ბირთვული იარაღი
(→წყარო) |
|||
| ხაზი 24: | ხაზი 24: | ||
[[კატეგორია:ბირთვული იარაღი]] | [[კატეგორია:ბირთვული იარაღი]] | ||
| − | [[კატეგორია:საბრძოლო | + | [[კატეგორია:საბრძოლო იარაღი]] |
14:53, 15 ივნისი 2018-ის ვერსია
ბირთვული იარაღი – ასაფეთქებელი მოქმედების მასობრივი დაზიანების იარაღი. ეფუძნება შიდაბირთვული ენერგიის გამოყენებას, რომელიც გამოიყოფა ურანისა და პლუტონიუმის ზოგიერთი იზოტოპის მძიმე ბირთვების დაყოფის ჯაჭვური რეაქციების დროს. ასევე ისეთი მსუბუქი ბირთვების სინთეზის რეაქციას, როგორიც არის დეიტერიუმი, ტრიტიუმი (წყალბადის იზოტოპები) და ლითიუმი. ვიწრო თვალსაზრისით ბირთვული იარაღის, რომელიც მსუბუქი ბირთვების სინთეზის ენერგიას იყენებს, თერმობირთვული ეწოდება.
ბირთვული იარაღის ძირითადი დამაზიანებელი ფაქტორებია:
- დამრტყმელი ტალღა;
- შუქური გამოსხივება;
- გამჭოლი რადიაცია;
- რადიაქტიული დასნებოვნება;
- ელექტრომაგნიტური იმპულსი.
მოიცავს ბირთვულ საბრძოლო მასალებს, სამიზნესთან მათი მიტანის საშუალებებს (რაკეტებს, ავიაციას, არტილერიას) და მართვის საშუალებებს. იყოფა სტრატეგიულ (ე.წ. ტრიადა - სტრატეგიული დანიშნულების სახმელეთო სარაკეტო კომპლექსები, სტრატეგიული ბომბდამშენები და ბალისტიკური რაკეტებით აღჭურვილი ატომური წყალქვეშა ნავები), ოპერატიულ-ტაქტიკურ და ტაქტიკურ იარაღად.
ბირთვული იარაღის ძირითადი მფლობელები არიან აშშ და რუსეთი; დიდი ბრიტანეთის, საფრანგეთისა და ჩინეთის სახალხო რესპუბლიკის ბირთვული არსენალები შედარებით მცირეა, მიუხედავად ამისა, აღნიშნული ქვეყნების ბირთვული იარაღიც არსებით ფაქტორს წარმოადგენს მსოფლიო პოლიტიკაში.
თავისი არსებობის მანძილზე ბირთვული იარაღი მხოლოდ ორჯერ იქნა გამოყენებული. ეს მოხდა მისი არსებობის საწყის ეტაპზე, როდესაც ამერიკელებმა 1945 წლის 6 და 9 აგვისტოს დაბომბეს ჰიროსიმა და ნაგასაკი. შემდგომში ბირთვული იარაღის მფლობელი სახელმწიფოები ბირთვული შეკავების პოლიტიკას ახორციელებენ.
