი ფასადი]] | [[ფაილი:Ambaras eklesia.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />დასავლეთი ფასადი]] | ||
[[ფაილი:Ambaras eklesia1.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />სამხრეთი ფასადი]] | [[ფაილი:Ambaras eklesia1.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />სამხრეთი ფასადი]] | ||
| − | '''ამბარას ეკლესია''' - ამბარაში შემონახულია ადრე შუა საუკუნეების ხანის ქართული ხუროთმოძღვრების კომპლექსი - [[ეკლესია]] (VII –VIII სს.), ზღუდე (შუა საუკუნეები) და საერო შენობათა ნანგრევები (X ს.). ეკლესია ტლანქად დამუშავებული ქვის კვადრებითაა შემოსილი. მან ჩვენამდე თითქმის პირვანდელი სახით მოაღწია, იგი ე.წ. სამეკლესიიანი [[ბაზილიკა|ბაზილიკის]] ტიპის ნაგებობაა. მას დასავლეთ მხარეს ორსართულიანი ნართექსი და პატრონიკეები აქვს. მთავარი ნავის გადამხურავი კამარა გვიან შუა საუკუნეებშია აღდგენილი. ამბარის სამეკლესიიანი ბაზილიკა მნიშვნელოვანი ნიმუშია ამ ტიპის არქიტექტურულ ძეგლთა შორის. | + | '''ამბარას ეკლესია''' - ამბარაში შემონახულია ადრე შუა საუკუნეების ხანის ქართული [[ხუროთმოძღვრება|ხუროთმოძღვრების]] კომპლექსი - [[ეკლესია]] (VII –VIII სს.), ზღუდე (შუა საუკუნეები) და საერო შენობათა ნანგრევები (X ს.). |
| + | |||
| + | ეკლესია ტლანქად დამუშავებული ქვის [[კვადრი|კვადრებითაა]] შემოსილი. მან ჩვენამდე თითქმის პირვანდელი სახით მოაღწია, იგი ე.წ. სამეკლესიიანი [[ბაზილიკა|ბაზილიკის]] ტიპის ნაგებობაა. მას დასავლეთ მხარეს ორსართულიანი [[ნართექსი]] და [[პატრონიკე|პატრონიკეები]] აქვს. მთავარი [[ნავი (არქიტექტურა)|ნავის]] გადამხურავი [[კამარა]] გვიან შუა საუკუნეებშია აღდგენილი. ამბარის სამეკლესიიანი ბაზილიკა მნიშვნელოვანი ნიმუშია ამ ტიპის არქიტექტურულ ძეგლთა შორის. | ||
[[ფაილი:Ambaras eklesia2.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />ინტერიერი, ხედი აღმოსავლეთისკენ]] | [[ფაილი:Ambaras eklesia2.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />ინტერიერი, ხედი აღმოსავლეთისკენ]] | ||
===== ადგილმდებარეობა ===== | ===== ადგილმდებარეობა ===== | ||
| ხაზი 7: | ხაზი 9: | ||
[[ფაილი:Ambaras eklesia3.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />ინტერიერი, ხედი დასავლეთისკენ]] | [[ფაილი:Ambaras eklesia3.jpg|thumb|250პქ|'''ამბარას ეკლესია'''. <br />ინტერიერი, ხედი დასავლეთისკენ]] | ||
===== კომპლექსში შემავალი ნაგებობები ===== | ===== კომპლექსში შემავალი ნაგებობები ===== | ||
| − | ეკლესია, ზღუდე, საერო შენობათა ნანგრევები. | + | ეკლესია, [[ზღუდე]], საერო შენობათა ნანგრევები. |
===== არქიტექტურული აღწერა ===== | ===== არქიტექტურული აღწერა ===== | ||
| − | თავისებურია გეგმის ცალკეული ნაწილების ურთიერთშეფარდება. მთავარი ეკლესია (შუა ნავი) განიერი, | + | თავისებურია გეგმის ცალკეული ნაწილების ურთიერთშეფარდება. მთავარი ეკლესია (შუა ნავი) განიერი, არც მაინცდამაინც წაგრძელებული სწორკუთსა დარბაზია, რომელსაც უბემოდ ერთვის [[საკურთხეველი|საკურთხევლის]] [[აფსიდა|აფსიდი]]. ჩრდილოეთი და სამხრეთი ეკლესიები (ნავები) ძალიან ვიწრო და გრძელი სათავსებია, მით უფრო ჩრდილოეთისა, რომელიც თავიდან ბოლომდის გასსნილია და აღმოსავლეთით აფსიდით მთავრდება (ამათი სიგანე შუა ეკლესიის სიგანის მეოთსედსაც არ |
| − | არც მაინცდამაინც წაგრძელებული სწორკუთსა დარბაზია, რომელსაც უბემოდ ერთვის | + | შეადგენს). სამხრეთისა ორად არის გაყოფილი - აღმოსავლეთი ნაწილი (სადაც ეკლესიებში, ჩვეულებრივ, სადიაკვნეა) გამოთიშულია ცალკე სადგომად (ამასაც აქვს აფსიდი), რომელშიაც მარტო საკურთსევლიდან შეიძლება მოხვედრა. აფსიდით აღჭურვილია დასავლეთის მონაკვეთიც, რომელშიაც მოწყობილია ([[ფასადი|ფასადის]] ცენტრში) სამმაგი ღია თაღოვანი |
| − | + | შესასვლელი, ისეთი, როგორსაც ჩვენ ვიცნობთ ქართლ-კასეთის ძველი და ამდროინდელი ძეგლებიდან. მაგრამ აქ არის განმასხვავებელი ნიშანიც - დასავლეთით, ნაცვლად განაპირა ეკლესიების შემაერთებელი განივი სადგომისა, მოწყობილია ანალოგიურადვე განთავსებული, მაგრამ ამ ეკლესიებისგან კედლებით გათიშული [[ნართექსი]], მის თავზე კი პატრონიკე. ისიც | |
| − | გრძელი სათავსებია, მით უფრო ჩრდილოეთისა, რომელიც თავიდან ბოლომდის გასსნილია და | + | თავისებურია, რომ ნართექსიდან ეკლესიაში შესასვლელად სამი კარია გაკეთებული. გარედან ნართექსი არ არის გამოვლენილი, ასე რომ, არ იქმნება შთაბეჭდილება გარშემოსავლელიანი შენობისა, როგორც [[ქართლი|ქართლსა]] და [[კახეთი|კახეთში]] - ჩვეულებრივი სამნავიანი ბაზილიკის მასაა. ისიც იპყრობს ყურადღებას, რომ სამთაღოვანი შესასვლელის თავზე ჰორიზონტალური კარნიზი კი არ გრძელდება, არამედ [[ფრონტონი]]ა გამოყოფილი. ამბარას ეკლესიას VII-VIII საუკუნეებს მიაკუთვნებენ. |
| − | აღმოსავლეთით აფსიდით მთავრდება (ამათი სიგანე შუა ეკლესიის სიგანის მეოთსედსაც არ | + | |
| − | შეადგენს). სამხრეთისა ორად არის გაყოფილი - აღმოსავლეთი ნაწილი (სადაც ეკლესიებში, | + | |
| − | ჩვეულებრივ, სადიაკვნეა) გამოთიშულია ცალკე სადგომად (ამასაც აქვს აფსიდი), რომელშიაც | + | |
| − | მარტო საკურთსევლიდან შეიძლება მოხვედრა. აფსიდით აღჭურვილია დასავლეთის | + | |
| − | მონაკვეთიც, რომელშიაც მოწყობილია (ფასადის ცენტრში) სამმაგი ღია თაღოვანი | + | |
| − | შესასვლელი, ისეთი, როგორსაც ჩვენ ვიცნობთ ქართლ-კასეთის ძველი და ამდროინდელი | + | |
| − | ძეგლებიდან. მაგრამ აქ არის განმასხვავებელი ნიშანიც - დასავლეთით, ნაცვლად განაპირა | + | |
| − | ეკლესიების შემაერთებელი განივი სადგომისა, მოწყობილია ანალოგიურადვე განთავსებული, | + | |
| − | მაგრამ ამ ეკლესიებისგან კედლებით გათიშული ნართექსი, მის თავზე კი პატრონიკე. ისიც | + | |
| − | თავისებურია, რომ ნართექსიდან ეკლესიაში შესასვლელად სამი კარია გაკეთებული. | + | |
| − | გარედან ნართექსი არ არის გამოვლენილი, ასე რომ, არ იქმნება შთაბეჭდილება | + | |
| − | გარშემოსავლელიანი შენობისა, როგორც ქართლსა და კახეთში - ჩვეულებრივი სამნავიანი | + | |
| − | ბაზილიკის მასაა. ისიც იპყრობს ყურადღებას, რომ სამთაღოვანი შესასვლელის თავზე | + | |
| − | ჰორიზონტალური კარნიზი კი არ გრძელდება, არამედ | + | |
| − | ეკლესიას VII-VIII საუკუნეებს მიაკუთვნებენ. | + | |
===== ამჟამინდელი მდგომარეობა ===== | ===== ამჟამინდელი მდგომარეობა ===== | ||
| − | ტერიტორია ოკუპირებულია | + | ტერიტორია ოკუპირებულია [[რუსეთი]]ს მიერ, რის გამოც ტაძრის შესწავლა და შესაბამისი სამუშაოების შესრულება შეუძლებელია. ტაძარი მძიმე ფიზიკურ მდგომარეობაშია, ესაჭიროება სასწრაფო რეაბილიტაცია. |
ამბარას ეკლესიას მინიჭებული აქვს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი | ამბარას ეკლესიას მინიჭებული აქვს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი | ||
| ხაზი 46: | ხაზი 33: | ||
# ბერძენიშვილი ი. აფხაზეთის ”სამეკლესიანი ბაზილიკები” //საქართველოში ქარისტიანობის გავრცელების 2000 წელი. სამეცნიერო კონფერენცია. მართლმადიდებლობა აფხაზეთში და ეროვნული თვითიდენტიფიკაციის საკითხები. მოხსენებების კრებული.I.თბ.,2005.-გვ.56-62. მოკლე ინფორმაცია ამბარის ქვარგვალითა და შირიმის ქვით ნაგები დაზიანებული ეკლესიის შესახებ. ტექსტი ქართ. და რუს. ენებზე. | # ბერძენიშვილი ი. აფხაზეთის ”სამეკლესიანი ბაზილიკები” //საქართველოში ქარისტიანობის გავრცელების 2000 წელი. სამეცნიერო კონფერენცია. მართლმადიდებლობა აფხაზეთში და ეროვნული თვითიდენტიფიკაციის საკითხები. მოხსენებების კრებული.I.თბ.,2005.-გვ.56-62. მოკლე ინფორმაცია ამბარის ქვარგვალითა და შირიმის ქვით ნაგები დაზიანებული ეკლესიის შესახებ. ტექსტი ქართ. და რუს. ენებზე. | ||
# შრვაშიძე ლ. აფხაზეთის სამეფოს უცნობი ძეგლები სოფ. ხუაფში //არქეოლოგიური კვლევა-ძიება საქართველოში 1969 წელს.-თბ.,გვ.95-96. ამბარას დარბაზული ტიპის, ნაშთების სახით შემორჩენილი ეკლესიის აღწერილობა. აღნიშნულია ძვლის ჩუქურთმიანი ფირფიტის ნატეხები ვაზის ლერწის (პირველად აფხაზეთში) სტილიზებული ბარელიეფური გამოსახულებით. | # შრვაშიძე ლ. აფხაზეთის სამეფოს უცნობი ძეგლები სოფ. ხუაფში //არქეოლოგიური კვლევა-ძიება საქართველოში 1969 წელს.-თბ.,გვ.95-96. ამბარას დარბაზული ტიპის, ნაშთების სახით შემორჩენილი ეკლესიის აღწერილობა. აღნიშნულია ძვლის ჩუქურთმიანი ფირფიტის ნატეხები ვაზის ლერწის (პირველად აფხაზეთში) სტილიზებული ბარელიეფური გამოსახულებით. | ||
| + | |||
==წყარო== | ==წყარო== | ||
| − | * კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში | + | * [[კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში]] |
| − | * | + | * ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია |
* საქართველოს ისტორიულ ძეგლთა ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი | * საქართველოს ისტორიულ ძეგლთა ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი | ||
| ხაზი 55: | ხაზი 43: | ||
[[კატეგორია:საქართველოს არქიტექტურული ძეგლები]] | [[კატეგორია:საქართველოს არქიტექტურული ძეგლები]] | ||
[[კატეგორია: საქართველოს ეკლესია-მონასტრები]] | [[კატეგორია: საქართველოს ეკლესია-მონასტრები]] | ||
| + | [[კატეგორია:ბაზილიკური ეკლესიები]] | ||
| + | [[კატეგორია: გუდაუთის მუნიციპალიტეტის არქიტექტურული ძეგლები]] | ||
მიმდინარე ცვლილება 14:22, 8 ნოემბერი 2023 მდგომარეობით
დასავლეთი ფასადი
სამხრეთი ფასადი
ამბარას ეკლესია - ამბარაში შემონახულია ადრე შუა საუკუნეების ხანის ქართული ხუროთმოძღვრების კომპლექსი - ეკლესია (VII –VIII სს.), ზღუდე (შუა საუკუნეები) და საერო შენობათა ნანგრევები (X ს.).
ეკლესია ტლანქად დამუშავებული ქვის კვადრებითაა შემოსილი. მან ჩვენამდე თითქმის პირვანდელი სახით მოაღწია, იგი ე.წ. სამეკლესიიანი ბაზილიკის ტიპის ნაგებობაა. მას დასავლეთ მხარეს ორსართულიანი ნართექსი და პატრონიკეები აქვს. მთავარი ნავის გადამხურავი კამარა გვიან შუა საუკუნეებშია აღდგენილი. ამბარის სამეკლესიიანი ბაზილიკა მნიშვნელოვანი ნიმუშია ამ ტიპის არქიტექტურულ ძეგლთა შორის.
ინტერიერი, ხედი აღმოსავლეთისკენ
სარჩევი |
[რედაქტირება] ადგილმდებარეობა
საქართველო, აფხაზეთის ავტონომიური რესპუბლიკა. გუდაუთის მუნიციპალიტეტი, მიუსერას კონცხი.
ინტერიერი, ხედი დასავლეთისკენ
[რედაქტირება] კომპლექსში შემავალი ნაგებობები
ეკლესია, ზღუდე, საერო შენობათა ნანგრევები.
[რედაქტირება] არქიტექტურული აღწერა
თავისებურია გეგმის ცალკეული ნაწილების ურთიერთშეფარდება. მთავარი ეკლესია (შუა ნავი) განიერი, არც მაინცდამაინც წაგრძელებული სწორკუთსა დარბაზია, რომელსაც უბემოდ ერთვის საკურთხევლის აფსიდი. ჩრდილოეთი და სამხრეთი ეკლესიები (ნავები) ძალიან ვიწრო და გრძელი სათავსებია, მით უფრო ჩრდილოეთისა, რომელიც თავიდან ბოლომდის გასსნილია და აღმოსავლეთით აფსიდით მთავრდება (ამათი სიგანე შუა ეკლესიის სიგანის მეოთსედსაც არ შეადგენს). სამხრეთისა ორად არის გაყოფილი - აღმოსავლეთი ნაწილი (სადაც ეკლესიებში, ჩვეულებრივ, სადიაკვნეა) გამოთიშულია ცალკე სადგომად (ამასაც აქვს აფსიდი), რომელშიაც მარტო საკურთსევლიდან შეიძლება მოხვედრა. აფსიდით აღჭურვილია დასავლეთის მონაკვეთიც, რომელშიაც მოწყობილია (ფასადის ცენტრში) სამმაგი ღია თაღოვანი შესასვლელი, ისეთი, როგორსაც ჩვენ ვიცნობთ ქართლ-კასეთის ძველი და ამდროინდელი ძეგლებიდან. მაგრამ აქ არის განმასხვავებელი ნიშანიც - დასავლეთით, ნაცვლად განაპირა ეკლესიების შემაერთებელი განივი სადგომისა, მოწყობილია ანალოგიურადვე განთავსებული, მაგრამ ამ ეკლესიებისგან კედლებით გათიშული ნართექსი, მის თავზე კი პატრონიკე. ისიც თავისებურია, რომ ნართექსიდან ეკლესიაში შესასვლელად სამი კარია გაკეთებული. გარედან ნართექსი არ არის გამოვლენილი, ასე რომ, არ იქმნება შთაბეჭდილება გარშემოსავლელიანი შენობისა, როგორც ქართლსა და კახეთში - ჩვეულებრივი სამნავიანი ბაზილიკის მასაა. ისიც იპყრობს ყურადღებას, რომ სამთაღოვანი შესასვლელის თავზე ჰორიზონტალური კარნიზი კი არ გრძელდება, არამედ ფრონტონია გამოყოფილი. ამბარას ეკლესიას VII-VIII საუკუნეებს მიაკუთვნებენ.
[რედაქტირება] ამჟამინდელი მდგომარეობა
ტერიტორია ოკუპირებულია რუსეთის მიერ, რის გამოც ტაძრის შესწავლა და შესაბამისი სამუშაოების შესრულება შეუძლებელია. ტაძარი მძიმე ფიზიკურ მდგომარეობაშია, ესაჭიროება სასწრაფო რეაბილიტაცია.
ამბარას ეკლესიას მინიჭებული აქვს საქართველოს კულტურული მემკვიდრეობის ძეგლის სტატუსი
[რედაქტირება] ბიბლიოგრაფია
- ამბარა //საქართველო: ენციკლოპედია.-თბ.,1997.-გვ.120. გუდაუთის რაიონში შემორჩენილი ხუროთმოძღვრული კომპლექსის (VII-VIII სს.ეკლესია, შუა საუკუნეების ზღუდე და X ს. სამოქალაქო შენობათა ნანგრევები) მოკლე დახასიათება.
- ქართული საბჭოთა ენციკლოპედია.ტ.I.-თბ.,1975.-გვ.351. სოფ. ამბარას მატერიალური და კულტურული ძეგლების მოკლე აღწერილობა.
- Храм урочища Амбара //Сборник сведении о Кутаиской губернии.-1886.-Вып.3.-82-86.
- Пачулиа В. По древней но вечной молодой Абхазии.-Сухуми.,1969.-с.151.
- Пачулиа В. В краю золотого руна(Исторические места и памятники Абхазии).-М.,1964.-с.88 с илл.
- Пачулиа В. Абхазия-край туризма.-Сухуми.,1975.-с.68 с илл.
- Левинтас В. Храм Амбара //Сов. Абхазия.-1979.-30 мая.
- И.Н. Абхазия и в ней Ново-Афонский Симоно-Кананитский монастырь.-М.,с.105-107.
- ბერძენიშვილი ი. აფხაზეთის ”სამეკლესიანი ბაზილიკები” //საქართველოში ქარისტიანობის გავრცელების 2000 წელი. სამეცნიერო კონფერენცია. მართლმადიდებლობა აფხაზეთში და ეროვნული თვითიდენტიფიკაციის საკითხები. მოხსენებების კრებული.I.თბ.,2005.-გვ.56-62. მოკლე ინფორმაცია ამბარის ქვარგვალითა და შირიმის ქვით ნაგები დაზიანებული ეკლესიის შესახებ. ტექსტი ქართ. და რუს. ენებზე.
- შრვაშიძე ლ. აფხაზეთის სამეფოს უცნობი ძეგლები სოფ. ხუაფში //არქეოლოგიური კვლევა-ძიება საქართველოში 1969 წელს.-თბ.,გვ.95-96. ამბარას დარბაზული ტიპის, ნაშთების სახით შემორჩენილი ეკლესიის აღწერილობა. აღნიშნულია ძვლის ჩუქურთმიანი ფირფიტის ნატეხები ვაზის ლერწის (პირველად აფხაზეთში) სტილიზებული ბარელიეფური გამოსახულებით.
[რედაქტირება] წყარო
- კულტურული მემკვიდრეობა აფხაზეთში
- ქართული ხუროთმოძღვრების ისტორია
- საქართველოს ისტორიულ ძეგლთა ბიბლიოგრაფიული ლექსიკონი
